Dispers tizimlarning turlari yuzaki taranglik dispers sistemalarning termodinamik barqarorlik shartlari

GEOLOGIYA FANLARI UNIVERSITETI
DISPERS VA KOLLOID TIZIMLAR
ma’ruzachi: к.f.n. Tojiboyev Akmaljon G’ulomjon o’g’li
e-mail: [e-mail]
telefon: [phone]
REJA
DISPERS TIZIMLARNING TURLARI
YUZAKI TARANGLIK
DISPERS SISTEMALARNING TERMODINAMIK BARQARORLIK SHARTLARI

Dispers sistema, faza, muhit

• Dispersiya tizimi - fazalaridan biri dispers (maydalangan) holatda bo'lgan geterogen tizimlar.
• dispers faza – erigan modda
• dispersiya muhiti (erituvchi) - dispers faza tarqalgan modda.

Dispers tizimlar (DT) ning turlari

DT	DT	Belgilanish	Misollar
Qattiq	gazsimon	Q/G	Aerozollar (chang, tutun)
	Suyuqlik	Q/S	Zollar (metallarning suvdagi zollari, tabiiy suvlardagi suspenziyalar)
	Qattiq	Q/Q	Qattiq kolloid eritmalar (beton, qotishmalar, rangli oynalar, qimmatbaho toshlar)
Suyuqlik	gazsimon	S/G	Aerozollar (tuman, bulutlar)
	Suyuqlik	S/S	Emulsiyalar (sut, neft, kremlar)
	Qattiq	S/Q	Govaksimon jismlardagi suyuqlik (adsorbentlar, tuproqlar)
gazsimon	gazsimon	G/G	Zichlik tebranishlari bo'lgan tizimlar (atmosfera)
	Suyuqlik	G/S	Gaz emulsiyalari, ko'piklar
	Qattiq	G/Q	Govaqli va kapillyar jismlar (adsorbentlar, katalizatorlar, faollashtirilgan ko’mir)

Dispers faza zarralarining o'lchamiga ko'ra eritmalar quyidagilarga bo'linadi:

• Qo'pol tizimlar (suspenziyalar)- bular heterojen tizimlar (heterojen).
• Ushbu fazaning zarracha o'lchamlari 10⁻⁵ dan 10⁻⁷m gacha.
• Barqaror va ko'z bilan ko’rish mumkin

(suspenziyalar, emulsiyalar, ko'piklar, kukunlar).

• Kolloid eritmalar (nozik tizimlar yoki eritmalar) mikrogeterogen tizimlardir. Zarrachalar hajmi 10⁻⁷ dan 10⁻⁹m gacha.
• Zarrachalar endi yalang'och ko'z bilan ko'rinmaydi, tizim barqaror emas. Dispersion muhitning tabiatiga qarab, zollar deyiladigidrozollar- dispersiya muhiti - suyuqlik;
• aerozollar - dispersiyali o'rta havo.

• chin eritmalar
• Zarrachalar kattaligi 10ˉ8sm (1 nm dan kam), ya'ni molekulalar va ionlarning o'lchamlariga teng.
• Ular ko'z bilan ko'rinmaydi. Tizimlar - gomogen.
• (shakar, spirt, elektrolit bo'lmaganlar, elektrolitlar va kuchsiz elektrolitlar eritmalari).

Eritma tarkibini ifodalash usullari

yuzaki suyuqliklarning tarangligi va sirt energiyasi

Biz stakanga suv quya olmadik, avtomatik ruchkalar bilan yoza olmadik, qo‘limizni ko‘pirtira olmadik; engil yomg'ir kiyimni ho'llashi mumkin edi, agar sirt taranglik kuchlari bo'lmasa, kamalak hech qanday ob-havoda ko'rinmasdi.

Suv berish mumkinmi
elakda olib yurasizmi?