Davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish

MAVZU: SERTIFIKATLASHTIRISH TIZIMINING ASOSIY KO’RINISHI.

REJA.

1. 
   Majburiy sertifikatlashtirish.
   
2. 
   Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatsiyalashtirishning markazining vazifasi.
   

Majburiy sertifikatlashtirish me’yoriy xujjatlarning majburiy talablari maxsulot, jarayon, xizmatga boglikligini isbotlashni ta’minlaydi. Majburiy talablariga xavfsizlik, insonlarning sogligi va aggrof-muxitning xavfsizligini ximoya qilish, uzaroalmashinuvchanligi, xamkorligi va xokazolar kiradi.
Majburiy sertifikatsiyalashtirish ruyxatiga kiruvchi maxsulotlar turi 1994 yil 12 avgustda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining karorining 1-nchi ilovasida tasdiklangan. Bu karorga kushimcha ravishda O’zbekiston standartlashtirish agentligi va Bojxona qumitasi tomonidan tasdiklangan, xamda 2000 yil 26 fevralda 901 sonli rakam bilan Yustitsiya Vazirligida kayd etilgan «Majburiy sertifikatsiyalashtirish ruyxatiga kiruvchi maxsulotlarni O’zbekiston Respublikasi territoriyasiga kiritish yoki chikarib ketish tartibi xaqida gi instruksiya» kiritipdi.
Maxsulot va xizmatlarni majburiy sertifikatsiyalashtirish ishlari O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimi doirasida amalga oshiriladi.
Undan tashkari, O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimida ixtiyoriy sertifikatsiyalashtirish ishlari kurib chikilgan. Bunday sertifikatsiyalashtirish ishlari ishlab chikaruvchilarning ixtiyoriy istaklari buyicha utkaziladi. Ixtiyoriy sertifikatsiyalashtirish maxsulotning raqobatbardoshligini oshiradi, mol almashinuvchanlik jarayonini tezlashtiradi.
Sertifikatsiyalashtirish tizimini yaratish MAQSADI muvofiklik sertifikatini amalga oshirish uchun o’tkazish va boshkarish qoidalarini belgilaydi.
Sertifikatsiyalashtirish tizimining asosiy vazifalari- quyidagilardan iborat:

• 
  sertifikatsiyalashtirishda ishtirok etuvchi yaxlit xujjatlarni belgilash;
  
• 
  yagona imlo va tushunchalarni belgilash:
  
• 
  sertifikatsiyalashtirishni o’tkazish (sinovli sertifikatsiyalashtirishni) uchun sinovii o’tkazishdagi koidalarni belgilash;
  
• 
  davlat boshkarish idoralari
  

bilan birga sertifikatsiyalashtirish a’zolar'ining uzaro ta’sirining tartibyni aniklaydi.
O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimi tizim
qoidalarini tan olgan boshka davlat va tashkilotlarning sertifikatsiyalashtirishdagi talabgorlari uchun ochikdir.
Sertifikatsiyalashtirish O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimida belgilangan me’yoriy xujjatlarning talablari, xizmat va jarayonlar, xamda maxsulotlarning muvofikligini tasdiklaydi.
O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimi muvofiklikka bogliklik tizimi bilan birgalikda ish olib boradi, xamda davlat boshkarish idoralari tomonidan kayd etadi (Soglikni saklash vazirligi, Tabiatni muxofaza qilish Davlat qumitasi , Arxitektura va kurilish Davlat qumitasi ).
Maxsulotni sertifikatsiyalashtirish bir turdagi maxsulotlarni sertifikatsiyalashtirish buyicha akkreditlashtirilgan idoralar tomonidan amalga oshiriladi.
Sifat tizimi va ishlab chikarish sertifikati sifat tizimi va ishlab chikarishni sertifikatsiyalashtirish buyicha akkreditlashtirilgan idoralar tomonidan amalga oshiriladi.
Anik bir maxsulotni sertifikatsiyalashtirish buyicha O’zbekiston Respublikasida akkreditlashtirilgan idoralari .bulmasa, bu savolni sertifikatsiyalashtirish buyicha Milliy idora xal qiladi.
Sertifikatsiyalashtirilgan sinovii akkreditlashtirilgan sinov laboratoriyalari utkazadi.
Sertifikatsiyalashtirish buyicha (O’zbekiston standartlashtirish agentligi) Milliy idora quyidagi funksiyalarni amalga oshiradi:

• 
  O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimining yagona qoidalarini belgilaydi;
  
• 
  ularning qullanilishi uchun muvofiklik belgisi va qoidalarini belgilaydi;
  
• 
  Xalkaro sertifikatsiyalashtirish tizimi bilan birikishi xaqida karor qabul
  

.qiladi, undan tashkari sertifikatsiyalashtirish natijalarini uzaro tan olishligi xaqida bitim tuzadi;

• 
  sertifikatsiyalashtirish masalalari buyicha xalkaro tashkilotda va boshka davlatlar bilan uzaro xamkorlikni O’zbekiston Respublikasi namoyish etadi;
  

• 
  respublikada sertifikatsiyalashtirish buyicha ishlarni tashkil etadi va ularni o’tkazish qoidalarini nazorat qiladi;
  
• 
  bir turdagi maxsulotlar, sifat tizimi, ishlab chikarish va sinov laboratoriyasini sertifikatsiyalashtirish buyicha idoralarni akkreditlashtiradi;
  
• 
  sifati buyicha ekspert-auditorlar attestatsiyadan utadi va ularning ish faoliyati nazorat kilinadi;
  
• 
  O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish-tizimi qoidalarini buzpanlarning muvofiklik sertifikatlarining ta’siri tuxtatiladi, xamda- synov laboratoriyalari va sertifikatsiyalashtirish buyicha idoralarni akkreditlashtirish
  

xaqida gi attestatsiya taxlil etiladi;
-sertifikatsiyalashtirish va akkreditlashtirish natijalarini appelyatsiya kurib chiqadi;
O’zbekiston . Respublikasidagi sertifikatsiyalashtirish buyicha Milliy idoraning alohida funksiyalarini bajarish ishlari standartlashtirish, metrologiya va sertifikatsiyalash-tirishning Regionap markazi (SMSRM) bajaradi. .
Standartlashtirish, metrologiya va .sertifikatsiyalashtirishning Regionap markazi quyidagi funksiyalarni amalga oshiradi:

• 
  maxsulotni ta’minlovchi va tayyorlovchilarni sertifikatsiyalashtirish qoidalari bilan tanishtiradi;
  
• 
  sertifikatsiyalashtirish qoidalariga rioya qilish va maxsulotlarni sertifikatsiyalashtirishni nazorat qilish ishlari davlat nazorati tomonidan amalga oshiradi;
  
• 
  regionda sertifikatlangan maxsulotlarining reestrini utkazadi;
  

O’zbekiston standartlashtirish agentligining topshiriklariga
binoan sinov laboratoriyalari va sertifikatsiyalashtirish buyicha regionap idoralarini akkreditlashtirishdagi komissiyada ishtirok etadi, tashkillashtiradi va ularning. faoliyati xaqida nazorat ishlarini amalga oshiradi.
O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimining ilmiy- uslubiy markazi standartlashtirish, metrologiya, sertifikatsiyalashtirish va - maxsulot sifatini boshkarish doirasida O’zbekiston tadkikot va kadrlar tayyorlash instituta xisoblanadi (UzTKTI).
O’zbekiston tadkikot va kadrlar tayyorlash instituta funksiyasi tarkibiga quyidagilar kiradi:

• 
  maxsulotni sertifikatsiyalashtirish va akkreditlashtirish buyicha me’yoriy xujjatlarni yaratish va kiritish; .
  
• 
  sertifikatsiyalashtirish, sinov va sotsiologik laboratoriyalarning idoralarida ishlash uchun sertifikatsiyalashtirish va ekspert-auditorlar buyicha sifatli mutaxassis kadrlarni Urgatish va tayyorlash;
  
• 
  bir turdagi maxsulotning sertifikatsiyalashtirish tizimini va sifatni ta’minlash tizimini yaratishda uslubiy jixatdan yordamlarni tashkillashtirish;
  

Maxsulotni tayyorlovchi yoki ta’minlovchi:

• 
  maxsulotni sertifikatsiyalashtirishdan o’tkazish uchun bildirgi junatadi;
  

• 
  O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimining kodalariga muvofik ravishda tekshirish yoki sifat tizimiga ishlab chikarishni tayyorlaydi;- tarkatilayotgan maxsulotlarning me’yoriy xujjatlar ga muvofikligini ta’minlaydy;
  
  • 
    O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimining qoidalarida belgilangan tartibda sertifikatsiyalashtirilgan maxsulot muvofiklik belgisi bilan ta’minlanadi;
    
  • 
    O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatsiyalashtirish tizimining qoidalari va. O’zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiklik sertifikati va muvofiklik belgisi ishlatiladi;
    
  • 
    sertifikatsiyalashtirish va nazorat idorasi buyicha ekspert- auditorlarning nazorat o’tkazishlari uchun sharoitni ta’minlab beradi;
    
  • 
    sertifikatsiyalashtirish buyicha ishlarga xak tulanadi; _
    
  • 
    muvofiklik sertifikatining ta’sir muddati tugagan bulsa,
    

majburiy sertifikatsiyalashtirish ruyxatida turuvchi maxsulotlarni tarkatish tuxatiladi.

Nazorat savollari va topshiriklari:

1. Sertifikatlashtirish tizimi kanday maksadlarda yaratiladi?
2. Muvofiklik sertifikatini kim berish xuquqiga ega?
3. Sertifikatlashtirilgan sinovni kim utkazadi?
4. Sertifikatlashtirish tizimida O’zbekiston standartlashtirish agentligining kanday funksiyalari mavjud?
Eslab qoling!
Muvofiklik sertifikati, sertifikatlashtirish, majburiy sertifikatlashtirish, ekspert-auditorlar, me’yoriy xujjat, Milliy idora, akkreditlashtiril gan.

O’quv materiallari ta’minoti

1. 
   A.N.Solovev, S.M.Kiryuxin. Otsenka kachestva i standartizatsiya tekstilnыx materialov. M., Legkaya industriya, 1974.
   
2. 
   Solovev A.N.. Vыbor pokazateley kachestva i otsenka ix znachimosti.-
   

«Texnologiya tekstilnoy promыshlennosti», 1972, №2, s.134.

3. 
   Vinogradov Yu.S., Solovev A.N. O doveritelnыx intervalax pri otsenke generalnыx statisticheskix xarakteristik po malыm vыborkam.- «Texnologiya tekstilnoy promыshlennosti», 1973, №5, s.15.
   
4. 
   Simonenko D.F., Solovev A.N. Neogranichennыy vыbor i otsenka znachimosti pokazateley kachestva.-«Texnologiya tekstilnoy promыshlennosti», 1973, №3, s. 19.
   
5. 
   Simonenko D.F. Opredelenie ostatochnoy iznosostoykosti pri raschete sroka slujbы trikotaja.-V sb: Mexanicheskie svoystva i iznosostoykost tekstilnыx materialov. Dokladы VII Vsesoyuznoy konferensii po tekstilnomu materialovedeniyu. Vilnyus-Kaunas, 1971, s.304.
   

MAJBURIY SERTIFIKA TLASHTIRISHNI JORIY ETISH

Majburiy sertifikatlashtirishni o’tkazish ishlarini tashkil etish O’zbekiston standartlashtirish agentligi zimmasiga yoki uning topshirigiga binoan ularni albatta* akkreditatsiya kilgan xolda boshka sertifikatlashtirish idorapariga yuklatiladi. .
Sertifikatsiyalashtirilishi shart bulgan maxsulotlarning ruyxatini O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tasdiklaydi.
Odamlarning xayoti, sogligi, yuridik va jismoniy shaxslarning mol- mulkiga xamda atrof-muxitga zarar yetkazishi mumkin bulgan maxsulotlarni tayyorlash, ulardan foydalanish, ularni tashish yoki saklash xavfsizligini ta’minpovchi talablar bulmagan takdirda davlat boshkaruvining tegishli idorasi bunday talabnomalarni kechiktirmay ishlab chikishi va amalga kiritishi shart.
. .
Majburiy sertifikatsiyalashtirishni o’tkazish shartlari. Majburiy Sertifikatsiyalashtirish me’yoriy xujjatlarning talablariga muvofik masxulot xususiyatini aniklash uchun uni sinashni, sertifikatlangan maxsulot ustidan davlat tekshiruvi va nazorati Urnatishni uz ichiga oladi.
Sinovlar akkreditatsiya kilingan sinov laboratoriyalari (markazlari) tomonidan tegishli me’yoriy xujjatlarda belgilangan usullarda, bunday xujjatlar bulmagan takdirda esa tegishli sertifikatsiyalashtirish idoralari ishlab chikkan usullarda amalga oshiriladi.
Majburan sertifikatsiyalashtirish ishlari uchun arizachi qonun xujjatlarida beligilab quyilgan tartibda xak tulaydi.
Arizachi uz maxsulotini majburiy sertifikatsiyalashtirishdan O’tkazishga sarflagan mablaglar jami shu maxsulot tannarxiga kushiladi.
Majburiy sertifikatsiyalashtirilishi lozim bulgan, ammo muvofiklik sertifikatiga ega bulmagan maxsulotni targib qilish man etiladi.

Majburiy sertifikatsiyalashtirilishi lozim bulgan maarulotlarga quyiladigan talablar.

Majburiy sertifikatsiyalashtirilishi lozim bulgan maxsulotlar quyidagi xollarda O’zbekiston Respublikasi xududida realizatsiya kilinishi mumkin emas:
-sertifikatsiyalashtirishga takdim etilmagan bulsa; -sertifikatsiyalashtirish talablariga muvofik emasligi sababli sertifikatsiyalashtirishdan utmagan bulsa;
-agar sertifikatning amal qilish muddati tugagan yoki uning amal qilishi tuxtatib quyilgan (bekor kilingan) bulsa.
Qonunga xilof tarzda muvofiklik belgisi bosilgan maxsulotlarni realizatsiya qilish man etiladi.