Dinamik makroiqtisodiyot” fanidan o`quv-uslubiy majmua ta’lim sohasi

Tovarlar talabi va taklifi. Uchinchi bobda tovarlar uchun talab va taklif iqtisodiyotni yopiq holatga kelib qolishida markaziy rol o`ynaydi. Shu yopiq iqtisodiyot Solou modeli uchun o’rinlidir. Biz ishlab chiqarish hajmining qanchalik ko`pligini berilgan vaqtda va muqobil foydalanishda ko`rishimiz mumkin.
Tovarlar Taklifi va Ishlab Chiqish Funksiyasi. Solou modelidagi tovarlar taklifi kapital zaxirasi vaishchi kuchiga bog`liq bo’lganishlab chiqarish funksiyasiga asoslanadi:
Y =F(K, L).
Iqtisodiy o`sishning Solou modeli ishlab chiqarishfunksiyasinidoimiy ko`lamiga qaytishini anglatadi. Bu tahmin ko’pincha hayotiyga yaqin hisoblanadi va yaqin kelajakda bu tahlil soddalshtirishga yordam berishini ko`rsak bo’ladi. Ishlab chiqarish funksiyasi qaytadan ko`rib chiqiladi agar doimiy bo`lmasa.
zY =F(zK, zL)
z ning istalgan qiymatida ijobiy holatda. O`shanda agar mehnat va kapitalning har ikkalasi z tomonidan ishlab chiqarish vaqt oralig`ida ko`payadi va z ni o`zi ham ko`payadi.
Mahsulot ishlab chiqarish funksiyasining o`zgarmay qolishi ishchi kuchi miqdorining iqtisodiyotda hamma sifatlarini tahlil qilishga imkon beradi. Buni isbotlash uchunz 1/Lyuqoridagi tenglamagajoylaymiz
Y/L =F(K/L, 1).
Bu tenglama bir ishchigato`g`ri keladigan ishlab chiqarilgan mahsulotY/Lbir ishchigato`g`ri kapital K/L ni ma’lum vaqt oralig`idagi funksiyasidir (1 soni o`zgarmas va shuning uchun e’tiborzsizdir). Bu


shakl doimiy daromad tahminini nazarda tutib iqtisodiyot hajmini o`lchaydi, birishchigato`g`ri keladigan ishlab chiqarish va kapitalga ta’sir qilmaydi.
Chunki iqtisodiyotning katta-kichikligidan qat`iy nazar,bir ishchiga to`g`ri keladigan barcha miqdorlarni qulay bo`lishini anglatadi. Bir ishchiga to`g`ri keladigan qiymatni kichik harflar bilanbilgilab olib,y=Y/Lbir ishchi boshiga ito`g`ri keladiganshlab chiqarilgan mahsulot va k=K/L birishchi boshigato`g`ri keladigan kapitaldir. Ishlab chiqarish funksiyasini quyidagicha yozishimiz mumkin.
y =f (k),
bundaf(k) = F(k, 1). 11-1 rasmda ushdu ishlab chiqarish funksiyasi ko`rsatilgan.


Ishlab chiqarish funksiyasini qiyaligi kapital birligi qo`shilganda, bitta ishchi qancha miqdorda qo`shimcha mahsulot ishlab chiqarishini ko`rsatadi. Bu esa kapital chekli mahsulot miqdorini MPKni ko`rsatadi. Matematik quyidagicha yozib olamiz
MPK =f(k -1) −f (k).


Buni 11-1 rasmda kapitalning miqdori o`sishi, ishlab chiqarish funksiyasi bir tekisda davom etadi, bu esa chekli mahsuloti pasayishini qayd qiladi. k pasayganda ishchi o`rtacha ishchilar soni bilan ozroq kapital oladi. Shuning uchun kapitalning qo`shimcha qismi umumiy ishlab chiqarish hajmiga ko`p qo`shimcha mahsulotlar uchun juda foydalidir. k baland bo`lsa, o`rtacha ishchilar soni kapitali ko`p bo`ladi. Shuning uchun mahsulot ishlab chiqarish birozgina ortadi.

RASM 11- 1

Ishchi boshiga ishlab chiqarish, y

ishchi boshiga kapital, k