Диссертация илмий раҳбар: доц. Мисиров. К

1.2- jadval 
Bilvosita soliqlarning O’zbekiston Respublikasi davlat byudjeti 
daromadlaridagi o’rni va salmog’i
31

 
Ko’rsatkichlar
2005 y 
2010 y 
2015y 
2016y 
2017y 
prognoz 
2017 yil pragnoz 
2005 yilga 
nisbatan 
o’zgarishi 
Davlat byudjeti
daromadlari (mlrd. 
so’mda)
3 310,8 
13596,7 36 493,3 41030,7 44469,6 
41158,8 
Bilvosita soliqlar (mlrd. 
so’mda) maqsadli 
(jamg’armalarsiz)
1 627,9 
6858,5 
19 193,8 21131,0 24285,4 
22657,5
Bilvosita soliqlar (foizda)
49,2 
50,4 
52,5 
51,5 
54,6 
5,4 
Byudjet daromadlarida bilvosita soliqlarning yuqoriligi, bevosita soliqlarning 
pastligini ifodalaydi va ishlab chiqaruvchilarga soliqlardan katta imtiyoz borligini 
ham ko’rsatadi.
Bunday islohotlar natijasida bilvosita soliq to’lovchilar sonining 
kamayishiga mutanosib holda bilvosita soliq tushumlari ham kamayib borishi 
lozim edi. Lekin, tadqiqotlar natijasi buning teskarisini ko’rsatmoqda. Demak, 
soliq yukini kamaytirish va soliq turlarini ixchamlashtirish siyosati olib 
borilayotgan hozirgi paytda kam sonli bilvosita soliq to’lovchi xo’jalik yurituvchi 
sub’ektlar uchun soliq yuki oshib bormoqda deb xulosa chiqarishga sabab bo’ladi. 
Chunki umumiy soliq yuki bir muncha kamaygan bo’lsada hamon byudjet 
daromadlarida bilvosita soliqlar ulushi yuqoriligicha qolmoqda.
Tadqiqot ishimizning mazkur paragrafida olib borilgan tahlillarda 
mamlakatimiz soliq tizimidagi bir qancha muammolar va aniqlik kiritilishi lozim 
bo’lgan masalalar ko’rsatilib ularning natijalari bo’yicha quyidagi xulosaga keldik: 
- mamlakat YaIM hajmidagi soliqlar yuki biroz kamayib borayotgan 
31
O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi. O’zbekiston
Raqamlarda nomli stasistik to’plamlardan 
foydalanib tayyorlandi
.

---

22 
bo’lsada, lekin bu kamayish barcha xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda bir xil bo’lmay 
bilvosita soliq to’lovchi xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda bilvosita soliq yukiga 
mutanosib ravishda soliq yuki va boqimandalari oshib bormoqda. Shu bilan birga, 
bilvosita soliq to’lovchi korxonlarning foydasi kamayib, unga mutanosib holda 
bevosita soliqqa tortish bazasi ham kamayib bormoqda. Bunday holatda bilvosita 
soliqqa tortishni oshirish soliq tushumini ko’paytirmaydi, aksincha foyda solig’i 
stavkasini pasaytirish xo’jalik yurituvchi sub’ektlar moliyaviy faoliyatini 
mustahkamlamaydi
.