Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish oliy va o ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

Ba’zan «falon shoir o'zining falon ruboiysida katta romanda ham 
aytish qiyin bo'lgan gapni ayta olgan» qabilidagi maqtovlar eshitiladiki, 
bu xil qarash o'ta jo'n va ilmiylikdan butkul yiroqdir. Badiiy adabiyot 
haqida, badiiy asar haqida bu tarzda fikrlash diletantlikdan boshqa 
narsa emas. Zero, badiiy adabiyotda aytishgina emas, qanday aytish 
ham muhimdir. Shuni hamisha yodda tutish kerakki, har bir adabiy 
turga mansub asarning qabul qilinish mexanizmlari, o'quvchi 
ruhiyatiga ta’sir o'tkazish imkoniyatlari va yo'llari turlichadir.

---

adabiy tur
turlarga ajratish prinsiplari
tasvir predmeti
obyektivlik va subyektivlik
rivoya
lirika
epos
drama
turlararo sintezlashuv
Savol va topshiriqlar:
1. Tasvir predmeti deganda nimani tushunasiz? “Obyektning 
plastik obrazi” va “subyektning noplastik obrazi” tushunchalarini 
izohlab bering.
2. Turli adabiy turlarga mansub asarlaming nutqiy shakllanishidagi 
o'ziga xosliklar nimalarda ko'rinadi? Bu o'ziga xosliklar turlarga ajratish 
tamoyili bo'la oladimi?
3. “Badiiy vaqt hissi” deganda nima nazarda tutiladi? “Badiiy vaqt 
hissi ”dagi turlichalikni konkret misollar yordamida tushuntirib bering.
4. Adabiy turlarga ajratishda muayyan shartlilik mavjudligini asoslab 
bering. Turlararo sintezlashuv deyilganda nima nazarda tutiladi?
5. Adabiy turlaming muayyan davr adabiy jarayonida tutgan o'mi, 
mavqeining turlicha bo'lishi nimadan? Qaysi adabiy turga mansub 
asarlar ko'proq qimmatga ega?
Adabiyotlar:
1. Fitrat. Adabiyot qoidalari.—Т., 1995.
2. Adabiy turlar va janrlar (Tarixi va nazariyasiga doir): 3 tomlik.— T.l.,2— 
Т.: Fan, 1991, 1992.

---

3. Adabiyot nazariyasi: 2 tomlik. T.2.—T.,1979.
4. Forobiy. Fozil odamlar shahri. — Т., 1993.
5. Meli S.Lirizm va tragizm//0‘zbek tili va adabiyoti.—1999.—№2 B.18—21.
6. Гегель. Лексии по эстетике: в 4-х т.—Т.З.—М., 1968.
7. Белинский В.Г. Разделение поэзии на роды и виды. Собр.соч. в 9-т.—Т.З.
8. Бахтин М.М. Эстетика словесного творчества.-М.:Искусство, 1986.
9. Минералов Ю.И. Теория художественной словесности.—М.,1999.
10. Литературный энциклопедический словарь.—М.,1987.

---

Epik turning o‘ziga xos spetsifik xususiyatlari. Rivoya eposning 
o‘zagi sifatida. Epik tur janrlari, janrlarga ajratish prinsiplari. 
Eposning asosiy janrlari.