Diqqat va kasb tanlash masalalari. Reja

Idrok va uning Muhandis xodimlar faoliyatida tutgan o‘rni. Idrok sezgiga 
nisbatan murakkab va mazmundor psixik jarayon hisoblanganligi sababli 
barcha ruhiy holatlar, hodisalar, xususiyatlar, xossalar va inson ongining yaxlit 
mazmuni, egallangan bilimlar, tajribalar, ko‘nikmalar bir davrning o‘zida 
namoyon bo‘ladi, aks ettirishda ishtirok etadi. 
Narsa yoki hodisalarning sezgi a’zolariga bevosita ta’siri jarayonida kishi 
ongida uning aks etishi idrok deb ataladi. 
Idrok etish jarayonida alohida holdagi sezgilarning tartibga solinishi hamda 
narsa va voqea-hodisalarning yaxlit obrazlarga birlashuvi yuz beradi. 
Qo‘zg‘atuvchining alohida xususiyatlari aks etadigan sezgilardan farqli o‘laroq, 
idrok narsalarni uning hamma xususiyatlari bilan birgalikda aks ettiradi. Bunda 
idrok alohida sezgilar yig‘indisi tarzida emas, balki hissiy bilishning o‘ziga xos 
xususiyatlari bilan sifat jihatidan yuqori bosqichi sifatida tasavvur qilinadi. 
Muhandis xodimlar faoliyatida idrok kasbiy faoliyat uchun muhim ahamiyat 
kasb etadigan hodisa, holat, ob’ekt- lardan predmetli ravishda kerakli narsalarni 
ajratib olib, yaxlit holda ongida aks ettirish, oddiy Shaxs ko‘ra olmaydigan 
holatlardagi narsalarni tez va oson ilg‘ash jarayonidir. YAxshi rivojlanmagan 
kasbiy idrok xodimda illyuzion (noto‘g‘ri) idrok qilish xususiyatini 
shakllantiradi. 
Shu nuqtai nazardan idrok Muhandis xodimlarining kasbiy faoliyatida muayyan 

---

o‘ziga xos xususiyatlarni namoyon etadi. YA’ni, Muhandis xodim aniq 
ma’lumot olish uchun guvoh, jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi yoki 
ayblanuvchini kuzatayotganda o‘rganilayotgan ob’ekt to‘g‘risida turli 
ko‘rinishlarda olingan tasavvur va tushunchalarni yaxlit holatda idrok qiladi. 
Muhandis xodimlar voqelikni to‘g‘ri idrok etishlari uchun uning printsiplariga 
rioya qilishlari zarur. 
Idrok qilish tamoyillari quyidagilar: 
– bilish zarur bo‘lgan holat yuzasidan miyada aniq aqliy zanjir tuzish; 
– 
sezgi a’zolarining imkoniyatlaridan to‘liq foydalanish; 
– 
o‘rganilayotgan ob’ektga nisbatan qiziqish uyg‘otish; 
Idrok qilish printsiplari asosida xodim turli nuqtai nazarlarni, masofadan, 
vaziyatdan, holatning yoritilish darajasi, sharoitdan kelib chiqib, ob’ektdan 
olgan taassurotlarni tahlil qiladi. 

---

Xulosa 
Axborot qanchalik chuqur anglansa, u xotirada shunchalik yaxshi saqlanib 
qoladi. Ushbu qonuniyatdan foydalanish eslab qolish jarayonini fikrlash 
jarayoniga eng ko‘p darajada yaqinlashtirishni bildiradi. Anglangan holda eslab 
qolish ob’ektlarning eng muhim 
jihatlarini va munosabatlarini ifodalovchi mantiqiy aloqalarga asoslanadi. 
Qiziqish uyg‘otuvchi yoki manfaat keltiruvchi axborot oson eslab qolinadi. 
O‘zlashtirayotgan narsamizni bizni qiziqtirayotgan, biz uchun manfaat 
keltiradigan narsalar bilan bog‘lash – muvaffaqiyatli eslab qolishning asosiy 
shartlaridan biridir. Muvaffaqiyatli eslab qolishda muayyan axborotni idrok 
etishga tayyorgarlik va yaxshi eslab qolish maqsadini qo‘yish katta aha- 
miyatga ega. Bular eslab qolish jarayoniga katta ta’sir ko‘rsatishi bilan birga, 
uning natijalarini oldindan ko‘rish imkonini beradi va xotirada tiklashni 
osonlashtiradi. Bir vaqtning o‘zida yuzaga keladigan tasavvurlar eslash 
jarayonida bir-birini yodga tushiradi. Xotiraning ushbu qonuniyatidan 
foydalanish uchun eslab qolish va esga tushirish jarayonida tabiiy 
assotsiatsiyalardan foydalanish, shuningdek, Muhandisxodimlarining kasbiy 
faoliyatida xotiraning ishini engillashtiruvchi sun’iy assotsiativ aloqalar 
o‘rnatishni o‘rganishimiz zarur. 
ADABIYOTLAR: 
1. 
A.F.Kudryashova. Luchshie psixologicheskie testi dlya profotbora i 
proforientatora. 50-52 bet 
2. 
E.G’.G’oziev, K.K.Mamedov. “Kasb psixologiyasi”. -Toshkent, 2003. 
20-bet 
3. 
I.M. Kondakov. Diagnostika professionalnix ustanovok podrostkov. 50-
60 betlar
Moskva,1997 Moskva, 1992B.R. Qodirov. Kasbiy tashxis metodikalar to’plami.-
Toshkent,2003.30-bet.