Davlatning antiinflyatsiya siyosatini amalga oshirish usullari

3. Antiinflatsiya va ishsizlik. Fillips egri chizig`i.

Iqtisodiyot o`z rivojlanishida potensial darajaga yaqinlashgan shariotda yoki bandlilik darajasini oshirish yoxud inflatsiya darajasini pasaytirish kabi muqobil variantlardan birini tanlashga majbur bo`linadi. Chunki qisqa muddatli davrda ishsizlik va inflatsiya darajalari o`rtasida teskari bog`liqlik mavjud. Ishsizlikni pasaytirish ish joylarini yaratish uchun qo`shimcha mablag`lar ajratilishini anglatadi. Ayni paytda bu ish haqi miqdorining oshishiga ham olib keladi. Har ikkala holat ham baholar darajasinining ko`tarilishiga olib keladi, ya‘ni talab inflatsiyasi ro`y beradi.

Ishsizlik va inflatsiya ko`rsatkichlari o`rtasidagi o`zaro bog`liqlik ingliz iqtisodchisi A.V.Fillips tomonidan aniqlangan va Fillips egri chizig`i (4.1 -rasm) deb ataladi.
Fillips egri chizig`i ishsizlik va inflatsiya darajalari o`rtasidagi teskari bog`lig`likni xarakterlaydi.

Mamlakat iqtisodiyotining xususiyatiga ko`ra, shuningdek, inflatsiyaning qaysi turi mavjudligiga qarab Fillips egri chizig`idagi inflatsiya va ishsizlik darajalarining kombinatsiyasi farq qilishi mumkin. Bunday tanlov kutilayotgan inflatsiyaning sur‘atiga bog`liq. Kutilayotgan inflatsiya darajasi qanchalik yuqori bo`lsa ishsizlikning har qanday darajasida (sur‘ati past bo`lgan inflatsiya darajasiga nisbatan) haqiqiy inflatsiya darajasi yuqori bo`ladi. Ishsizlik darajasi va inflatsiya sur‘atining maqbul miqdorlari quyidagi formula ko`rinishida tasvirlanishi mumkin: Yh – Yp

π = πkut + f ( ------------- ) + ε
Yp
Bu yerda π - inflatsiyaning haqiqiy darajasi; πkut- inflatsiyaning kutilayotgan darajasi;
Yh – Yp f ( ------------- ) - talab inflatsiyasi; Yp

f - Fillips egri chizig`ining og`ish burchagini belgilovchi empirik koeffitsent; ε - tashqi baho shoki ( taklif inflatsiyasi).

Ouken qonuniga ko`ra YaIMning uzilishi, ya‘ni (Yh – Yp) / Yp miqdor davriy ishsizlikning o`zgarishiga bog`liqligi sababli qisqa muddatli Fillips egri chizig`ini tenglamasini quyidagicha tasvirlash mumkin:
 = πkut - β [ u –u*] + ε
Keltirilgan tenglamadan ko`rinib turibdiki, haqiqiy inflatsiya darajasi miqdori kutilayotgan inflatsiya darajasiga hamda tashqi baho shoklari darajasi bilan to`g`ri bog`liqlikka, davriy ishsizlik darajasi bilan esa teskari bog`likka ega ekan.
Hukumat Fillips egri chizig`iga asoslanib, qisqa davr uchun, iqtisodiy siyosat maqsadlaridan kelib chiqib ishsizlik va inflatsiya darajalarining istalgan kombinatsiyasini tanlashi mumkin.