Davlat yuridik universiteti xalqaro huquq va inson huquqlari kafedrasi ismoilov yoqubjon isroiljon o

bazalar samaradorligi bo’yicha tahlillar 
Davlat tashqi qarzi bilan bog’liq masalalarning hal etilishida xalqaro-huquqiy 
bazalarning samaradorligi bo’yicha tahlillarni Anna Gelpernning maqolasi tahlili 
misolida ko’rib chiqamiz. Anna Gelpernning 2013-yilda Xalqaro iqtisodiy huquq 
jurnalida chop etilgan “Suveren qarzni qayta tuzishning huquqiy asoslari: 
tanqidiy baholash”
11
nomli maqolasi suveren qarzlarni restrukturizatsiya qilishning 
huquqiy asoslarini takomillashtirish bo‘yicha bahslar boshlanishiga hissa qo’shdi. 
11
Anna Gelpern. Suveren qarzni qayta tuzishning huquqiy asoslari: tanqidiy baholash maqolasi 

---

34 
Maqolada ta'kidlanishicha, amaldagi qonunchilik bazasi suveren qarzning 
murakkabligi ortib borayotgani, obligatsiyalar egalari bo'yicha sud jarayonlarining 
ko'payishi va kreditorlar sonining ko'payishi bilan bog'liq muammolarni hal qilish 
uchun yetarli emas. 
Gelpern 
shartnomaviy 
yondashuvga 
asoslangan 
suveren 
qarzni 
restrukturizatsiya qilishning mavjud huquqiy asoslarini o'rganishdan boshlaydi. 
Ushbu yondashuvga ko'ra, suveren obligatsiyalar qarzdor va kreditor o'rtasidagi 
xususiy shartnomalar sifatida qaraladi va qayta qurish ikki tomon o'rtasidagi 
muzokaralar orqali amalga oshiriladi. Biroq, shartnomaviy yondashuv bir qator 
cheklovlarga ega, jumladan, ko'pchilik obligatsiyalar egalarining ozchilikni 
bog'lashiga imkon beradigan jamoaviy da'vo moddasining yo'qligi va kreditorlarga 
qarzdorni sudga berish va sud jarayonini buzish imkonini beruvchi sud jarayonini 
avtomatik ravishda to'xtatib turishning yo'qligi.
Ushbu muammolarni hal qilish uchun Gelpern huquqiy yondashuvga 
asoslangan suveren qarzni restrukturizatsiya qilishning yangi huquqiy asoslarini 
yaratishni taklif qiladi. Bunday yondashuvga ko‘ra, qayta qurish jarayoni yanada 
avtomatlashtirilgan va samarali jarayonni ta’minlaydigan, qarzdorlar va 
kreditorlarning huquq va majburiyatlari bo‘yicha aniq qoidalarga ega bo‘lgan qonun 
va me’yoriy hujjatlar to‘plami bilan tartibga solinadi. Qonuniy yondashuv, 
shuningdek, obligatsiyalar egalarining ko'pchiligiga qayta qurish rejasiga rozi 
bo'lish imkonini beradigan jamoaviy harakat bandini va kreditorlarning jarayonni 
buzishiga yo'l qo'ymaydigan sud jarayonini avtomatik ravishda qoldirishni o'z ichiga 
oladi. 
Maqolada, shuningdek, qonuniy 
yondashuvning qiyinchiliklari va 
cheklovlari, jumladan, mavjud qonunchilik bazasi bilan yuzaga kelishi mumkin 
bo'lgan ziddiyatlar va xalqaro muvofiqlashtirish va hamkorlik zarurati muhokama 
qilinadi. Gelpernning ta'kidlashicha, bu qiyinchiliklar 2002-yilda Xalqaro Valyuta