Диссертация "Гва К" кафедрасининг " " 2013 йилдаги сонли йиғилишида дастлабки

1 босқич – бинолар иншоотларнинг туман, шахар даражасидаги 
хуқуқий, 
хўжалик 
ва 
меъморий-қурилиш 
мақоми 
тўғрисидаги 
маълумотларини тўплаш ва кадастр дафтарида рўйхатдан ўтказиш. 
2 босқич – объектларни чизмада жойлаштириб кадастр планини тузиш. 
3 босқич – олдинги босқичларда олинган маълумотларни хисобга олган 
холда маълумотларнинг компьютер базасини яратиш.
Бинолар ва иншоотларни давлат рўйхатидан ўтказиш маълумотлари 
бинолар ва иншоотлар давлат кадастрининг асосини ташкил этади. 
Рўйхатдан ўтказиш белгиланган тартибда ажратилган ер участкасида бино 

---

ѐки иншоот қуриб битказилгандан сўнг ѐхуд қонун хужжатларида назарда 
тутилган тартибда ва шароитларда битишувлар содир этилгандан сўнг (олди-
сотди, хадя, гаров, ижара ва хоказо) амалга оширилади.
Бино ва иншоотларни давлат рўйхатига олиш тизими уч та асосий 
бўлимдан иборат бўлиб, уларга қуйидагилар киради: 
1 – Бўлим. Бино ва иншоотлар тавсифи - бу маълумотлар бино ва 
иншоотларни жойда ўрганиш ва кадастр тасвирлов ишларини олиб бориш 
натижасида тайѐрланиб тахлил қилинади. Тўпланган маълумотларнинг 
асосийлари сараланиб жамланади. Тўпланган аниқ маълумотлар асосида 
жойнинг ўзида “Бино ва иншоотларни тадқиқ қилиш далолатномаси” 
тузилади. 
2 – Бўлим. Эгалик (хусусий) – бу мулк эгалиги хақидаги маълумотлар, 
реквизитлар, реквизит хужжатлари (эгалик хуқуқини қўлга киритган 
хужжатлар тури ва рақами), рўйхатга олиш санаси ва бошқалардан иборат. 
3 – Бўлим. Мулкка эгалик хуқуқини оғирлаштирувчи вазиятлар ва 
огохтириш маълумотлари – бунда бино ва иншоотларга хуқуқлари мавжуд 
бўлган учинчи шахслар хақида ахборот берилади (ижара, хибсга олиш, 
сервитут, гаров ѐки бошқа оғирлаштирувчи вазиятлархақида ахборот, 
огохлантириш, чеклаш ва бошқалар). 
Юқоридаги тузилмавий таркибга мувофиқ рўйхатга олиш жараѐнида 
юқорида қайд қилиб ўтилганидек, хар бир объект учун алохида кадастр иши 
очилади ва унда юқоридаги учта босқич бўйича қуйидаги мазмунда 
маълумотлар жамланади: 
- Кўчмас мулклар (бино ва иншоот)ларнинг техник, иқтисодий ва 
хуқуқий тавсифлари. 
- Кўчмас мулк эгаликлари хақида зарурий маълумотлар. 
- Кўчмас мулкка огохлантиришлар ва оғирлаштирувчи холатлар 
хақидаги қонуний хужжатларга асосланган аниқ маълумотлар. 
Бинолар иншоотларнинг давлат рўйхатини олиб боришда қуйидаги 
принципларга асосланиш зарур бўлади: 

---

 Шубхасизлик принципи, яъни мулк хуқуқларини давлат 
рўйхатига олиш тизимининг асосий мақсади – бу мулк эгаси 
хуқуқларига шубха, ишончсизлик уйғотмайдиган хуқуқлар 
асосида рўйхатга олишдир. Хеч бир шубха туғдирмайдиган 
хуқуқлар бекор қилинмайди, ўзгартирилмайди. 
 Воқиф бўлишни ўзгартириш принципи, яъни агар хуқуқ давлат 
томонидан рўйхатга олинмаган бўлса, демак бундай хуқуқ мавжуд 
эмас. Хар қандай кўчмас мулкнинг эгаси фақат ўзига тегишли 
бўлган кўчмас мулкка хуқуқларини давлат рўйхатидан ўтганлиги 
хақидаги ахборотлардан воқиф этиши керак. 
 Ўрнини қоплаш (компенсациялаш) принципи, яъни рўйхатга 
олувчининг айби билан орган томонидан шахс кўчмас мулкка 
бўлган хуқуқларидан махрум қилинса, зарар келтирган шахс 
томонидан компенсация тўланади. Бу хақида Ўзбекистон 
Республикаси Жиноят кодекси”нинг “Зарар етказилганлик учун 
жавобгарликнинг умумий асослари” моддасининг биринчи 
қисмида, 
жумладан, 
қуйидагича 
қоида 
келтирилган: 
“Ғайриқонуний харакат (харакатсизлик) туфайли фуқаронинг 
шахсига ва мол-мулкига етказилган зарар, шунингдек, юридик 
шахсга етказилган зарар зарарни етказган шахс томонидан тўлиқ 
хажмда қопланиши лозим”.
Вилоят, туман ва шахарларда фаолият кўрсатаѐтган рўйхатга олиш 
органлари хизмати ва туман ер ресурслари бўлимлари фуқаролардан 
рўйхатга олиш тизимига тушаѐтган талабномаларни хисобини юритади. 
Рўйхатга олиш тартиби қуйидагича кўринишда амалга оширилади (1-
жадвал). 

---

1 – жадвал