Davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish

MAVZU ISTE’MOLCHILAR XUQUQINI XIMOYA QILISH TUGRISIDAGI QONUN

REJA.

2. 
   Moddiy texnika bazasini yaratish.
   
3. 
   Iste’molchilarning xuquqlarini ximoya qilish tugrisida qonun xujjatlari
   
4. 
   «Iste’molchilar xuquqini ximoya qilish» tugrisidagi qonun
   

Bozor iktisodiyoti sharoiti o’ziga xos qonun larga ega bulib, bozorda maxsulot takchilligi bulmasligini takozo etadi. Birok ishlab chikarish va import kilinishining cheklanmasligi iste’'molchini past sifatli maxsulot olish xavfini ortgiradi. Ayniksa bu xolat bozor iktisodiga utayotgan davlatlarda- yukori bulish extimoli bor. Yana bir muammo, iste’molchida ortiqcha mablag bulmaganligi sababli past sifatli bulsa xam arzonrok maxsulot sotib olishga tayyor buladi. Buni bilgan ishlab chikaruvchi yoki tadbirkor maxsulot sifatini oshirishga xarakat kilmaydi. Bunday xolatda iste’molchi xavfsizligini ta’minlashda va nazorat etishda

shubxasiz davlat katta rol uynashi zarur.
Bu muammolarni yechishda birinchi navbatda mamlakatda xar tomonlama mukammap ishlab chikilgan sertifikatsiyalash tizimini yaratish lozim. Sertifikatsiyalash tizimini yaratishda bir kator vazifalarni bajarish zarur:

• 
  me’yoriy ta’minot. Zarur xujjatlarni ishlab chiqish va ularni tadbik
  

etish;

• 
  moddiy texnika bazasini yaratish. Turli xil zamonaviy, yukori anislikda
  

ishlaydigan sinov jixozlarini sotib olish. Ularni kalibrlash, ya’ni. metrologiya xizmatini tugri yul ga quyish; .

• 
  yukoridagi vazifalarni bajarish uchun yukori mapakali, zamon talabiga mos kadrlar tayyorlash.
  

Inson xayot faoliyati uchun ozik-ovkat birinchi navbatda tursa undan keyingi Urinni albatga kiyinish egallaydi. Kiyinganda xam chiroyli, estetik did bilan kiyinishni zamon talab etadi. Bundan kurinib turibdiki insonlarning tukimachilik maxsulotlariga bulgan talabi xech kachon pasaymaydi, balki ortadi. Buni xisobga olganda tukimachilik maxsulotlarini ishlab chikarish va uni import qilish yetakchi urinlarni egallab turaveradi. Agar talab bozordagi maxsulotdan yukori bulsa demak bozorga past sifatli maxsulotlar xam kelishi ortadi. Natijada iste’molchi sifatsiz maxsulot sotib olishiga tugri keladi. Yukorida aytib Utilganidek bu xolatni nazorat qilish uchun mukammal ishlab chikilgan sertifikatsiyalash tizimini yaratish lozim buladi.
Sifat-ob’ektga quyilgan va kuzda tutilgan talablarni kondiruvchi xususiyatlari jamlanmasidir. Maxsulotga quyilgan va kuzda tutilgan talabalar deganda bir kancha- xususityalari tushuniladi, ya’ni tashki kurinishi, kupga chidamliligi, kafolatlangan muddatda xizmat qilishi va boshkalar. Sifat tekshirilishi va tasdiklanishi lozim.
Shuni xulosa qilib aytish mumkinki yukori sifatli maxsulot ishlab chikarish va uning jaxon bozorida muxim joy egallab turishini ta’minlash uchun ishlab chikarish jarayonlarida, idishlarga joylashda, saklash va tashishda va ulardan
foydalanishda quyilgan talablarga rioya qilish xamda maxsulot sifatini barkarorligini ta’minlash lozim. Bu talablar turli xil darajada me’yoriy xujjatlar bilan rasmiylashtirilgan.

Maxsulotlar quyidagi maksadda sertifikatsiya kilinadi:

inson salomatligiga va atrof muxitga zararli bulgan maxsulotlarni realizatsiya qilishni nazorat qilish;
xalkaro bozorda maxsulotning raqobatbardoshligini ta’minlash;
xalkaro iktisodiy va savdo, kushma tadbirkorlik va boshka tadbirlarda katnashishini ta’minlash;
iste’molchilarni tayyorlovchilarning ma’sulyatsizligidan ximoya qilish va maxsulot sifat kursatkichlarini tasdiqlash. . -
Quyidagilar sertifikatsiya kilinishi mumkin:. maxsulotlar, xizmatlar, jarayonlar, ish, sifat tizimi va ishlab chikarish.
Davlatlar o’rtasida savdo va iktisodiy, texnikaviy, madaniy alokalarning rivojlanishi xalkaro tashkilotlar tomonidan ishlab chikilgan me’yoriy xujjatlar bilan jaxon bozoriga yukori sifatli raqobatbardosh maxsulotlar yetkazib berish bilan uygunlashadi. Davlatlaro savdo-sotiq munosabatlari samarali bulishi uchun maxsulotlarni sertifikatsiya qilishning axamiyati kattadir. Bir turdagi maxsulot ishlab chikarishda turli mamlakatlarda bulishidan kat’iy nazar shu maxsulot sifatiga kafolat beruvchi sertifikatsiyadan foydapanadilar.
Maxsulotni sertifikatsiyalash maxsulot ishlab chikaruvchilar orasida raqobatli kurashda uzlarining. savdo-sotiqdagi mavkeini mustaxkamlashda asosiy vositalardan biri xisoblanadi.
Tovar-tayyorlovchining faoliyati natijasida olingan maxsulot, shu jumladan iste’molchiga shartnoma asosida sotish uchun import kilingan maxsulot.
Iste’molchi- biror bir tovarni maxsulotni yoki xizmatni foyda olish bilan boglik bulmagan, o’zining shaxsiy extiyojini kondirish maksadida sotib oluvchi, buyurtmachi yoki sotib olmokchi, buyurtma bermokchi bulgan fukaro (jismoniy shaxe).
Tayyorlovchi-iste’molchiga realizatsiya qilish uchun tovar ishlab chikruvchi korxona, tashkilot, muassasa yoki xususiy tadbirkor.
Tovar xavfeizligi-oddiy iste’mol sharoitida foydalanilganda, saklanganda, tashilganda yoki ularni utilizatsiya kilinganda inson xayotiga, salomatligiga raxna solmaydigan, iste’molchi mulkiga va atrof muxitga- zarar yetkazmaydigan tovar yoki xizmat natijalari.
Tovar kamchiligi-tovar yoki xizmatning me’yoriy xujjatlarda kursatilgan shartlariga, shartnoma yoki oddiy sifat talablariga mos kelmasligi.
Kafolatli muddat-tovarning ekspluatatsiya qilish qoidalariga amal kilgan xolda, me’yoriy xujjatlarda kursatilgan sifatli xizmat qilish muddati(kursatkich oy, soat, sikl, km v.b).
Xizmat muddati- tovardan foydalanishning me’yoriy xujjatlarda
belgilangan davri. Bu davr tugagandzn sung tovarning texnik xolatidan kat’iy nazar ekspluatatsiya qilish tuxtatiladi.