Davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish

MAVZU: TEXNIKAVIY SHARTLARNING LOYIXALARINI ISHLAB CHIQISH

REJA

1. 
   Texnikaviy shartlarning tuzilishi, bayon etilish
   
2. 
   Texnikaviy shartlarning loyxalarini kelishib olish
   
3. 
   Texnikaviy shartlarni davlat ruyxatidan o’tkazish
   

O’zbekiston Respublikasi texnikaviy shartlarning loyixalari va ularga kiritiladigan uzgartirishlar (bundan keyin - texnikaviy shartlar) standartlashtirish texnik kumitalari (TK,) tomonidan ishlab chiqiladi.

Mazkur maxsulotga daxildor MDX.ning davlatlararo standartlari respublika standartlari va texnikaviy shartlari mavjud bulmagan takdirda, xamda boshka me’yoriy xujjatlarda belgilab quyilgan talablarni kuchaytirshi zarur bulganda mazkur tarmokning ikkita va undan kuprok korxonasi ishlab chikaradigan maxsulotga texnikaviy shartlar ishlab chiqiladi.
Texnikaviy shartlarda belgilab quyilgan talablar mazkur maxsulotga daxildor bulgan amaldagi standartlar talabidan past bulmasligi, xamda maxsulot (buyumlar, ashyolar, moddalar) standartlari va texnikaviy shartlari talablariga zid kelmasligi kerak.
Agarda talablarning katta qismi. mazkur maxsulotga ta’llukli standartlarda belgilangan bulsa, u xolda bu talablar texnikaviy shartlarda takrorlanmaydi, balki texnikaviy shartlarning tegishli bulimlarida mazkur standartlarga yoki ularning bulimlariga xavola etiladi.
Bu xolda standartning ayrim bandlariga xavola qilishga yul quyilmaydi, ana shu bandlarning mazmuni esa texnikaviy shartlarda manbaga xavola etilmay bevosita bayon kilinadi.
Texnikaviy shartlarda mazkur maxsulotga doyr konstruktorlik va boshka texnikaviy xujjatlar, xamda maxsulot tarkibiy kismlarining texnikaviy shartlariga, shuningdek umumtexnikaviy xujjatlarga xam xavola qilishga yul quyiladi.
Texnikaviy shartlarning to’zilishi, bayon etilishi va rasmiylashtirilishi O’zDst 1.2-99 - talablariga xos bulmogi kerak.
Texnikaviy shartlarning amal qilish muddatini uzaytirish, cheklash va cheklovni bekor qilish xaqida gi karor texnikaviy shartlarni tasdiklagan idora tomonidan mazkur texnikaviy shartlarning amal qilish muddati tugashidan kamida 3 oy mukaddam qabul .kilinishi kerak.
Texnikaviy shartlar mazkur texnikaviy shartlar urniga boshka me’yoriy xujjat ishlab chiqilayotgan yoki uni kullanishi bundan buyon maksadga muvofik
bulmay kolganda yoki maxsulotni ishlab chikarish tuxtatilganda bekor kilinadi. Texnikaviy shartlarni tasdiklagan idora ularni bekor qiladi.
Agar maxsulotni buyurtmachi (istemolchi)ning roziligi bilan ishlab chikarish mumkin bulsa, quyidagi xollarda texnikaviy shartlar ishlab chikilmasligiga yul quyiladi:

1. 
   texnikaviy topshirikka binoan - bir dona ishlab chikariladigan maxsulot uchun; .
   
2. 
   buyum xujjatlarining jumlasiga kiradigan konstruktorlik xujjatlariga binoan ushbu buyumning tarkibiy kismlari uchun;
   
3. 
   texnikaviy xujjatlar buyicha - bitta korxona tugridan-tugri bergan buyurtma buyicha tayyorlanadigan, yana ishlov beriladipan moddalar, ashyolar, xomaki maxsulotlar uchun;
   
4. 
   etalon - namuna va uning texnikaviy bayoni buyicha-iste’mol xususiyatlari maxsulot sifatiga xos kursatkichlarning mikdor kiymatini belgilamay bevosita namuna bilan aniklanadigan yoki bu kursatkichlar kiymati bir turdagi maxsulotlar guruxi uchun Rossiya Federatsiyasi standartlari bilan belgilangan ashyoviy . xalk, iste’mol buyumlari (murakkab ruzgorbop texnika va maishiy kimyo maxsulotidan tashkari) uchun;
   
5. 
   shartnoma buyicha - fakatgina xorijga muljallangan maxsulot uchun.
   

Texnikaviy shartlarning loyyxalarini kelishib olish

Yangidan ishlab chiqilayotgan, kayta kurib chiqilayotgan texnikaviy shartlar va ularga doyr uzgartirishlar kelishib olinishi lozim.
Agar maxsulotni ishlab chikarishga yul quyish xaqida gi karorni qabul
.komissiyasi qabul .kilgan bulsa, texnikaviy shartlar loyixaparini mazkur komissiyada kelishib olish lozim buladi. .
Maxsulotni ishlab chikaruvchi texnikaviy shartlarni buyurtmachi (iste’molchi) bilan kelishib oladi, xamda qabul .komissiyasida kelishib olinishi lozim bulgan boshka xujjatlar bilan birga uni qabul .komissiyasi ish boshlashidan kamida bir oy avvap qabul .komissiyasi tarkibiga vakillari kiritilgan tashkilot (korxona)ga yuboriladi.
Texnikaviy shartlar loyixasini kelishib olish uchun davlat nazorati idorapariga va xulosa berishi uchun boshka manfaatdor tashkilotlarga yuborish zarur yoki zarur emasligini (agar ular qabul .komissiyasining a’zosi bulmasalar) loyixani ishlab chikuvchi belgilaydi.
Maxsulotning tajriba namunasini (tajriba turkumini) qabul .etish xaqida gi aktning qabul .komissiyasi a’zolari tomonidan imzolanishi texnikaviy shartlar loyixasi kelishib olinganini bildiradi.
Agar maxsulotni ishlab chikarishga yul quyish xaqida gi karor qabul
.komissiyasi ishtirokisiz qabul .kilinsa, texnikaviy shartlar loyixasini kelishib olish uchun buyurtmachiga yuboriladi.
Kasaba uyushmalari idoralari davlat nazorati, Soglikni saklash vazirligi, Tabiatni muxofaza qilish davlat qumitasi , kurilish davlat qumitasi , yongindan muxofaza qilish idoralari, transport tashkilotlari va boshkalarning ixtiyoriga daxildor talablardan iborat bulgan texnikaviy shartlar loyixalari ular bilan kelishib olinishi kerak.
TexnikaviP shartlar loyixasini boshka manfaatdor gashkiloglarga yuborish zarur yoki zarur emasligi texnikaviy shartlar loyixasida usha tashkilotlarga ta’llukli talablar bulgan takdirda loyixani ishlab chikuvchi bel'gilaydi:

Texnikaviy shartlar loyixasi kelishib olynishi lozim bulgan barcha tashkilotlarga ayni bir v; ;tda yuborilishi lozim.

Maxsulotga unish iamlar xayoti, salomatligi va axoli mol- mulkining xavfsizligit atrof - muxit muxofazasini ta’minlaydigan, xamda davlat nazorati idoralari bilan kelishilgan talablarni uz ichiga olgan davlatlararo standartlardan va O’zbekiston Respublikasi standartlaridan olingan kuchirmalar, ularga xavolalar bulgan, yoki ular belgilangan koidalar va me’yorlarga xavolalar bulgan texnikaviy shartlar loyixasi mazkur idoralar bilan kelishmasligi mumkin.
.
Kelishib olish yoki xulosa uchun takdim etilgan texnikaviy shartlar loyixasi tashkiloti berilgandam keyin 15 kun ichida kurib chiqilishi kerak.
TexHHKaBHfr shartlar loyixasi kelishib olingan kelishuvchi tashkilot raxbari (raxbar urnibosari)ning «kelishildi» yozuvi yoki alohida xujjat (qabul
.komissiyasining akti, xati, bayonnoma va x.k.) ostiga kuyadigan imzosi bilan rasmiylashtiriladi, shu bilan birga «Kelishildi» grafi ostiga sana va xujjat raqami yozib quyiladi.
Texnikaviy shartlarga (shuningdek ularni bekor qilishga) doyr uzgartirishlar texnikaviy shartlar uchun belgilangan tartibda kelishila i. Texnikaviy shartlarga doyr u^zgaR^tiR^ishlaRⁿⁱ> ^agaR bu uzgarish., p texnikaviy shartlarni kelishib olgan tashkilotlarning manfaatl; 'iga daxl kilmasa, fakat buyurtmachi (iste’molchi) bilan kelishila IH.

• 
  Texnikaviy shartlarning amal qilish muddati cheklanishini bekor qilish muddati tugashidan kamida 6 oy mukaddem tasdiklanmogi kerak.
  

Ishlab chikarilishi tuxtatilgan maxsulotning texnikaviy shartlarmmi bekor kilmaslikka, balki ulardan ishlatilayotgan maxsulotning e.chtiyot lk mlarini tayyorlash va tuzatish uchun foydalanishga y^l quyiladi. Shu bilan birga texnikaviy shartlar nomi yozilgan varakka «Tuzatish maksadlari uchun» deb yozib, amal qilish muddati cheklovi bekor kilinadi.

Texnikaviy shartlar loyixasini tasdikdash

Texnikaviy shartlar ishlab chikaruvchi (tayyorlovchi)ning buyurtmachi bilan kelishuviga muvofik yoki ishlab chikaruvchi (tayyorlovchi) tomonidan buyurtmachi bilan birgalikda, yoki buyurtmachi tomonidan tasdiklanadi.
Texnikaviy shartlar texnika qumitasi raisi yoki ishlab chikuvchi raxbariyati imzolangan plova xati, texnikaviy shartlar kelishilganini tasdiklovchi xujjatlar, qabul .komissiyasi bayonnomalari, davlat sinovlar va boshka sinov aktlarn texnologiya yuriknomasi yoki ishlab chikarish qoidalari (ozik-ovkat va kimyo sanoati maxsulotlariga) bilan birga takdim etiladi.
Texnikaviy shartlarni (texnikaviy shartlargadoir uzgartirishlarni) tasdiqlash xujjatning titul varagidagi «Tasdiklayman» grafigi ostiga korxona' raxbari (raxbar uRⁱⁿbosari) kuyadigan ' imzo bilan rasmiylashtiriladi. ' . '
Texnikaviy shartlarga doir uzgartirishlarni > yexnikaviy xujjatlar komplektini topshirish xaqida shartnomada boshka shart quyilmagan bulsa) texnikaviy shartlar asl nusxasini saqlovchi tasdiklaydi..
Texnikaviy shartlar buyurtmachi (asosiy iste’molchi) bilan kelishib amal qilish muddati kupi bilan 5 yilga tasdiklanadi. Asoslanilgan taiirda amal qilish muddati cheklan''aildi.
Texnikaviy shartlar. «illl» indeksidan, O’zbekiston Respublikasining kiskartarilgan nomi «Uz» dan, texnikaviy shartlarni tasdiklaydi gan tashkilotning shartli raqami ifodasidan, texnikaviy shartlar tartib raqamidan va tasdiklanish yilning 2 oxirgi rakamlaridan iborat buladi.

Texnikaviy shartlarni davlat ruyxatidan o’tkazish.

Mazku r standartga m\ yufik kelishib olingan va tasdiklangan texnikaviy shartlar davlat ruyxatidan o’tkazish uchun texnikaviy shartlarni tasdiklagan korxona joylashgan xudud buyicha texnikaviy shartlar lavlatlarar! stand rtlarning va O’zbekiston Respublikasi standartlarpning majs riy talablariga muvofik yoki muvofik emasligini nazorat qilish maks dida, xamda texnikaviy shartlar xususida markazlashgan ax orot '.ujudga keltnrish MAQSADIda standartlashtirish. metrologiya va s rtis] (katlashtirish O’zbekiston Respublikasi markazi
O’zstandart Agen ligi ta takdim etiladi.
Texnikaviy shartlarga doyr o’zgartishlar O’zstandart Agentligi idoralarill texnikaviy xujjatlar asl nusxasini saqlovchi korxona ylashksh chudu; buyp : ruyxatga pinadi.
Texnikaviy shartlarni davlat ruyxatidan o’tkazish uchun tikilgan xolda takdim kilinadi. mukovada maxsulot pomi va texnikaviy shartlar belgisi kursatiladi.
O’zstandart Agentligi idoralari texnikaviy shartlarni (ularga doyr uzgartirishlarni) ular olingan paytdan boshlab 15 kun ichida O’zstandart
Agentligi belgilangan tartibda davlat ruyxatidan utkazadi, xamda texnikaviy shartlar (ularga doyr uzgartirishlar), maxsulotning katalog varagi ruyxatga olgan idorada koladi.
Texnikaviy shartlarni ishlab chikuvchi yoki asl nusxasini saqlovchi korxona davlat ruyxatidan utkazilgani xaqida gi ma’lumotlarni asl nusxa varagiga utkazadi. .
Quyidagi maxsulotlarning texnikaviy shartlari davlat ruyxatidan utkazilmaydi:
-tajriba namunalari (tajriba turkumlari);
-esdalik sovgalari va xalk badiiy xunarmandchiligi buyumlari (kimmatbaxo metallar va toshlardan yasalgan buyumlar bundan mustasno);
-xom ashyo, materiallar, xomaki maxsulotlarning texnologiya sanoat chikitlari, mustaqil ravishda yetkazib berilishi muljallanmagan yoki bitta korxonaning bevosita buyurtmasi buyicha tayyorlanadigan buyumlar, xomaki maxsulotlar, moddalar va ashyolarning tarkibiy kismlari;
-alohida birlik yoki arzimagan bir tup tarzida xar zamonda extiyoj tugilganda ishlab chikariladigan .texnologik jixatdan kurollanish vositalari, O’lchash vositalari bilan sinash vositalari bundan mustasnodir;
-onda-sonda ishlab chikariladigan maxsulot.

Korxona standartlarini ishlab chiqish, kelishib olish, tasdikdash va ruyxa tdan o’tkazish tartibi

Korxonalarning standartlarini:
chetdagi iste’molchilarga yetkazib berish (sotish) uchun yaratipgan va ishlab chikarilayotgan .xizmatlarga (bundan buyon-ishlab chikarilayotga maxsulotga) fakat mazkur korxonada yaratiladigan va kullaniladigan maxsulotga, jarayonlarga va ishlab chikarishdagi ichki xizmatlarga, shu jum ladan:

1. 
   mustaqil ravishda yetkazib berish ob’ektlari xisoblanmaydigan maxsulotlarning tarkibiy qismlariga, texnologik jixozlar va asbob- kurollarga;
   
2. 
   texnologik jarayonlarga, ishlab chikarishini tashkil qilish va boshkarish jarayonlariga korxonalarning uzlari ishlab chiqadilar va tasdiklaydilar.
   

Korxona standartini ishlab chiqish , tasdiqlash, nashr qilish, xisobga olish, saklash, qayta ko’rib chiqish, uzgartirish va bekor qilish tartibi mazkur standart talablarini xisobga olgan xolda korxona tomonidan belgilanadi.
Yangidan yaratilayotgan va ishlab chikarilayotgan maxsulotga korxona standartlarini agar bunday ' standartlarga tapablar davlatlararo va respublika standartlari kursatkichlaridan - ortiq bulsa yoki majburiy talablarga amal kilingan takdirda iste’molchilarning kanoatlantirsa korxonaning o’zi ishlab chiqish i vatasdiqlashi mumkin.