Devisson va Jermer tajribalari. Tomson va Tartakovskiy tajribalari


Tomson va Tartakovskiy tajribalari


Download 290.5 Kb.
bet2/2
Sana24.12.2022
Hajmi290.5 Kb.
#1063834
1   2
Bog'liq
Devisson va Jermer tajribalari

Tomson va Tartakovskiy tajribalari

Elektronlar difraksiyasini kuzatish uchun Tomson va Tartakovskiylar Debay-Sherer usulidan foydalandilar. Bunda elektronlar dastasi polikristall metall plastinkadan o‘tkazilganda


sochilgan elektronlar fotoplastinkada difraksion xalqalarni hosil qilishi kerak.
Tomson va Tartakovskiy tajribalarida haqiqatdan ham difraksion xalqalar tizimi kuzatildi. 1927-yilda D.P.Tomson tajribani o‘tkazishda energiyasi (17,5-56,5)keV bo‘lgan tez elektronlardan

foydalandi.




Tomson










tajribasi

sxemasi

3.7-










rasmda




keltirilgan.










Energiyasi

104

eV










bo‘lgan

elektronlarning










parallel

dastasi

qalinligi










10–5sm bo‘lgan oltin










folgaga




yo‘naltirildi.










Bunda

Tomson

ekranda

3.7-rasm







bir

qator

difraksion







xalqalar

hosil

bo‘lishini kuzatadi.

Elektronlarning

sochilish




burchaklari 1,2,3 yorug‘lik nurlari difraksiyasining tenglamasi



















n d sin(n=1,2,3,…),

(3.31)




orqali







aniqlanadigan










burchaklarga to‘g‘ri keladi.










– tushayotgan




elektronlar










dastasi bilan difraksiyalangan










elektronlar







dastasi










yo‘nalishlari







orasidagi










burchak.

Tomson

tajribasida










elektronlarning




kuzatilgan










difraksiyasi,

ularning to‘lqin










xossasiga

ega




ekanligini













tasdiqladi.




3.8-rasm







P.S.Tartakovskiy energiyasi 1,7 keV gacha







bo‘lgan sekin elektronlar bilan tajriba o‘tkazdi.







Tartakovskiy tajribasining sxemasi 3.8-rasmda







tasvirlangan.

Elektronlar dastasi

1 yupqa







polikristall metall varag‘iga 2 yo‘naltiriladi.







Difraksiyalangan elektronlar dastalari 3







fotoplastinkada o‘z izlarini qoldiradi. Bunda







hosil bo‘lgan

elektronogramma

3.9-rasmda

3.9-rasm
















keltirilgan. Elektronogrammada ma’lum qonuniyat asosida navbat bilan joylashgan konsentrik aylanalarni ko‘rish mumkin. Elektronlar dastasi kuchli qaytadi. Tajriba sharoitida d va lar doimiy bo‘lib, elektronlar qaytishi (3.31) shartni qanoatlantirgan burchakda bo‘ladi. Difraksion xalqalarning har bir nuqtasiga bir xil sondagi elektronlar kelib tushadi. Har bir xalqa, xalqa uzunligi bo‘yicha o‘z intensivligiga ega. Elektronogrammada difraksion xalqalar hosil bo‘lishi, xalqalar joylashishini tahlil qilish de-Broyl gipotezasining to‘g‘riligini tasdiqladi.
De-Broyl gipotezasi elektronlardan tashqari, neytronlar, protonlar, atom va molekulalar uchun ham to‘g‘ri bo‘ladi. 1929-yilda Shtern va Frishlar tomonidan geliy atomlari (difraksiyasi kuzatildi), 1931-yilda Jonson tomonidan molekulalar difraksiyalari kuzatildi. 1936-yilda magniy monokristallida neytronlar difraksiyasi hosil qilindi. Shunday qilib, ko‘pchilik olimlar tomonidan o‘tkazilgan tajribalarda de-Broyl gipotezasi tasdiqlandi. Shu bilan birga bu gipotezaning barcha moddiy zarralar (e, p, n, atom, molekula) uchun to‘g‘ri ekanligi isbotlandi.
Download 290.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling