Декабрь 2020 22-қисм

BIOLOGIYA DARSLARIDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH
Ollayorov Jo’shqin Matchonovich
Xorazm viloyati Qo’shko’pir tumani
14-maktab biologiya fani o’qituvchisi
Annatatsiya:Usbu maqolada umumta’lim maktablarda biologiya fanida amaliy mashg’ulotlarda 
interfaol metodlardan foydalanishning samarali tomonlari haqida yoritilgan
Kalit so’zlar: interfaol metodlar, o’quvchilar, bilim, malaka, ko’nikma 
Ma’lumki, ta’lim jarayoni o’quvchilarning bilim olish, ko’nikma va malakalarni egallash, 
ularning ilmiy dunyoqarashi, ijobiy izlanishlarni rivojlantirish maqsadiga yo’g’rilgan o’qituvchi 
va o’quvchilarning o’zaro hamkorligi sanaladi. Boshqacha aytganda, ta’lim mazmunining 
o’qitish metodlari yordamida o’zlashtirilishiga erishishdir. Metod so’zi umumiy ma’noda 
muyyan maqsadga erishish usulidir. O’qitish metodlari tom ma’noda o’qituvchining bilimlarini 
o’quvchilar ongiga yetkazish va ayni paytda ularning o’quvchilar tomonidan o’zlashtirib olish 
usulidir.
Didaktikada o’qitish metodlari qutidagi metodologik va nazariy qoidalarga asosan ta’riflanadi: 
O’qitish metodi o’qitish jarayonining o’ziga hos pedagogik sharoitda ob’ektiv reallikni bilish 
metodlarining ifodasi sanaladi.
Biologiyani o’qitish davomida tanlangan o’qitish metodlari biologik bilimlarni va ko’nikmalarni 
egallashni ta’minlash kerak. Biologiyaning ko’pgina mavzulari amaliy harakterda bo’lib, ularni 
faoliyat orqali hal qilishni talab qiladi. O’quvchilar diqqatini nazariy bilimlarni o’rganishga 
va maqsadni arzirliy natijalarini qo’lga kiritishga qaratish kerak, shuningdek, o’quvchilardan 
muhim nazariy bilimlarni egallash bilan bir qatorda o’z ustida mustaqil ishlashlari ham zarurligi 
talab etiladi.
Nazariy bilimlarni eshitib o’rganish orqali egallash xotira uchun ma’lum qiyinchiliklarni 
tug’diradi va yana o’z –o’zini boshqarish jarayonini buzadi. Shu sababli, o’z-o’zini boshqarishni 
va dars davomida o’qitishni o’zida jamlagan o’qitish metodlaridan foydalanish juda muhim. 
Amaliy metodlarni qo’llashning ijobiy natijalari shundaki, ular o’quvchilarni tanqidiy o’ylashga, 
rejalashtirishga , savollarga javob topishga bahslashishga va yechim topishga ruhlantiradi.
Dalaga sayoxat va dala ishlari kabi dala mashg’ulotlari o’quvchida amaliy va shaxsiy bilim 
ko’nikmalarini rivojlantiradi, fanga qiziqishini orttiradi. Dala mashg’ulotlari o’quvchining tabiatni 
va atrof-muhitni kuzatishga sharoit yaratadi, shuningdek, sinf xonasida egallagan bilimlarini 
tajribada qo’llashga imkon beradi, o’quvchi bilimi va xulq-atvorida ijobiy natijalarni keltirib 
chiqaradi.
Biologiyani o’qitishda foydalaniladigan faol metodlar guruhiga o’qitishning muammoli-
izlanish metodlari, mantiqiy metodlari, mustaqil ishlash metodlari, o’quvchilar faoliyatini 
rag’batlantirish va asoslash metodlari, nazorat va o’zini-o’zi nazorat qilish metodlari kiradi. 
Faol metodlar muammoli vaziyatlarni vujudga keltirib, o’quvchilarning kichik guruhlarida 
hamkorlikda ishlash, muammoni hal etish, murakkab savollarga javob topish jarayonida alohida 
ob’ekt, hodisa va qonunlarni tahlil qilish ko’nikmalarini va bilimlarini faollashtirishga asoslangan 
faol bilish faoliyatini taqozo etadi. Shu sababli, biologiyani o’qitishda reproduktiv metodlar 
bo’lgan og’zaki bayon, ko’rgazmali va amaliy metodlar bilan birgalikda muammoli izlanish va 
mantiqiy metodlrdan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. Buning uchun o’qituvchi mazkur 
metodlarning o’ziga xos xususiyatlari, ular tarkibiga kiradigan metodik uslublarni to’g’ri anglashi 
va o’z o’rnida samarali foydalanish ko’nikmalarini egallagan bo’lishi lozim. 
Xulosa qilib aytganda, biologiya darslarida zamonaviy pedagogik- texnologiyalardan 
foydalanish yuqori samara beradi va biolgiya darsini o’tishda yangu turli xil metodlardan 
foydalanganda o’quvchilarni biologiya faniga qiziqishlarni fanni o’zlashtirishlari va biologiya 
darsiga qiziqishlari va extiyojlarini rivojlantirish imkonini beradi deb hisoblayman.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Internet tarmoqlaridan olingan

---

25