Дипломатия университети "тасдиқлайман" (отм ректори) "

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТАШҚИ ИШЛАР ВАЗИРЛИГИ

ЖАХОН ИКТИСОДИЁТИ ВА ДИПЛОМАТИЯ УНИВЕРСИТЕТИ

“ТАСДИҚЛАЙМАН” _______________ (ОТМ ректори)		“КЕЛИШИЛДИ” Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги ______________________
201___ йил “___”___________		201___ йил “_____”__________

	Рўйхатга олинди: № ______________ 201__ йил “___”____

Дипломатик протокол ва этикет
ФАН ДАСТУРИ

Билим соҳаси:	100 000	- Гуманитар соҳа
Таълим соҳаси:	120 000	- Гуманитар фанлар
Таълим йўналиши:	5120700	- Жаҳон сиёсати

Тошкент - 2019

Фан дастури Олий ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълими йўналишлари бўйича Ўқув-услубий бирлашмалар фаолиятини Мувофиқлаштирувчи Кенгашнинг 201__ йил “___”_________ даги ____ -сонли баённомаси билан маъқулланган.

Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 201__ йил “___” _____даги ______ - сонли буйруғи билан маъқулланган фан дастурларини таянч олий таълим муассасаси томонидан тасдиқлашга розилик берилган.

Фан дастури Жахон иқтисодиёти ва дипломатия университетида ишлаб чиқилди.

Тузувчи:

А.Ғ.Расулов

− ЖИДУ, “Халкаро муносабатлар” кафедраси доценти.

Тақризчилар:
У.А.Хасанов – “Халкаро муносабатлар” кафедраси мудири, сиёсий фанлар номзоди

I. ASOSIY QISM

1-mavzu: Xalqaro diplomatik protokol va etiket tushunchasi, qisqacha tarixi, asosiy qo’llanilish sohalari

Diplomatik protokol kelib chiqish tarixi. Protokol tushunchasi. Diplomatik steremonial va protokolning xalqaro munosabatlardagi o’rni. O’rta va yangi asrlardagi diplomatiya va diplomatik protokol shakllanishi. Zamonaviy diplomatiya. Tashqi ishlar vazirligi, uning tizimlari. Diplomatik vakolatxonalar. Diplomatik daraja, martaba, unvon va lavozimlar. Protokol steremonial tushunchasi, qisqacha tarixi, shakllanishi. Markaziy Osiyo davlatlari diplomatiyasi. Amir Temur, Bobur davri protokol sterimonial. Tashqi ishlar vazirligi Davlat protokoli boshqarmasi (departamenti yoki bo’limi), uning bo’limlari va ularning faoliyati, vazifalari. Prezident, Vazirlar Mahkamasi, Parlament (Oliy Majlis), boshqa davlat idoralari va tizimlarda protokol xizmatlari. Protokol davlatning muhim instituti.

2-mavzu: Diplomatik protokolning asosiy kategoriyalari va prinstiplari.

Protokol – qator kategoriyalar va prinstiplar majmuasi. Protokol – tarixiy kategoriya, misollar. Davlat ramzlari hurmati. Protokol – huquqiy kategoriya. Protokolning huquqiy asoslari. Protokolning asosiy prinstiplari. Xalqaro hurmatchilik, tenglik, o’zarolik, kattalik, territorial, birxillik va o’ng qo’l prinstiplari

3-mavzu: Diplomatik protokolning huquqiy asoslari. 1961 yilgi Diplomatik aloqalar Vena konvenstiyasi.

Protokol huquqiy kategoriya va tushuncha, huquqiy qoida va normalari. Protokol qoida va normalariga huquqiy tus berish tarixi. Protokolning milliy va xalqaro xuquqiy xususiyatlari, tamoyillari. Protokolning xalqaro huquqiy-yuridik asoslari. 1815 yilgi Vena kongressi. 1961 yil Diplomatik aloqalar Vena konvenstiyasi. O’zbekiston Respublikasining xalqaro va diplomatik aloqalari faoliyati masalalari bo’yicha huquqiy normativ hujjatlar.

4-mavzu: Davlatni tan olish. Diplomatik aloqalar o’rnatish

Davlatni tan olish shakllari (de-fakto, de-yure va boshqalar). Diplomatik aloqalarni o’rnatish va uning xalqaro munosabatlardagi xususiyatlari Diplomatik vakolatxonalar ochish. Diplomatik aloqalarni uzish, to’xtatish yoki vaqtincha to’xtatish jarayoni. Davlatni tan olish va diplomatik aloqalar o’rnatishda protokolning ahamiyati va o’rni. Diplomatik vakolatxona ochish va tashkil etishda hududning geosiyosiy, geoiqtisodiy, geostrategik ahamiyatini inobatga olish.

5-mavzu: Diplomatik vakilni tayinlash va chaqirib olish

Elchi missiyasi (vakolati)ning boshlanishi va yakunlanishi. Elchixomadagi diplomatlarning tayinlanishi va ularning vakolatxonadagi ish faoliyatlari. Xalqaro tashkilotlardagi diplomatik vakillar va ularning vakolatxonalardagi faoliyatlari

6-mavzu: Diplomatik yozishmalar. Diplomatik vakolatxonalarning tashqi va ichki idoraviy yozishmalari

Zamonaviy informastion taraqqiyot davrida diplomatik korrespondenstiya ahamiyati. Diplomatik protokolda korrespondenstiyalarning ahamiyati va turlari: shaxsiy nota, verbal nota, xotira uchun yozuvlar, memorandum, yarim rasmiy xarakterdagi shaxsiy xatlar. Diplomatik korrespondenstiyalarning protokol tashkiliy qismlari, tuzilishi, yozilish tartiblari, me’yorlari va boshqa qoidalari. Diplomatik korrespondenstiyalarning protokol tashkiliy qismlari, tuzilishi, yozilish tartiblari, me’yorlari va boshqa qoidalari. Davlat, hukumat rahbarlarining xalqaro dolzarb masalalar yuzasidan bergan savollariga javoblari, xalqaro va ikki tomonlama tadbirlardagi bayonotlar, chet ellik mehmonlar sharafiga uyushtirilgan qabul marosimlarida so’zlangan nutqlar xalqaro ahamiyat kasb etishi.

7-mavzu: O’zbekiston Respublikasiga oliy darajali tashriflardagi asosiy protokol va steremonial

O’zbekiston Respublikasiga oliy darajadagi tashriflar klassifikastiyasi. O’zbekiston Respublikasiga oliy darajadagi tashriflardagi asosiy protokol sterimonial marosimlar: -aeroportda kutish marosimi, -rasmiy kutish marosimi; -birga-bir muzokara ,-keng doiradagi muzokara, -rasmiy hujjatlarga qo’l qo’yish marosimi, -gulchambar qo’yish marosimi, -rasmiy qabul (ziyofat), -rasmiy kuzatish steremoniyasi, -aeroportda kuzatish steremoniyasi

3.2. Mustaqil ishni tashkil etishning shakli va mazmuni

Talabalar namunali va muammoli masalalarni echish, turli sahnalashtirilgan amaliy mashg'ulotlar, ya’ni muzokara, qabul marosimlari va boshqa diplomatik marosimlarda diplomatlarni joylarini belgilash, ularning faoliyatlari bilan bog'liq turli boshqa marosimlar, etiketga rioya qilish, rasmiy darajaga yaqinlashtirilgan diplomatik yozishmalar bilan ishlash, kompyuterda rasmiy delegatsiyalarning tashrifi bilan bog'liq loyiha dasturlarni ishlab chiqish, Internet orqali fanga oid xabarlarni tahlil qilish va boshqa shu kabi amaliy mashg'ulotlarni bajaradilar.

Mustaqil mashg'ulotlarda xorijiy davlat, parlament, hukumat va xalqaro, mintaqaviy tashkilotlar rahbarlarining O’zbekistonga va boshqa davlatlarga tashriflari, xalqaro konferensiyalarda ishtiroklari haqidagi Internet ma’lumotlarini diplomatik protokol nuqtai nazaridan tahlil qilish vazifalari topshiriladi.

O’zbekiston Respublikasi hukumatidan agreman olgan xorijiy mamlakatlarning elchilari respublikaga kelib, Prezidentga ishonch yorliqlarini topshirish marosimlari videofilm­larini namoyish etish va ular asosida savol-javob o’tkaziladi. O’tilgan mavzular asosida tajriba, mustaqil mashg'ulotlar va kompyuterlarda ish yurgizish amaliyotlari qo’llaniladi.

V. ADABIYOTLAR RO’YXATI

Asosiy adabiyotlar:

1. Миркасымов С., Рахимова М. «Дипломатическая служба: теория и практика», -Т: Академия, 2004

2. Mirkasыmov S., Raximova M. «Diplomatik va konsullik xizmati: savol va javoblar», -T: Akademiya, 2005.

3. Нурутдинов Х.А., Ускенбаев У.Ю. Халқаро протокол ва этикет. –Т: ЖИДУ, 2002.

4. Саидова Л. Правовые основы дипломатической деятельности РУ, -Т: Нац. центр по правам человека, 2001.

5. Qosimov A.M. Diplomatiya asoslari. –T: TDShI, 1996.

6. Qosimov A.M. Diplomatik va konsul lik xizmati. –T: TDShI, 1998.

7. Вуд Джон и Серре Жан. Дипломатический церемониал и протокол. –М: Меж.отн.,2003.

8. Попов В.И. Современная дипломатия. –М: Научная книга, 2000.

9. Фельтхэм Р.Дж. Настольная книга дипломата (Пер. с англ.В.Е.Улаховича)-Мн.: ООО Новое знание, 2000.

10. Семенов В.Л. Практика дипломатического протокола и этикета. –РФ: Санки Петрбург., 2000.

11. Протокол Российской Федерации. Рук. авт. коллектива зам. рук. админ. президента РФ –руководитель протокола президента РФ В.Н.Шевченко. –М: Вагриус, 2000.

12. Mc. Cafree, Mary J. Protocol:the Complete handbook of Diplomatic, Official and Social usage Ғ -4 Aufl. - Washington: Devon Publ. Companie, 1997.-XVIII, -414 S.

Qo’shimcha adabiyotlar:

1. Xidoyatov G.A. O’zbekiston diplomatiyasi tarixidan. –T: JIDU va TShI, 2004.

2. Всеобщая история дипломатиии: М. :ЭКСПО 2010.

3. Хидоятов Г.А. Основы дипломатии. –Т: УМЭД., 2002.

4. Миркасымов С.М., Рахимова М.А Консульское право и консульская практика. –Т: Академия, 2007.

5. Матвеева Г. Дипломатическое и консульское право: Учеб.пособие. М. МО2010

6. Самойленко В. Дипломатическая служба: Учеб. пособие.М. Норма 2010

7. Фишер Р, Юри В, Паттон Б. Перговоры без поражения, гарвардский метод. М.ЭКСМО 2010

8. Лебедова М. Технические ведения переговоров: Учеб.пособие.М.Аспект Пресс 2010.

9. Консульская служба, -М: Научная книга, 2004.

10. Никольсон Г. Дипломатия. –М: Полит. литература., 1941.

11. Киссиджер Г. Дипломатия. – М: Ладомир, 1997.

12. Торкунов Современная международные отношения. –М: МГИМО, 2000.

Internet manbalar:

1.www.gov.uz – O’zbekiston Respublikasi davlati portali;

2.www.press-service.uz - O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Matbuot xizmatining rasmiy sayti;

3.www.mfa.uz - O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti;

4.www.mfer.uz - O’zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar, investistiya, savdo vazirligining rasmiy sayti;

5.www.UzA.Uz – O’zbekiston Respublikasi Milliy axborot agentligining rasmiy sayti;

6.www.mid.ru – Rossiya Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti;

7.www.state.gov – AQSh Davlat departamentining rasmiy sayti;

8.www.mfa.gov.tr – Turkiya Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti.

9.www.russian-vienna.com

10.www.mofat.kr

11.www.risa.ru

12.www.ediplomat.com

13.www.ancentr.ru

14.www.ieras.ru

15.www.archipelag.ru

16.www.businesspress.ru

17.www.intertrends.ru