Dispers sistemalar. Kolloid dispers sistemalarni olinishi va hossalari. Kolloid dispers sistemalarning barqarorligi

Kolloid zarrachalarning tuzilishi

• Kondensatsiya usuli bilan olingan kumush hlorid zolining tuzilishi:
• AgNO3 + KCl = AgCl + KNO3
• ortiqcha elektrolit zol
• mAgCl nAg+ (n-x) NO3- x+ xNO3-

• Yadro

• PBI

• Dif.qav.

• Qarshi ionlar

• Ads-n qavat

• Granula

• Mitsella

Kolloid zarrachalarning tuzilishi

• Kondensatsiya usuli bilan olingan berlin laszuri zolining tuzilishi:
• 4FeCl3 + 3K4[Fe(CN)6] = Fe4[Fe(CN)6]3 + 12KCl
• ortiqcha elektrolit zol
• mFe4[Fe(CN)6]3 n [Fe(CN)6]4- 4(n-x) K+ 4x- xK+

• Yadro

• PBI

• Dif.qav.

• Qarshi ionlar

• Ads-n qavat

• Granula

• Mitsella

Kolloid zarrachalarning tuzilishi

• mFe4[Fe(CN)6]3 n Fe3+ 3(n-x) Cl- 3x+ 3xCl-
• mFe(OH)3 n Fe3+ 3(n-x) Cl- 3x+ 3xCl-
• FeCl3 + 3H2O = Fe(OH)3 + 3HCl
• Fe(OH)3 + HCl = FeOCl + H2O
• mFe(OH)3 n FeO+ (n-x) Cl- x+ xCl-

• Musbat berlin lazur zoli

• Peptizatsiya yo`li bilan olingan temir gidroksid zoli

• Gidroliz yo`li bilan olingan temir gidroksid zoli:

Kolloid sistemalarning elektrokinetik hossalari

• Qo`sh elektr qavatning tuzilishi:

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• A

• B

• 1

• 2

• 3

Elektrokinetik hodisalar. Elektroforez

• Elektr maydonda dispers faza zarrachalarining dispersion muhitga nisbatan elektrodlardan biri tomon harakatlanishi elektroforez deb nomlanadi.

• +

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• -

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

• +

Elektrokinetik hodisalar. Elektroosmos

• Elektr maydonda suyuq dispersion muhit zarrachalarining harakatsiz dispers faza zarrachalariga nisbatan elektrodlardan biri tomon harakatlanishi elektroosmos deb nomlanadi.

• -

• +

• + + ++++++++

• + + ++++++++

• Suyuqlik

• ////////////////////////////////////////////////////////

• //////////////////////////////////////////////////////////

• - - - - - - - - - -

• - - - - - - - - - -

Kolloid sistemalarning molekular-kinetik hossalari - turg`unligini ta`minlovchi omillar sifatida

• 1. Broun harakati - dispers faza zarrachalarining erituvchining molekulalari ta`siridagi uzluksiz va betartib harakati
• 2. Diffuziya - harorat ta`siri, hamda broun harakati tufayli eritmada kolloid zarrachalarning teng taqsimlanishi
• 3. Osmotik bosim - kolloid eritma zarrachalari yirik va konsentratsiyasi kichik bo`lishiga qaramay, osmotik bosim kolloid eritmalarda ham kuzatiladi

Kolloid sistemalarning faqat o`ziga hos bo`lgan hossalari

• 1. Optik hossasi - nurni sindirishi (Faradey-Tindal konusi)

• *

• Linzalar

• Yorug`lik manbayi

• Zol

Kolloid sistemalarning faqat o`ziga hos bo`lgan hossalari

• 2. Koagullanish - kolloid zarrachalarning bir-biriga tortishib, birlashib, yirik agregatlar hosil qilishi:
• a) yashirin koagullanish - ko`z bilan kuzatish imkoniyati bo`lmagan bosqichi
• b) aniq koagullanish - eritmada ko`zga ko`rinarli darajada o`zgarishlar (loyqalanish, rang o`zgarishi, cho`kma tushishi) sodir bo`lishi.
• Cho`kma tishish jarayoni sedimentatsiya deyiladi.
• 3. Kolloid zarrachalarni elektron mikroskopda ko`rinishi

Koagullanishga olib keluvchi sabablar va koagullanish bo`sag`asi

• 1. Mehanik ta`sir
• 2. Haroratni keskin o`zgarishi
• 3. Nur ta`siri
• 4. Elektrolitlar va noelektrolitlar ta`siri
• 5. Uzoq vaqt dializ qilish
• Ma`lum vaqt o`tishi bilan 1 litr zolni aniq koagullanishga olib keluvchi elektrolitning millimoldagi eng kichik miqdori koagullanish bo`sag`asi deyiladi.

Koagullanish. Shultse-Gardi qoidasi

• Shultse-Gardi qoidasi:
• Zollar koagullanishi, granulaning zaryadiga qarama-qarshi zaryadli, ionlar ta`sirida yuz beradi. Koagullovchi ionning zaryadi qanchalik katta bo`lsa, uning koagullash qobiliyati shuncha yuqori bo`ladi va koagullanish bo`sag`asi pastroq bo`ladi.
• Elektrilitlarning koagullovchi ta`sirini ortib borishi
• KCl < K2SO4 < K3[Fe(CN)6] < K4[Fe(CN)6]

Kolloidlarni himoyalash

• Kolloid zarrachalarni yuqori molekulyar birikmalar yordamida koagullanishga qarshi turg`unligini oshirish kolloid himoya deyiladi.
• 10 ml zolni koagullanishdan himoya qilish uchun kerak bo`ladigan yuqori molekulyar birikmaning milligramda o`lchangan miqdori himoyalash soni deyiladi.
• Organizmda kolloid zarracha kattaligida bo`lgan organik va anorganik moddalar oqsil molekulalari bilan himoyalangan bo`ladi.

Kolloid sirt faol moddalar

• Erituvchining sirt faolligini kamaytiruvchi, ya`ni sirt faol moddalar ikki turga bo`linadi:
• 1. Chin eruvchi sirt faol moddalar - uglerod atomlarining soni 7 tagacha bo`lganlari (spirtlar, kislotalar va boshqalar)
• 2. Kolloid sirt faol moddalar - uglerod atomlarining soni 7 tadan ko`proq bo`lganlari (sovun, oqsil va boshqalar). Ularning hossalari:
• 1. Mitsella hosil qilish
• 2. Ko`pik hosil qilish va yuvish
• 3. Solubilizatsiyalash

Kolloid sirt faol moddalarning mitsellalari:

• Suvda

• Organik erituvchida

• Solubilizatsiyalash shemasi