Dispers sistemalar. Kolloid dispers sistemalarni olinishi va hossalari. Kolloid dispers sistemalarning barqarorligi

Kolloid sistemalarning elektrokinetik hossalari

Qo`sh elektr qavatning tuzilishi:

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

A

B

1

2

3

Elektrokinetik hodisalar. Elektroforez

Elektr maydonda dispers faza zarrachalarining dispersion muhitga nisbatan elektrodlardan biri tomon harakatlanishi elektroforez deb nomlanadi.

+

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

Elektrokinetik hodisalar. Elektroosmos

Elektr maydonda suyuq dispersion muhit zarrachalarining harakatsiz dispers faza zarrachalariga nisbatan elektrodlardan biri tomon harakatlanishi elektroosmos deb nomlanadi.

-

+

+ + ++++++++

+ + ++++++++

Suyuqlik

////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////

- - - - - - - - - -

- - - - - - - - - -

Kolloid sistemalarning molekular-kinetik hossalari - turg`unligini ta`minlovchi omillar sifatida

1. Broun harakati - dispers faza zarrachalarining erituvchining molekulalari ta`siridagi uzluksiz va betartib harakati

2. Diffuziya - harorat ta`siri, hamda broun harakati tufayli eritmada kolloid zarrachalarning teng taqsimlanishi

3. Osmotik bosim - kolloid eritma zarrachalari yirik va konsentratsiyasi kichik bo`lishiga qaramay, osmotik bosim kolloid eritmalarda ham kuzatiladi

Kolloid sistemalarning faqat o`ziga hos bo`lgan hossalari

1. Optik hossasi - nurni sindirishi (Faradey-Tindal konusi)

*

Linzalar

Yorug`lik manbayi

Zol

Kolloid sistemalarning faqat o`ziga hos bo`lgan hossalari

2. Koagullanish - kolloid zarrachalarning bir-biriga tortishib, birlashib, yirik agregatlar hosil qilishi:

a) yashirin koagullanish - ko`z bilan kuzatish imkoniyati bo`lmagan bosqichi

b) aniq koagullanish - eritmada ko`zga ko`rinarli darajada o`zgarishlar (loyqalanish, rang o`zgarishi, cho`kma tushishi) sodir bo`lishi.

Cho`kma tishish jarayoni sedimentatsiya deyiladi.

3. Kolloid zarrachalarni elektron mikroskopda ko`rinishi

Koagullanishga olib keluvchi sabablar va koagullanish bo`sag`asi

1. Mehanik ta`sir

2. Haroratni keskin o`zgarishi

3. Nur ta`siri

4. Elektrolitlar va noelektrolitlar ta`siri

5. Uzoq vaqt dializ qilish

Ma`lum vaqt o`tishi bilan 1 litr zolni aniq koagullanishga olib keluvchi elektrolitning millimoldagi eng kichik miqdori koagullanish bo`sag`asi deyiladi.

Koagullanish. Shultse-Gardi qoidasi

Shultse-Gardi qoidasi:

Zollar koagullanishi, granulaning zaryadiga qarama-qarshi zaryadli, ionlar ta`sirida yuz beradi. Koagullovchi ionning zaryadi qanchalik katta bo`lsa, uning koagullash qobiliyati shuncha yuqori bo`ladi va koagullanish bo`sag`asi pastroq bo`ladi.

Elektrilitlarning koagullovchi ta`sirini ortib borishi

KCl < K2SO4 < K3[Fe(CN)6] < K4[Fe(CN)6]

Kolloidlarni himoyalash

Kolloid zarrachalarni yuqori molekulyar birikmalar yordamida koagullanishga qarshi turg`unligini oshirish kolloid himoya deyiladi.

10 ml zolni koagullanishdan himoya qilish uchun kerak bo`ladigan yuqori molekulyar birikmaning milligramda o`lchangan miqdori himoyalash soni deyiladi.

Organizmda kolloid zarracha kattaligida bo`lgan organik va anorganik moddalar oqsil molekulalari bilan himoyalangan bo`ladi.

Kolloid sirt faol moddalar

Erituvchining sirt faolligini kamaytiruvchi, ya`ni sirt faol moddalar ikki turga bo`linadi:

1. Chin eruvchi sirt faol moddalar - uglerod atomlarining soni 7 tagacha bo`lganlari (spirtlar, kislotalar va boshqalar)

2. Kolloid sirt faol moddalar - uglerod atomlarining soni 7 tadan ko`proq bo`lganlari (sovun, oqsil va boshqalar). Ularning hossalari:

1. Mitsella hosil qilish

2. Ko`pik hosil qilish va yuvish

3. Solubilizatsiyalash

Kolloid sirt faol moddalarning mitsellalari:

Suvda

Organik erituvchida

Solubilizatsiyalash shemasi