Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti

Darsning borishi I. Da'vat bosqichi. Maqsad: o'quvchilarda yangi mavzuni o'z-lashtirishga 

ishtiyoq uyg'otish, maqollarning xususiyatlari haqida ma'lumot berish. 

Metod: Suhbat metodi. 

O'qituvchi xattaxtaga quyidagi maqollarni yozib qo'yadi: „Birlash-gan o'zar, birlashmagan to'zar", 

„Awal o'yla, keyin so'yla". 

O'qituvchi: Abdulla Avloniyning „Yaxshilik yerda qolmas" hikoyatini bilasizmi? 

Xattaxtaga hikoya mazmuniga mos rasmlar ilinadi. 

O'qituvchining hikoyasi: „Yaxshilik yerda qolmas" 

Bir ari suv ustinda uchib borur edi. Birdan suvga yiqilib ketdi. Qanotlari ho'l bo'lib ucharga kuchi 

yetmadi. O'lar holatga etdi. Buni bir kabutar ko'rib, ariga rahmi kelub, darhol bir cho'pni tishlab, 

suvga tashladi. Bechora ari bu cho'pni kema qilib, suv balosidan qutuldi. Arodan ko'p o'tmadi. Bir 

bola tuzoq qo'yib, kabutarni tutmoqchi bo'ldi. Ari buni ko'rgan zamon kelub, bolaning qulog'ini 

chaqdi. Bola qulog'ining alamidan tuzoqni tashlab, qulog'ini ushladi. Kabutar vaqtni g'animat bilib, 

uchib ketub, o'limdan qutildi. 

Xattaxtadan siz tinglagan hikoyaga mos maqolni topib, belgilang. (O'quvchilar „BMashgan o'zar, 

birlashmagan to'zar" maqol ini belgilaydilar) - Qolgan maqollarga mos qanday hikoya, ertaklar 

o'qigansiz? („Bilim - aql chirog'i" maqoli mazmuniga mos „Ilm afzal" ertagini o'qiganmiz) — 

Maqollarni yana qanday nom bilan atash mumkin? („Dono fikr" deb atash mumkin.)— Bugungi 

darsda nimalarni o'rganar ekanmiz? — Maqollar nima haqida boiadi? 

Ularnima maqsadda yaratiladi? O'quvchilar javobi to'ldirib, umumlashtiriladi. 

 

 

 

 

 

---

 

 

XULOSA 

4. O‘quvchilar nutqini o‘stirishda ertaklar ustida ishlash yaxshi vosita bo‘la oladi. Chunki bola 

tabiatga yaqin, uni yangi olamga olib kiradi. Ertak tinglab, bolalar fikran undagi hamma voqea va 

hodisalarni chuqur his etadilar, ertak qahramonlari bilan harakat qiladilar. Ertaklar orqali bolalar 

o‘zbek xalqining an’analari, urf-odatlari bilan yaqindan tanishadilar. 5. Xalq yaratgan maqollarning 

ma’nosi, tuzilishi, vazifasini o‘quvchilarga tanishtirib borish ta’lim-tarbiyaning samaradorligini 

oshirish bilan birga, biror voqea-hodisa haqida tez hukm chiqara olishga va teran fikrlashga undaydi. 

6. O‘quvchilаrga zamonaviy pedagogik texnologiyalar asosida darslar tashkil etilsa, o‘quvchilarning 

darsni o‘zlashtirishlari osonlashadi, fikrlashi kengayadi, dunyoqarashi shakllanadi, o‘z fikrini, his-

tuyg‘usini оnа tilining imkоniyatlаri dоirаsidа ifоdаlаsh vаzifаlаrini bаjаrа оlаdigаn dаrаjаdаgi 

kеlаjаk kishisi bo‘lа оlаdi. 7.Bolalar lug‘atini boyitish, nutqining ravon, silliq va ta’sirchanligini 

ta’minlashda хаlq оg‘zаki ijоdi  ustida ishlash, shubhasiz, yaxshi natija beradi. 8.Har xil janrdagi 

asarlarni o‘rganishda undagi ayrim so‘z va iboralar bilan ishlash, bir tomondan, asar mazmunini 

oson hamda toliq o‘zlashtirishga yordam bersa, ikkinchi tomondan, bolalar lug‘atini boyitish, til 

hodisalarini anglash ko‘nikmalarini tarbiyalaydi, so‘zlarni fonetik jihatdan o‘zlashtirishga zamin 

bo‘ladi. 

Ayni paytda, zamonaviy pedagogik texnologiya – tizimli yondashuvlar asosida o‘qitishning 

shakllarini qulaylashtirish, uning natijasini kafolatlash va obyektiv baholash uchun zarur bo‘lgan 

inson salohiyati hamda texnik vositalarning o‘zaro hamkorligini namoyish qiladi. Ta’lim 

maqsadlarini oydinlashtirish, o‘qitish va o‘zlashtirish jarayonlarida qo‘llaniladigan usul, metod va 

vositalarni xilma-xillash ta’lim va tarbiya jarayonlari mazmunini chuqurlashtirish–bular hammasi 

ta’lim muassasalari faoliyatini takomillashtirish demakdir. Vaholanki, takomillashtirishning 

chegarasi, ya’ni oxiri yo‘q, deyiladi. Shunday bo‘lgach pedagogik texnologiyalar ham sarhadsiz 

tushunchalardir. Bu borada qancha ko‘p izlanilsa va qanchalik tashabbuskorlik bo‘lsa – shunchalik 

kamdek tuyulaveradi. O‘qitishning eng oddiy va bosh haqiqati ham ana shundadir.Tadqiqot ishimiz 

davomida biz metodistolimlarning ta’lim vositalaridan foydalanish haqidagi barcha nazariy va 

amaliy qo‘llanmalarni o‘rganib chiqdik. ulardan ishimiz davomida foydalanishga harakat qildik. 

1. Kаrimоv I.А. Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch. – Toshkent, Ma’naviyat, 2008. 2. Kаrimоv 

I.А. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va 

choralari. – Toshkent: O‘zbekiston, 2009. 3. Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz  

taraqqiyotini     yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi. –Toshkent. 2011. 21-

yanvar. 4. Оnа tili. Umumiy tа’limning dаvlаt tа’lim stаndаrti vа o‘quv dаsturi“ Tа’lim tаrаqqiyoti” 

ахbоrоtnоmаsining 1-mахsus sоni. T. “Shаrq” 1999 y. 5. Azizxo‘jayev N.M. Pedagogik 

texnologiyalar va pedagogik mahorat. Toshkent: O‘zbekiston yozuvchilar uyushmasi. Adolat, 2006. 

6. Bahriyev A., Bahriyeva N. Yangi pedagogik texnologiyalar orqali o‘qitishda ichki motivatsiyani 

shakllantirish. Xalq ta’limi jurnali, 2006 7. Bobomurodova A. Ona tili ta’limi jarayonida o‘yin 

topshiriqlardan foydalanish. Toshkent: Musiqa,2009. 8. Yo‘ldoshev J.G., Usmonov S.A. “Pedagogik 

texnologiya asoslari”,-T.,”O‘qituvchi”,  

2004-yil. 

9. Nurmаtоv M. Ifоdаli o‘qish tugаrаgi. “Til vа аdаbiyot tа’limi” 1992 yil, 1-sоn. 10. Nе’mаtоv Х., 

G‘ulоmоv А., Ziyodоvа T. O‘quvchilаr so‘z bоyligini оshirish. –T.1996  

y.  

11. Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar. Qarshi: Nasaf, 2000. 12. Tа’lim jаrаyonidа so‘z  

bоyligini оshirishning аsоsiy оmillаri. “O‘zbеk tili” dоimiy аnjumаni 3-yig‘inining tеzislаri.T.1995 

y. 13. Tolipov O‘., Usmonbekova M. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy asoslari. – T.,Fan, 

2006-yil. 14. “Ta’limda yangi pedagogik texnologiyalar, muammolar, yechimlar” Ilmiy-amaliy 

konferensiya materiallari. T.O‘z.PFITI. 1999-yil. 15. G‘afforova T. Boshlang‘ich ta’limda 

---

zamonaviy texnologiyalar. Qarshi: Nasaf, 2009. 16. G‘afforova T., G‘ulomova X. 1-sinfda o‘qish 

darslari. –T., Sharq, 2003-yil. 17. G‘ulоmоv А., Nе’mаtоv Х. Оnа tili tа’limi mаzmuni. –T. 1995 y. 

 

 

 

 

Fоydаlаnilgаn аdаbiyotlаr ro‘yхаti 

18. G‘ulоmоv А. Nutq o‘stirish mаshg‘ulоtlаri (O‘qituvchilаr uchun mеtоdik qo‘llаnmа).  

–T. 1995 y.  

19. O‘zbеk mаktаblаridа оnа tili vа аdаbiyot dаrslаri sаmаrаdоrligini оshirish. Ilmiy аsаrlаr  

to‘plаmi. –T. O‘z.PFITI -1998 y. 20. Ziyomuhammedov B., Tojiyev M. Pedagogik texnologiyalar – 

zamonaviy o‘zbek milliy modeli. Toshkent: 2009.