Disleksiya reja: Disleksiya ta’rifi

DISLEKSIYA

Reja:

1.Disleksiya ta’rifi.

2.Disleksiyani o‘rganilishi.

3.Xavf guruhi, o‘qish jarayonlari

4.Tasnifi va belgilari

DISLEKSIYA

bu o'qish jarayonlarida ishtirok
etadigan funksiyalarning
rivojlanmaganligi tufayli
doimiy va takroriy xatolarda
namoyon bo'ladigan o'qish
jarayonining qisman
buzilishidir.
"Disleksiya" tashxisi xulosasi 1-sinfning ikkinchi yarmida logoped tomonidan qo‘yiladi.

Disleksiyani o‘rganish

Nutq — fikr bayon qilish vositasi bo'lib, og'zaki va yozma shaklda ifodalanadi. Tafakkur nutq yordamida ro‘y berib, shu tufayli kishilar bir birlari bilan aloqa bog'laydilar.
Birinchi marta bu buzilishlar nutq faoiiyatining mustaqil potologiyasi ekanligi 1877-yilda A. Kussmaul ko'rsatib o‘tdi. Keyinchalik esa o‘qish va yozuvida turlicha buzilishlari bor bolalami ta'riflash ishlari yuzaga kela hoshladi.
D.Ginshelvud birinchi bo‘!ib o'qishni o'zlashtirishdagi qiyinchilikni "aleksiya" termini bilan nomladi.
P. Ranshburg o'qishda buzilishlari bor bolalarning idrok qilish maydoni tor va harf, so‘zni ko‘ra bilish jarayoni sekinlashgan bo'ladi, degan xulosaga keldi. Ko'pgina oylar (oxirida) davomida o‘tkazilgan sistemali mashqlar harf va so'zni ko‘ra bilish vaqlini qisqartirishga imkon berdi.
P.Ranshburg o'qish buzilishlarini birinchi marta og‘ir va yengil darajaga bo'ldi. U o‘qish buzilishini yengil darajasini u "legasteniya" termini bilan atadi, undan farqli o‘laroq o'qish buzilishlarini og‘ir holatini "aleksiya" termini bilan atadi.

Disleksiyani o‘rganish

O.Ortonning tekshirishlari o‘z vaqtida katta qiziqish uyg'otgan. O.Ortonning ishi bolalarda uchraydigan o‘qish, yozuv va nutq buzilishlariga bag‘ishlangan. O.Orton bolalarda o‘qish buzilishlari keng tarqalganligini belgilab bergan. U savodga o'rgatishda holalarda uchraydigan o'qishdagi qiyinchiliklarni, katta kishilarning miyasi turlicha shikastlanishi natijasida paydo bo'ladigan o‘qish buzilishlari bilan aralashtirilmaslik kerakligini ko‘rsatib o‘tdi.
O.Orton, aleksiya bolalarning rivojlanishida faqatgina motor qiyinchiliklami keltirib chiqarmay, balki o'qish buzilishi sensor xarakterdagi buzilishlarni ham ko‘proq keltirib chiqaradi, degan xulosaga keldi. Nevropotolog R.A. Tkachev va S.S. Mnuxin ishlariga alohida to'xtalib o‘tish zarur.
S.S.Mnuxin o'zining kuzatishlari va mualliflarining kuzatishlaridan kelib chiqib, quyidagi xulosaga keldi: o'qish buzilishi alohida buzilish ho'lmay, balki yana bir qator buzilishlar hilan birga keladi. XX asrning 30-yillarida o qish buzilishlari masalalarni o'rganish psixologlar, pedagog va defektologlami diqqatini o'ziga jalb qila boshladi.
R A. Tkachev tug‘ma o‘qish buzilishi bor bolalar orasida olib borilgan kuzatishlami tahlil qilib. quyidagi xulosaga keldi, aleksiya asosida mnestik buzilishlar, ya‘ni xotira huzilishlari yotadi. Aleksiyada bola harflami, bo‘g‘inlami yomon eslab qoladi, harfni ma'lum bir tovushga moslay olmaydi