Devoniy foniy

Tiyraam az mardumi chashmi xud,
ey Foniy, zi bas
K-omadam bar ro‘zi mardum dar jahon,
nomardumy.
Odami oby magar jo‘yam zidaryo,
gashti g‘arq,
Z-on ki az ro‘y zamin gum gashta
jinsi odamiy.
Bu dunyo – shafqatsiz dunyo. U ulug‘ odamlarga azaldan muruvvatsiz. Rahmsizligi uchun ham ne-ne buyuk zotlarning dillarini qaqshatib, boshlariga jabru jafolar yog‘dirgan. Uning subutsizligidan, bag‘ri to‘la kin, adovat va razolat ekanligidan hazrat Navoiy ko‘p o‘ksigan, ko‘p azob chekkanlar. Xalq (o‘zbeklarda): “Ko‘p yig‘lasa, ko‘zi qorayadi”, degan tushuncha bor. “Qit’ada: “Ey Foniy, o‘zimning ko‘z qorachig‘imdan tiyradurmen”, deyilishi shu gapga ishora. Xo‘sh, shoir nega shu qadar ko‘p yig‘lagan? Chunki u “jahon xalqi orasida murtadlik” avjiga chiqqanda dunyoga kelgan. Keyin-chi? Umr o‘tavergan. Atrof-muhitdan komil odamlarni axtarish davom qilavergan. Lekin shunday bir kun yo‘qolib ketgan, degan qarorga ko‘pchilikning diqqatini tortishdan o‘zga chora qolmagan. Ammo shunda ham bobomiz qalbida odam izlash istagi so‘nmagan. Chunki u kishi oxirgi xulosadan oldin: “Endi daryoga g‘arq bo‘lib “odamobiy” – suv odamini qidiraman”, – degan fikrni ham aytgandirlar.
Har kase k-az ro‘y istig‘no ba mardum
xond she’r,
Nek ham gar hast sozad zisht peshi
xalq besh.
Da’viyi maqbulii she’r ar kunad
sar to ba poy,
Xeshtanro ham kunad mardud hamchun
she’ri xesh.