Даврий ўзгарадиган ташқи таъсир остида содир бўладиган тебранишлар мажбурий тебранишлар деб аталади

Тебранма жараёнлар
Бошланғич узатилган энергия ҳисобига, кейинчалик тебраниш тизимига ташқи таъсир ўтказмасдан содир бўладиган тебранишлар эркин ёки хусусий тебранишлар деб аталади.
Даврий ўзгарадиган ташқи таъсир остида содир бўладиган тебранишлар мажбурий тебранишлар деб аталади.
Вақт бўйича аниқ қайтариладиган ҳаракат ёки жараёнлар тебранма жараёнлар деб аталади.
Гармоник тебранишлар
Гармоник тебранишларда тебранувчи катталиклар вақт ўтиши билан синус ёки косинус қонуниятларига бўйсунган ҳолда ўзгараради.
Гармоник тебранишнинг тенгламаси



A – тебраниш амплитудаси – тебранувчи катталикнинг максимал қиймати
 - доиравий ёки циклик частота.
Гармоник тебранишларнинг дифференциал тенгламаси
S Тебранувчи катталикдан вақт бўйича олинган биринчи (тезлик) ва иккинчи (тезланиш) хосилалар ҳам ўша циклик частота билан гармоник тебранадилар:
Тенглама ечими
m массали тебранаётган моддий нуқтага таъсир этувчи куч
Моддий нуқтага таъсир этувчи куч моддий нуқта кўчишига пропорционал ва кўчишга тескари томонга (мувозанат нуқтасига) йўналгандир
Механик гармоник тебранишлар
Кўчиш:
Тезлик:
Тезланиш:
Тезлик ва тезланишларнинг амплитудалари қуйидагичадир
Тезлик фазаси кўчиш фазасидан  /2 га фарқ қилади,
Тезланиш фазаси кўчиш фазасидан  га фарқ қилади
Пружинали маятник
Ишқаланиш кучи ҳисобга олингандаги ҳаракт
Тенгламаси
r – қаршилик коэффициенти
Пружинали маятник – юқори тарафи қўзғалмас этиб қотирилган спиралли пружинанинг пастига илинган m – массали юкчадан иборатдир, у эластик куч таъсирида гармоник тебранма ҳаракат қилади
Маятникнинг ҳаракат тенгламаси
Частота ва давр
Потенциал энергияси
Математик маятник
Математик маятник – оғирлиги ҳисобга олинмайдиган l узунликдаги чўзилмайдиган ипга осилган m массали моддий нуқтадир, у оғирлик кучи таъсирида гармоник тебранма ҳаракат қилади.
Қайтарувчи куч
Частота ва давр
Маятникнинг ҳаракат тенгламаси
 кичик бурчакларда
Физик маятник
Физик маятник деб, жисм масса марказидан ўтмайдиган, оғирлик ўқи атрофида оғирлик кучи таъсирида тебранадиган қаттиқ жисмга айтилади.
Физик маятник мувозанат ҳолатидан  бурчакка оғдирилганда унга қуйидаги қайтарувчи куч моменти таъсир этади
Кичик бурчак остида

– қайтарувчи куч ( бурчак ошиши йўналишига тескари бўлгани учун, минус ишора
билан олинади ).
Сўнувчи тебранишлар
Тебраниш тизими энергиясини сарф бўлиши натижасида, вақт ўтиши билан аста-секин тебранишнинг пасайиши тебранишнинг сўниши деб аталади.
Тебраниш сўнишининг сабаблари
Механик тизимларда – ишқаланиш кучи.
Электр тизимларида – иссиқлик ва электромагнит тўлқинлар нурланишига боғлиқ энергиянинг йўқолиши, ҳамда электрик ва магнит гистерезиси ҳисобига диэлектрик ва ферромагнетикларда иссиқлик сарфланиши.
Сўниш декременти
— вақтлари бир даврга фарқ қиладиган иккита кетма – кет тебранишларнинг амплитудалари
Сўниш декременти – бу чизиқли тизимларда сўнувчи тебранишларнинг миқдорий кўрсаткичидир.
Сўнишнинг логарифмик декременти -
Сўниш декременти -
N – амплитудани е марта камайишига кетган вақтдаги тебранишлар сони