Davlat univеrsitеti qayd raqami Tasdiqlayman o ‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

Tarixga XX asrning eng yirik geosiyosatchisi bo’lib kirgan shaxs kim?

I.Stalin

Rudolf Chellen

Fridrix Rattsel

Mishel Fushe

Geosiyosatga nisbatan berilgan ta`riflarni shartli ravishda nechta asosiy qismga ajratish mumkin?

3

5

4

6

Geosiyosiy munosabatlarning mohiyatidan kelib chiqib amaliyotda namoyon bo’luvchi asosiy kategoriyalar-…

Barchasi to’g’ri

Borliq uzra nazorat

Siyosiy borliq

Kuchlar muvozanati, manfaat

Qanday atama odatda ma`lum bir davlat tomonidan yoki ittifoqchilar tomonidan nazorat qilinayotgan makonni anglatish uchun qo’llaniladi?

Geosiyosiy maydon

Endemicmaydon

Chegaraviymaydon

Hadsiz-hududsizmaydon

Turkiya, Eron, Iroq, Suriya davlatlarining muayyan kengliklarida qancha kurd xalqi yashayapti?

40 mln.ga yaqin

30 mln.ga yaqin

20 mln.ga yaqin

35 mln.ga yaqin

”Anglyaning doimiy do’stlari, ittifoqchilari yo’q, unda faqat doimiy siyosiy manfaatlar border”.Bu so’zlar kimga tegishli?

U.Cherchill

X.Makkinder

N.Xausxofer

M.Kaplan

U.Cherchill qaysi davrda yashagan?

1874-1965

1884-1955

1874-1956

1874-1945

Siyosiy borliqda chegaraning bajaradigan funktsiyalariga qaysi biri kirmaydi?

kuch markazlari

Himoya qilish

Harbiy strategic bo’lishi mumkin

Siyosiy

Manfaat geosiyosiy jihatdan necha xil toifalanadi?

3

2

4

5

Tuzilish yoki jahon geosiyosiy xaritasida namoyon bo’lish jihatidan geosiyosat fanining kategoriyalariga qaysi biri kirmaydi ?

Himoya qilish

Davlat, kuch markazlari

Geosiyosiy ittifoqlar, geosiyosiy chiziqlar

Geosiyosiy mintaqa, geostrategic mintaqa

Berlin-Moskva-Tokio kontsepsiyasi muallifi kim?

N.Xausxofer

X.Makkinder

M.Kaplan

T.Parsons

Geosiyosatnong asosiy funktsiyalari nechta?

5

4

3

6

Geosiyosatnong asosiy funktsiyalariga qaysi biri kirmaydi?

Himoya qilish funktsiyasi

Gnoseologik funktsiyasi

Prognoz qilish funktsiyasi

Boshqaruv funktsiyasi

31.”Heartland” nazariyasi muallifi.

X.Makkinder

N.Xausxofer

M.Kaplan

T.Parsons

”Katta borliq” kontsepsiyasi muallifi .

N.Xausxofer

X.Makkinder

T.Parsons

K.Rayt

Geosiyosat fanining uslublariga qaysi biri kirmaydi:

Geosiyosiy ittifoqlar, geosiyosiy chiziqlar

Tizimli yondashuv uslubi, qiyosiy uslub

Qiyosiy uslub, tarixiy uslub

Faoliyatli uslub, funktsional uslub

Tizimli yondashuv uslubi ilk bor kimlar tomonidan ishlab chiqilgan ?

T.Parsons, D.Itson

M.Kaplan, T.Parsons

K.Rayt, , D.Itson

Nazorat savollari
1-bilet
1.«Geosiyosat asoslari» ning fan sifatida shakllanishi.
2. R.Chillen va F.Ratsel ta’limotlari
3.Geosiyosat asoslarining asosiy tushunchalari: geografik makon, endemik maydon, chegaraoldi maydon, chorraha maydon, total maydon, metapole.

2-bilet

1.«Geosiyosat asoslari» tushunchasi va uning asosiy aspektlari.
2. Rossiyadagi geopolitik maktablarva oqimlar.
3.Jadidchilik harakatining g‘oyaviy-siyosiy yo‘li.

3-bilet

1.Fanning predmeti va tadqiqot doirasi.
2.Siyosiy maydon davlat mavjudligining muhim belgisi
3. Geosiyosat asoslarining shakllanishidagi ilmiy yondashuvlar.

4-bilet

1.Geosiyosat asoslarining asosiy qonunlari.
2.Atlantizm va mondializm g‘oyalari.
3.“Yangi katta o‘yin” kontseptsiyasining geosiyosiy mohiyati

5-bilet

1. Geosiyosat asoslarining asosiy metodlari: sistemalik, taqqoslash, tarixiylik, aksiologik-normativ, funktsional, institutsonal, antropologik, va boshqalar.
2.P.Savitskiy qarashlarida geografik makon tushunchasi.
3.ShHT ning iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishdagi ahamiyati.

6-bilet

1.Geosiyosatning asosiy funktsiyalari: gnoseologik funktsiya; prognoz qilish funktsiyasi; boshqaruv funktsiyasi; mafkuraviy funktsiya.
2. F.Ratselning «Siyosiy geografiya» asarida davlat va borliq masalalari.
3.ShHT ning mintaqa xavfsizligini ta’minlashdagi ahamiyati.

7-bilet

1.«Geosiyosat asoslari» ning fan sifatida shakllanishi
2.Daues va Yung rejaliri, Lend-Liz haqidagi hujjatning mohiyati
3.Jadidchilik harakatining asosiy maqsadi.

8-bilet

1.Evropada geopolitik nazariyalar rivojining asosiy yo‘nalishlari: atlantizm, mondializm, amaliy geopolitika, «yangi o‘nglar» oqimi
2. Xonliklar va Rossiya o‘rtasidagi elchilik munosabatlari
3.R.Chellen «Geosiyosat asoslari» atamasining asoschisi

9-bilet
1.Geosiyosat asoslarining asosiy qonunlari.

2.Cherkasskiy, Buxgolts, Beneveni, Xoxlov elchiliklari va ulardan ko‘zlangan geosiyosiy maqsadlar.
3. Malshal rejasi, Trumen doktrinasi dasturlarning mohiyati.

10-bilet

1.Ikki qutbli tizimning barham topishi va kuchlar nisbatidagi o‘zgarishlar
2.«Geosiyosat asoslari» va politologik fanlarning o‘zaro aloqasi va o‘ziga xos xususiyatlari
3.ShHT ning xalqaro terrorizm va diniy ekstremizmga qarsh kurashdagi roli

11-bilet

1.“Yangi katta o‘yin” kontseptsiyasining geosiyosiy mohiyati
2.Tashqi siyosatda AQSh mavqeining ortishi.
3.Monro doktrinasi, Xey doktrinasi, Vilsonning tinchilik dasturilari mohiyati

12-bilet

1.Kemp-Devid bitimi
2.A.Mexen tomonidan dengiz kuchlarining qudrati (ishlab chiqarish, savdo, mustamlakalar bosib olish) maxsus ta’limot sifatida ishlab chiqilishi.
3. X.Makinder tomonidan jahon siyosiy tarixining original va inqilobiy g‘oyasining ishlab chiqilishi– «Tarixning geografik o‘zagi».


13-bilet


1.X.Makinder tomonidan jahon siyosiy tarixining original va inqilobiy g‘oyasining ishlab chiqilishi– «Tarixning geografik o‘zagi».
2.Geosiyosatning asosiy funktsiyalari: gnoseologik funktsiya; prognoz qilish funktsiyasi; boshqaruv funktsiyasi; mafkuraviy funktsiya.
3.P.Savitskiy qarashlarida geografik makon tushunchasi.

14-bilet

1.Yaqin Sharq masalasi.
2.Rossiya-AQSh munosabatlari.
3. Ikkinchi jahon urushi yakunlarini Evropa davlatlari mavqeiga ta’siri
15-bilet

1.Geosiyosat ob’ekti va predmeti

2.Geosiyosatning asosiy aktorlari:
3.R.Chellenning geosiyosiy konsepsiyalari.

16-bilet

1.Geosiyosat asoslarining asosiy metodlari
2.F.Ratselning «Siyosiy geografiya’ asarida davlat va borliq masalalari.
3. Ikkinchi jahon urushi yakunlari va uning Yevropa davlatlari mavqeiga ta‘siri.

17-bilet
1.Geosiyosatning asosiy funktsiyalari

2.Alfred Mexen ta‘limotida dengiz kuchlarining qudrati masalalari.
3.Messianlik, g’arbchilik, slavyanofil harakatlari va ularning geosiyosiy

18-bilet

1.Geosiyosiy jarayonlar rivojini davrlashtirish.
2.K.Xausxofer va N.Spikmen ta‘limotlari.
3.Mastrixt bitimi.

19-bilet

1.Petr Savitskiyning geosiyosiy konsepsiyasi.
2.Yevropani birlashtirish g’oyasining ob‘yektiv zaruriyatga aylanishi.
3.O’zbekiston va Yevropa Ittifoqi o’rtasidagi munosabatlar yangi bosqichi.
20-bilet
1.Geosiyosiy jarayonlar rivojini davrlashtirish.
2.Evrosiyo harakatining shakllanishi va tarqalishi.
3.Yevropa Ittifoqining tashkil etilishi. Integratsiyaning kengayish tarixi

21-bilet
1.«Geosiyosat asoslari» ning fan sifatida shakllanishi.

2. R.Chillen va F.Ratsel ta’limotlari
3.Geosiyosat asoslarining asosiy tushunchalari: geografik makon, endemik maydon, chegaraoldi maydon, chorraha maydon, total maydon, metapole.

22-bilet

1.«Geosiyosat asoslari» tushunchasi va uning asosiy aspektlari.
2. Rossiyadagi geopolitik maktablarva oqimlar.
3.Jadidchilik harakatining g‘oyaviy-siyosiy yo‘li.

23-bilet

1.Fanning predmeti va tadqiqot doirasi.
2.Siyosiy maydon davlat mavjudligining muhim belgisi
3. Geosiyosat asoslarining shakllanishidagi ilmiy yondashuvlar.

24-bilet
1.Geosiyosat asoslarining asosiy qonunlari.

2.Atlantizm va mondializm g‘oyalari.
3.“Yangi katta o‘yin” kontseptsiyasining geosiyosiy mohiyati

25-bilet

1. Geosiyosat asoslarining asosiy metodlari: sistemalik, taqqoslash, tarixiylik, aksiologik-normativ, funktsional, institutsonal, antropologik, va boshqalar.
2.P.Savitskiy qarashlarida geografik makon tushunchasi.
3.ShHT ning iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishdagi ahamiyati.

26-bilet

1.Geosiyosatning asosiy funktsiyalari: gnoseologik funktsiya; prognoz qilish funktsiyasi; boshqaruv funktsiyasi; mafkuraviy funktsiya.
2. F.Ratselning «Siyosiy geografiya» asarida davlat va borliq masalalari.
3.ShHT ning mintaqa xavfsizligini ta’minlashdagi ahamiyati.

27-bilet

1.«Geosiyosat asoslari» ning fan sifatida shakllanishi
2.Daues va Yung rejaliri, Lend-Liz haqidagi hujjatning mohiyati
3.Jadidchilik harakatining asosiy maqsadi.

28-bilet

1.Evropada geopolitik nazariyalar rivojining asosiy yo‘nalishlari: atlantizm, mondializm, amaliy geopolitika, «yangi o‘nglar» oqimi
2. Xonliklar va Rossiya o‘rtasidagi elchilik munosabatlari
3.R.Chellen «Geosiyosat asoslari» atamasining asoschisi

29-bilet

1.Geosiyosat asoslarining asosiy qonunlari.
2.Cherkasskiy, Buxgolts, Beneveni, Xoxlov elchiliklari va ulardan ko‘zlangan geosiyosiy maqsadlar.
3. Malshal rejasi, Trumen doktrinasi dasturlarning mohiyati.

30-bilet

1.Ikki qutbli tizimning barham topishi va kuchlar nisbatidagi o‘zgarishlar
2.«Geosiyosat asoslari» va politologik fanlarning o‘zaro aloqasi va o‘ziga xos xususiyatlari
3.ShHT ning xalqaro terrorizm va diniy ekstremizmga qarsh kurashdagi roli

1^ Геополитические тетради // Элементы – 1993. №3. с.17

2^ Нартов Н.А. Геополитика (учебник). ЮНИТИ. М., с.9

3^ Политология: энциклопедический словарь, М., изд-во МКУ, 1993, с.59

4^ https://ru.wikipedia.org/wiki/Ратцель, Фридрих

5^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 83.

6^ Ratzel F. Politische Geographie. 1887. "Einleitung" ⁴ ўша жойда

7^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 85.

8^ Исаев Б.А. Геополитика: Учебное пособие. СПб., 2006. С 144-145

9^ Моро-Дефарж Ф. Введение в геполитику. М., 1996. С 14

10^ http://uchebnik-besplatno.com/uchebnik-geopolitika/chellen.html

11^ Rudolf Kjellen. Die Staat als Lebenaform, 1916

12^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 97.

13^ http://uchebnik-besplatno.com/uchebnik-geopolitika/chellen.html

14^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 154-155.

15^ Alfred Mahan. "The influence of Sea Power in history (1660 - 1783)". N-Y. 1890 ² Мэхен А. "Влияние морской силы на истории (1960-1783)". М-Л. 1941.

16^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 157 ² Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 157 ³ Исаев Б.А. Геополитика. С 194-195

17^ «Монро доктрина», Дипломатический словарь. Т.2. М. изд-во "Наука". 1984. с.240

18^ "Олни доктринаси". Дипломатический словарь. Т.2. М. изд-во "Наука". 1984. с.301

19^ Тихонравов Ю.В. Геополитика. М.2000., с 73

20^ Bu amerikalik general Mak-Klellan tomonidan 1861-1865 yillar AQSHdagi fukarolar urushida tadbiq etilgan bыlib, raqibning dengizga tutash щududlarini va qirg‘oqlarini o‘rab olish yoki nazorat ostiga olish uchun markazning strategik nuqtalarida qo‘poruvchilik faoliyatini jadallashtirishni nazarda tutadi – muallif izohi.

21^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 157

22^ http://knowledge.allbest.ru/political/d36_0.html

23^ Дугин А. Основы геополитики. изд-во "Арктагея". М. 1997. с.44

24^ Lacoste Y. Questions de la Geopolitique. – Paris. 1988 // Цыганков П.А. Международные отношения.
изд-во "Новая школа". М. 1996. с.158

25^ Поздняков Э.А. Философия политики. Ч.2. М. 1994. с.246

26^ Поздняков Э.А. Концепция геополитики // Геополитика: теория и практика. М. 1993. с.30

27^ Нартов Н.А. Геополитика. М., 1999. С.57

28^ Haushofer К. "Kontinentalblocke: Mitteleuropa - Eurasia - Japan" in "Ausgewaehlte Texte zur Geopolitik".
Boppard am Rhein. 1979 // русчаси - "Элементы" №7. op.cit. сс.32-36

29^ Дугин А. Основы геополитики. изд-во "Арктагея". М. 1997. с.72 ³ o‘sha joyda

30^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: историya и теориya. С 105 ² Элементы. 1997. №7. С 32.

31^ XX asr 40-yillaridan boshlab geosiyosatda revizionistlar oqmi yuzaga kelgan. Bunda amerikalik tadqiqotchilarning sezilarli qisrni bor. Oqim namoyandalari shu vaqtgacha o‘rtaga tashlangan geosiyosiy qarashlarni yangi zamon shukuщidan kelib chiqib o‘rganish va uni taщlil qilishni nazarda tutadi.

32^ Поздняков Э.А. Философия политики. Ch.2. М. 1994. с.253

33^ O‘shа манба. 250-бет

34^ Spykman Nicholas J. The Geography of the Peace. N-Y. 1944 ³ Ibid. pp.60-61

35^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: историya и теориya. С 105

36^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика., С259

37^ Кошелев А.И. Записки. С 25.

38^ Исаев И.А. Золотухина Н.М. С.233-234

39^ Ushbu xulosalar ma‘lum siyosiy mulohazalarga ko‘ra tarix fani doirasidan zinhor chiqmaslikni ma‘qul ko‘rgan Gumilev tomonidan ilgari surilgan.

40^ Дугин А. Основы евразийства. -М, 2002, с 85-87.

41^ O‘sha joyda, 95-96-betlar.

42^ Дугин А. Основы евразийства. - с 82-84, 98-100.

43^ С.Xantingtonning mashhur ―TSivilizatsiyalar to‘qnashuvi va dunyo tartibotining qaytadan qurilishi‖ asari, F.Fukuyamaning ―Tarix intihosi‖ maqolasi hamda Z.Bzejinskiyning ―Buyuk shaxmat taxtasi‖ asarlari nazarda tutilmoqda.

44^ Хантингтон С. Столкновение цивилизаций и переустройство мирового порядка // "Полис", 1994,
№ 1

45^ Желтов В.В. Желтов М.В. Геополитика: история и теория. С 223

46^ Amerikada mondializm nazariyasi // Tafakkur, 2006,1-son, 112-113- betlar.

47^ Mondialistik utopiyaning sof xayoliy ko‘rinishlaridan tashqari ratsional ko‘rinishlari ham mavjud bo‘lgan. Ulardan biri pozitivist Ogyust Kontning "Uchinchi era" ta‘limoti yoki Lessingning gumanistik esxatologiyasidir.

48^ Garri Devisning "Dunyo konferederatsiyasi uchun universal harakat", "Federal Ittifoq" va hatto ingliz pralamenti a‘zosi Genri Asborn tomonidan 1946 yilda "Dunyo hukumati uchun salb yurishi" kabi uyushmalar tashkil etilgan. Qarang. Дугин А. Основы геополитики. М.:Арктогеya,1997, с 121-130. ³ Qarang. Уткин А.И. "Мировой порядок XXI века", "Вызов Запада и ответ России" – М., 2002.

49^ Council on Foreign Relations- C.F.R

50^ Rus tadqiqotchisi A.Duginning yozishicha CFR.ning ko‘pchilik a‘zolari bir vaqtning o‘zida shotland masonligiga mansub bo‘lganligi sababli, ularning geosiyosiy loyihalari qandaydir gumanistik-mistik xususiyatga egaligi to‘g‘risida taxmin qilish mumkin. Qarang. Dugin A. o‘sha joyda.

51^ Дугин А. Основы евразийства. -М, 2002, с-85-87.

52^ Qarang. Дугин А. Основы евразийства. -М, 2002, с-85-87.

53^ Фукуyaма Ф. Конеts истории и последний chеловек. Перевод с английского М.Б.Левина. Публикуется по изданию.-М.:ООО ―Издательство АСТ‖, 2004.

54^ Asqarov A. Amir Temur va Xorazm. «Amir Temur va uning jahon tarixidagi o‘rni» mavzuidagi xalqaro konferentsiya tezislari. Toshkent, «O‘zbekiston», 1996, 39-40 betlar; Ismoil Aka. Buyuk Temur davlati. Toshkent, «Cho‘lpon», 1996, 152 bet; Buriev O. Amir Temur davrida Movarounnahr va Mo‘g‘uliston munosabatlari. Sharqshunoslik, 1996, № 7, 37-44 betlar; Buriev O. Temuriylar davri yozma manbalarida
Markaziy Osiyo. Toshkent «O‘zbekiston», 1997, 186 bet; Abduraimov M. Temur va To‘xtamish. G‘.G‘ulom nashriyoti, 2000, 79 b.; Muhammadjonov A.R. Temur va Temuriylar saltanati. Toshkent,
Qomuslar bosh tahririyati, 1994; Yakubovskiy A.Yu., Grekov B.D. Oltin O‘rda va uning qulashi. M., 1957; Uvatov U. Amir Temur va mamluklar. Sharqshunoslik, 1996, № 7, 60-72 bet; G‘ulomov S. Amir Temur bilan Ahmad ibn Uvays Jaloyir munosabatlariga doir. Sharqshunoslik, 1997, № 8, 196-200 betlar va boshqalar.

55^ Karimov I. A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida. Asarlar, 6-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1998. 41-b

56^ Karimov I. A.Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida. Asarlar, 6-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1998. 44-b

57^ Karimov I. A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida. Asarlar, 6-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1998. 49-b

58^ Karimov I. A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida. Asarlar, 6-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1998. 47-b

59^ Karimov I. A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida. Asarlar, 6-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1998. 45-b