Davlat xizmatiga qabul testi

HOZIRGI O‘ZBEK ADABIY TILI

GRAFIKA.
RENESANS TA’LIM UNIVERSITETI
Professor-o‘qituvchi: Qahharova S. A.

REJA:

Grafika haqida
Yozuv turlari
O’zbek yozuvlari tarixi
Grafema turlari

GRAFIKA

YOZUV TURLARI
YOZUV TARIXI
3
1
GRAFEMA
BELGILAR
5
Grafika yozuv sistemasining birinchi va yetakchi komponentidir. Tilning fonetik-fonologik, leksik-semantik, morfologik sathlariga mansub birliklar grafemalar vositasida ifodalanadi.

Yozuv turlari turlari

YOZUVNING TURLARI
PIKTOGRAFIK
IDEOGRAFIK
SILLABIK
FONOGRAFIK

Grafemalarning turlari

GRAFEMALARNING TURLARI
FONOGRAFEMALAR
(harflar)
PROSODEMOGRAFEMALAR
(urgʻu,tinish belgilari)
LOGOGRAFEMALAR
(raqamlar)
MORFOGRAFEMALAR
(chiziqcha)
SIMVOLLAR
(ildiz, ayiruv)
ORFOGRAMMA
(tutuq, chiziqcha)
Boshqa xalqlar qatori o‘zbek xalqi ham o‘tmishdan to hozirgi kunga qadar bir qancha yozuv turlaridan foydalangan. Ular:

№	YOZUV NOMI	FOYDALANILGAN SANASI
1.	Mixxat, avesto, oromiy, sug‘d, xorazm	... 5-6-asrgacha
2.	O‘rxun-Enasoy yozuvi	5-8-asrlar
3.	Turkiy(uyg‘ur) yozuvi	8-13-asrlar
4.	Arab (eski o‘zbek yozuvi) yozuvi	8-asrdan 1929-yilgacha
5.	Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosi (ilk bor)	1929-1940-yillar
6.	Kirill yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosi	1940-yildan ...
7.	Lotin yozuviga asoslangan yangi o‘zbek alifbosi	1993-1995-yillar
8.	Lotin yozuviga asoslangan yangi o‘zbek alifbosi (isloh qilingani)	1995-yildan ...

O‘zbek yozuvlarining tarixiga bir nazar
Orfografiya prinsiplari
Fonetik prinsip
Morfologik prinsip
Tarixiy-anʼanaviy prinsip
Shakliy prinsip
Differensial prinsip
Grafik prinsip
YOZUV TAMOYILLARI
sana
ekkuncha
kelyapti
ketdi
ila
koʻngul
shkaf,
doim
tana-taʼna
atlas-atlas
singil-singil
joʻja-ajdar
OʻSHAL
QISHLOQQA
SHER-SHEʼR
KETGAN
YASHA
KOʻNGIL
SINF
MUSTAHKAMLASH
BOʻLT
TALLUQLI
VAROQ
NATARIUS
AQIL
TUSHINCHA
TELIFON
MUSTAHKAMLASH
Xato yozilgan soʻzlarni aniqlang.
YOʻLAMMA
ISQUVAR
BARK
HAROM
BOGʻCHA
AFV ETMOQ
MUPTALO
LAFS
ESTALIK
MUSTAHKAMLASH
Xato yozilgan soʻzlarni aniqlang.
MUSTAHKAMLASH
Qaysi gapda barcha so‘zlar imloviy jihatdan to‘g‘ri yozilgan?
A) O‘g‘il bolalar ariqlarni tozaladilar, qizlar esa hovlini supirdilar.

B) Bugun yumushlarim ko‘payib ketdi, siz aytkan joyga bora olmadim

C) Oradan qancha zamonlar o‘tdi, uning nomini faxr bilan tilga olayapmiz.

D) Podsho a’yonlar davrasida otdan tushib, tog‘ tomon yura boshlabdi.
MUSTAHKAMLASH

LOTIN	LOTIN	LOTIN	LOTIN
havo//rang		Ur//to‘qmoq
dev//sifat		bir//kuni
cho‘l//quvar		tok//qaychi
sher//yurak		yarim//avtomat
liq//to‘la		Xalq//obod
tog‘//olcha		suv//osti
ming//oyoq		O‘rta//Osiyo

Topshiriq. Qaysi birliklar qo‘shib yozilishini aniqlang.
MUSTAHKAMLASH

LOTIN	LOTIN	LOTIN	LOTIN
ko‘z//oynak		ketgan//edi
tarjimayi//hol		har/doim
To‘rt/ko‘l		bayram//oldi
bora//oldi		och//sariq
yildan//yilga		foto//apparat
qay//yer		Ko‘hna//Urganch
o‘n//ming		bir//oz

Topshiriq. Qaysi birliklar ajratib yozilishini aniqlang.
MUSTAHKAMLASH

LOTIN	LOTIN	LOTIN	LOTIN
vitse-prezident		kelsin-chi
qadamba-qadam		ketma ket
kundan-kun		o‘z-o‘ziga
katta-kichik		XXI-asr
keley		es-hushli

Topshiriq. To‘g‘ri yozilgan so‘zlarni aniqlang.
MUSTAHKAMLASH

LOTIN	LOTIN	LOTIN	LOTIN
kontrakt		dekabr
shogird		taassurot
ko‘ngil		xushchaqchaqlik
teleks		tangens
ma’ruza		mudofaa

Topshiriq. So‘zlar va gaplarni bo‘g‘inlarga ajrating.
1.Yangi binolar qishloqlarning husniga husn qo‘shmoqda.
2. Topshiriqni o‘z vaqtida bajarish kerak.
MUSTAHKAMLASH
Topshiriq. Qaysi birlikda xatolik borligini aniqlang.
1. “O‘zbekiston qahramoni” unvoni
2. Xalqaro Xotin-qizlar Kuni
3. O‘zbekiston milliy universiteti
4. Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi
5. Fanlar Akademiyasi
6. O‘zbekiston Respublikasi Qarshi harbiy sudi sudyasi
7. Bosh Vazir
8. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudining raisi
9. Birlashgan Arab Amirligi
10. Jahon Tinchlik Kengashi
11. Mars Sayyorasi
12. Bodomzor mahallasi
13. Muhammadsharif So‘fizoda
14. Favqulodda vaziyatlar vazirligi huzuridаgi gidrometeorologiya xizmаti mаrkаzi bosh direktori
15“Asaka” aksiyadorlik tijorat banki
16. Oʻzbekiston Respublikasining rivojlanish davlat dasturlarini moliyalashtirish jamgʻarmasi
17. “El-yurt Hurmati” ordeni
18. Bugun Toshkent Davlat yuridik universitetiga bordim.

E’tiboringiz uchun rahmat!

E’tiboringiz uchun rahmat!