Diqqat va xotira

O’zbekiston Respublikasi
Toshkent shahridagi
Fan va Texnologiyalar universiteti
Maktabgacha ta’lim yo’nalishi
101-guruh talabasi
Ibragimova Umidaning
,,Diqqat turlari’’
mavzusida 2022-yil birinchi semestrda bajargan
REFERATI
Qabul qildi:
Toshkent-2022

Reja:

1. 
   Diqqatning fiziologik asoslari va turlari
   
2. 
   Diqqatning xususiyatlari
   
3. 
   Diqqatning rivojlanishi
   

1.Diqqat inson hayotida katta ahamiyatga ega. Bu har qanday faoliyatni amalga oshirish uchun zarur shartdir. Bu bizning barcha aqliy jarayonlarimizni to'liq bajaradigan diqqat; faqat diqqat atrofimizdagi dunyoni idrok etishga imkon beradi. Ammo diqqat nafaqat muvaffaqiyatli faoliyat uchun shart emas. Shuningdek, u shaxsiyatning umumiy tarkibi, insonning ijtimoiy yo'nalishi haqida ko'p narsalarni aytishi mumkin. Diqqat muammosi an'anaviy ravishda ilmiy psixologiyaning eng muhim va murakkab muammolaridan biri hisoblanadi. Diqqat muammolarini o'rganishda turli xil psixologlar ishtirok etishdi, masalan, A.R.Luriya, S.L.Rubinshteyn, L.S. Vygotskiy, A. N. Leont'ev va boshqa ko'plab psixologlar. Ularning barchasi, shubhasiz, aqliy jarayon sifatida diqqatni o'rgatishga katta hissa qo'shgan. Diqqat deganda biz kerakli ma'lumotlarni tanlashning maqsadli jarayonini, saylovoldi dasturlarini ta'minlashni va ularning borishi ustidan doimiy nazoratni saqlashni tushunamiz. Bizning ongimizning selektiv jarayoni, xususan, hissiyotlarni idrok etishda ham, motor jarayonlarida ham, fikrlashda ham inson faoliyatining xususiyatini belgilaydi. Agar bunday selektivlik mavjud bo'lmagan bo'lsa, barcha kiruvchi tanlanmagan ma'lumotlar shunchalik tezlikda to'plandiki, biz ularni anglashga ulgurmaymiz. Binobarin, hech qanday aqliy faoliyat mumkin emas, psixologik jarayonlar o'z ma'nosini yo'qotadi. Shuning uchun diqqatni kontsentratsiya qilish uchun zarur bo'lgan jarayonlar va hodisalarni farqlash, diqqatning eng to'liq tarkibini tashkil etadigan sharoitlarni aqliy va psixologik faoliyat jarayoni sifatida ko'rib chiqish zarur. Shuning uchun, men ushbu mavzu psixologiya uchun dolzarb deb hisoblayman, chunki diqqatni to'liq kuch bilan ishlatish sharoitlarini to'liq tahlil qilish kerak. Yuqorida aytib o'tilganlardan biz maqsadni shakllantirishimiz mumkin, ya'ni e'tibor va xususiyatlarning asosiy turlarini o'rganish, ularning inson tomonidan axborotni qabul qilishiga ta'sirini aniqlash uchun.

Diqqat – psixik faoliyatning yo‘naltirilishi va shaxs uchun ma’lum ahamiyatga ega bo‘lgan ob’ekt ustida to‘planishidan (beqaror yoki situatsiyali to‘planishidan) iboratdir. Yo‘naltirilishi deganda psixik faoliyatning tanlovchanlik harakateri, ob’ektning ixtiyoriy yoki beixtiyoriy tanlash tushuniladi. Masalan maktab o‘quvchisining biror boshqa narsaga chalg‘imasdan o‘quv materialining mazmuniga zehn quyib o‘tirishida uning psixik faoliyatining yo‘nalishi ifodalanadi.
Psixik faoliyatning yo‘nalishi deganda, faqat ana shu faoliyatni tanlashgina tushunilib qolmay, balki ana shu tanlaganini saqlab qolish va qo‘llab-quvvatlash ham tushuniladi.
Diqqat psixik faoliyatning yo‘naltirilishi bilan birga, uning tuplanishini ham taqozo qiladi. Psixik faoliyatning bir joyga to‘planishi- -mazkur faoliyatga hech qanday aloqasi bo‘lmagan hamma boshqa narsalardan, boshqa hamma faoliyatdan diqqatni chalg‘itish demakdir. Diqqatni bir joyga to‘plash deganda, mazkur faoliyatga butunlay berilish, unga ozmi-ko‘pmi chuqur e‘tibor berish tushuniladi. Masalan, murakkab va zarur o‘quv materialini o‘qish va tushunish diqqatni to‘plashsiz amalga oshmaydi.