Диссертация илмий раҳбар: ф ф. д., профессор Н. Д. Суюнов Илмий маслахатчи: т ф. д.,профессор Б. Т. Халматова

1. 3. Халқаро тадқиқотларда ўпканинг сурункали обструктив касаллигида қўлланиладиган дори воситалари таҳлили
Тиббий кўрсатмаларда метилксантин дори воситаларини сурункали ўпка обструктив касаллигининг зўрайишида қўллаш тавсия қилинмасада, ушбу дори воситалари кенг кўламда қўлланмоқда. Ушбу тадқиқотда метилксантин дори воситаларини сурункали ўпка обструктив касаллигининг зўрайишидаги ҳақиқий таъсири ўрганилади.
“Acute exacerbation of chronic obstructive pulmonary disease Using REgistry data” (ACURE, NCT02657525) маълумотлар базасидан сурункали ўпка обструктив касаллиги билан оғриган беморлар ҳақида маълумотлар тўпланди. Тадқиқот учун танлаб олинган беморларни даволаш ва назорат гуруҳларига ажратилди. Адаштирувчи омилларни камайтириш ва метилксантин билан даволаш ва стационарда даволаниш давомийлиги ўртасидаги боғлиқликни аниқлаш учун мойилликни аниқлаш усули ва Кокс таҳлили ўтказилди. Тадқиқотда иштирок этган 2 088 нафар бемордан 1 563 нафари (74,9 %) метилксантин билан даволаш гуруҳида бўлди. Метилксантин билан даволаш гуруҳида бўлган беморларда назорат гуруҳидаги беморларга нисбатан оғирроқ респиратор симптомлар ва ўпка фаолиятининг бузилиши кузатилди. Метилксантин гуруҳига мансуб бўлган “Доксофиллин” дори воситаси иккиламчи ва учламчи касалхоналарда кенг қўлланувчи дори воситаси бўлган. 966 нафар бемор икки тенг гуруҳга ажратилди. Иккала гуруҳдаги беморларнинг касалхонада даволаниш давомийлиги бир хил бўлган (медиана: 8 кун интерквартил тартиб (IQR): 7-11 кун, p = 0,730). Даволаш гуруҳидаги беморлар (медиана: 8, IQR: 4-12) назорат гуруҳидаги беморларга (медиана: 6, IQR: 2-10, p < 0,001) нисбатан касалхонага келиш кунидан то чиқиш кунигача тест балларининг пасайишини намойиш қилдилар. Барча беморларнинг аҳволи метилксантин билан даволашга боғлиқ эмаслиги маълум бўлди.
Ушбу тадқиқот шуни кўрсатдики, метилксантин гуруҳига мансуб дори воситалари, айниқса “Доксофиллин” Хитойда кенг қўлланади. Метилксантин гуруҳига мансуб дори воситалари сурункали ўпка обструктив касаллигининг зўрайишида симптомларни сусайтириш учун кенг қўлланган. Қонда эозинофиллар таркибининг ошиши метилксантин билан даволашнинг самадорлигига боғлиқ бўлиши мумкин экан [2.48].
Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) миллионлаб америкаликларни азоблайди ва юқори иқтисодий қийматга эга. Рақамли соғлиқни сақлаш соҳасидаги ютуқлар СЎОК каби сурункали касалликларни даволашдаги тиббий ёрдам кўрсатиш учун маълумотларни масофадан туриб тўплаш имкониятини яратди.
Ушбу тажриба тадқиқотида СЎОК билан оғриган беморларнинг “Wellinks® mHealth” платформасидан фойдалана олиш имкониятини баҳоладик. Шунингдек, беморларнинг ушбу платформа ишидан қониқишгани ва қай даражада жалб қилинганликларини баҳоладик.
СЎОК билан оғриган катта ёшдаги беморларнинг “Wellinks®” платформасидан фойдалана олиш имкониятини текшириш учун обсервацион истиқболли пилот тадқиқоти (N = 19) ўтказилди. Барча беморлар скрининг вақтида 30 ёшдан катта эдилар, iPhone телефонидан фойдаланишарди ва шу даврда “Небулайзер” терапиясини ўз ичига олган даволаш курсида эдилар. Тадқиқотда иштирок этаётган беморлар “FlypTM” небулайзери, “Smart One” спирометри, “Nonin®” пульсоксиметри, шунингдек, “Wellinks mHealth” иловаси ва ўқиш учун зарур бўлган барча ускуналардан иборат бўлган махсус комплект билан таъминландилар. 8 ҳафта мобайнида тадқиқот иштирокчилари симптомлар ва дорил воситаларини қабул қилиш ҳақидаги маълумотларни ёзма равишда киритиб боришлари зарур эди: спирометр, небулайзер ва пульсоксиметр маълумотлари автоматик равишда ёзиб борилди. Барча маълумотлар ҳар ойда даволовчи шифокорга жўнатиб турилди. Беморларнинг қониқиш даражаси 5 баллик шкалада баҳоланди, “Net Promoter Score” (NPS) кўрсаткичлари беморларни кузатишнингсўнггида интервью давомида қайд этилди.
Беморларнинг ўртача ёши 79,6 ёшни (65-95 ёш оралиғида) ташкил этди. Иштиоркчилар (10 нафар аёл, 9 нафар эркак) прогноз бўйича (диапазон 23–113) ва FEV1/FVC 65 % бўлганда ўртача FEV1 % 56,2 % натижа кўрсатишди. СЎОКнинг оғирлик даражаси Глобал ташаббуслар классификацияси бўйича 2 нафар беморда енгил, 6 нафар беморда ўртача ва 11 нафар беморда оғир ва ўта оғир даражада деб топилди. 9 нафар бемор уй шароитида кислороддан фойдаланишган. 8 нафар ҳафталик тадқиқотлар давомида спирометр ҳар ҳафтада ўртача 2,5 марта, пульсоксиметр ҳар ҳафтада 4,2 марта ишлатилган. Дорил воситаларини қабул қилиш учун қўлёзма шаклида 9,0 марта ҳужжатлаштирилган, небулайзер ҳар ҳафтада 1,9 марта ишлатилган, симптомлар ҳар ҳафтада ўртача 1,2 қайд этилган. Беморлар иловани фойдали (82 %), ишлатишга қулай (94 %) деб билдилар. “NPS” бўйича баҳолаш 59 баллни ташкил этди.
Ушбу тадқиқот шуни кўрсатдики, СЎОК билан оғриган беморлардан ташкил топган гуруҳлар “mHealth Wellinks” платформасидан 8 ҳафта давомида фаол ва изчиллик билан фойдаланишган, беморларнинг қониқиш даражаси баланд бўлганини кўрсатди, бу NPS бўйича баҳолаш 59 баллни ташкил этганида кўринди. Ушбу кичик гуруҳлардаги беморлар технологиялардан фойдаланишга тайёр эканликлари, касалликнинг оғирлиги, беморнинг ёши ва жинси аҳамиятсиз эканлиги маълум бўлди. “Wellinks® mHealth” платформаси беморлар томонидан фойдали ва қимматли, деб топилди ва СЎОК билан оғриган беморларни даволашда шифокорларга ёрдам бериши аниқланди. [2.34].
СЎОК хуружи билан касалхонанинг респиратор бўлимига келган беморлар юқори, ўрта ва паст хавф гуруҳларига ажратилди ва касалхонадан чиққанларидан кейинги 90 кун давомида PEARL шкаласи бўйича ҳолатлари баҳоланди. Маълумотларни таҳлил қилиш ва базага киритиш SPSS версия 20.0 да ўтказилди.
Якунловчи таҳлилда 102 нафар бемор иштирок этишди. Беморларнинг ўртача ёши 70,54 ± 10,85 ёшни ташкил этди. Эркаклар 53,9 %ни ташкил этди. Ўртача ва юқори хавф гуруҳларида PEARL шкаласи бўйича касалхонадан чиққандан кейинги 90 кун давомида реадмиссия (касалхонага қайта тушиш) ҳолатлари қайд этилди: 23 (52,3 %) ва 9 (50 %). Юқори хавф гуруҳида PEARL шкаласи бўйича касалхонадан чиққандан кейинги 90 кун давомида энг юқори ўлим ҳолатлари (11,1 %) қайд этилди. Уччала гуруҳ ўртасидаги фарқ статистикf жиҳатидан аҳамиятли бўлди (P-value < 0,05).
PEARL шкаласи бўйича баҳолаш оддий асбоб бўлиб, СЎОК билан оғриган беморларнинг ётоғи ёнида касалхонадан чиққанларидан кейинги 90 кун давомида қайта каслхонага тушиш ёки ўлим хавфини қайд этиш учун қўлланиши мумкин. PEARL шкаласи СЎОК билан оғриган беморларнинг ётоғи ёнида касалхонадан чиққанларидан кейинги даврда даволаш ва касалхонага вақтида йўлланма беришда фойдали бўлиши мумкин [2.34].
Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ва қандли диабет кенг тарқалган сурункали касалликлардан ҳисобланади. Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) доимий респиратор симптомлар ва нафас йўллари ёки альвеолалардаги ўзгаришлар сабабли ҳаво етишмовчилиги билан таърифланади. Ҳозирги кунда дунё бўйича ўлимга сабаб бўлувчи асосий касалликлар ўртасида тўртинчи ўринни эгаллайди. Қандли диабет тизимли касаллик бўлиб, яллиғланиш ва оксид стресси билан боғлиқ бўлган сурункали гипергликемия билан таърифланади. Бу икки ҳолат ўртасидаги боғлиқлик охиригача ўрганилмаган ва адабиётларда турли қарама-қарши натижалар келтирилади. Кўп сонли тадқиқотларда респиратор касаллик метаболик ҳолатнинг ошиш хавфи билан боғлиқ бўлган механизмлар ёки қандли диабет билан оғриган беморларда сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) хавфи юқорироқ эканлиги ўрганилган. Бу икки сурункали касаллик ўртасидаги боғлиқлик ушбу иккала касаллик билан оғриган беморлар учун жуда муҳимдир. Респиратор бор беморлар қандли диабетни текшириш учун скрининг ўтишлари лозим, чунки кўп ҳолларда қандли диабет ўпка касаллигининг ёндош касаллиги бўлиб, стероидларни қўллаш бўйича кўрсатмаларнинг фойда ва хавфлари баҳоланиши керак. Бундан ташқари, қандли диабетда ўпка фаолиятида гипергликемиянинг аҳамиятини эътиборга олиш зарур (масалан, инфекциялар ёки яллиғланиш жараёнлари). Ниҳоят, ушбу иккала касаллик билан оғриган беморларда даволашнинг ўзаро таъсирини эътиборга олиш зарур. Ушбу тақдимотда иккала клиник сурункали касалликларнинг умумий тарафлари кўриб чиқилди ва бу икки касаллик ўртасидаги ўзаро таъсирлари ўрганилди [2.32].
Микробларга қарши дори препаратларига чидамлилик (AMR) жамият соғлиқни сақлаш тизими учун асосий хавфлардан бири бўлиб келмоқда, шу сабабли микробларга қарши дори препаратларини бемақсад қўллашни камайтириши мумкин бўлган чораларни ўрганиб чиқиш алоҳида эътибор талаб қилади. 2018 йилда маҳаллий Марказий қирғоқбўйи тиббий худудига киритилган eMeds тизимига “Antibiotic Hardstop (AH)” функцияси ўрнатилди. Ушбу функция даволовчи шифокорларга антибиотикларни қўллаш учун вақт чегараси белгилаш имконини беради. Ушбу функция 5 кун муддат белгилайди ва даволовчи шифокорларга мавжуд кўрсатмаларни қайта кўриб чиқиб, антибиотиклар ўрнига микробларга қарши дори препаратларини буюриш ва дори воситаларини бемақсад қўллашнинг олдини олишга имкон яратади.
Guidance MS® тизимидан 2017 йил 1 мартдан 2017 йил 31 майгача бўлган даврда eMeds тизими учун ва 2019 йил 1 мартдан 2019 йил 31 майгача бўлган даврда eMeds тизимидан кейинги давр учун маҳаллий соғлиқни сақлаш тармоғи орқали тасодифий равишда пневмония ёки сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг ўткир инфекциясини даволаш учун кенг кўламда этувчи микробларга қарши дори препаратлари буюрилган стационар беморлар танлаб олинди. Бошланғич демографик маълумотлар, микробларга қарши дори препаратлари ва “Antibiotic Hardstop (AH)” функцияси билан боғлиқ бўлган ножўя таъсирлар ҳақидаги ёзувлар тўпланиб, таҳлил қилинди. Даволаш кунлари (DOT) ва даволаш давомийлиги (LOT) ҳар бир бемор учун алоҳида қўлёзма шаклида белгиланди, натижалар Манн-Уитнининг иккиёқлама t-тест ёки U-тестлари ёрдамида таҳлил қилинди.
Antibiotic Hardstop (AH) функциясига кириш ҳуқуқи бўлган беморларнинг 34% (n = 34) ушбу функциядан камида бир марта фойдаланган. eMeds тизими юклангандан кейин даволаш кунлари (DOT) кўрсаткичлари 3,02 кунга (ДИ 95 % 0,41–5,63, p < 0,05), даволаш давомийлиги (LOT) эса 1,97 кунга (ДИ 95 % 0,39–3,55, p < 0,05) қисқарди. Икки ҳолатда Antibiotic Hardstop (AH) функцияси даволашни режалаштирилмаган равишда тўхтатиш ҳолатларига сабаб бўлди.
Электрон рецептлар ва Antibiotic Hardstop (AH) функцияси киритилгандан сўнг стационарда даволанувчи беморлар учун микробларга қарши дори препаратларини қўллашда даволаш кунлари (DOT) ва даволаш давомийлиги (LOT)нинг сезиларли даражада қисқаргани кузатилди. Antibiotic Hardstop (AH) функцияси бундай натижага қай даражада таъсир кўрсатганини аниқлаш учун тадқиқотларни давом эттириш зарур [2.42].
Тадқиқотда сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ва уйқудаги обструктив апноэ-гипопноэ синдроми (тўсиқ синдроми) билан оғриган беморларнинг клиник характеристикаларини таҳлил қилиш, шунингдек, тўсиқ синдроми ва юрак қон-томир касалликлари ўртасидаги боғлиқликни ўрганишдир.
Тадқиқотга 126 нафар сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриган беморлар киритилди. Ушбу беморлар Пекин университетининг учинчи касалхонаси респиратор бўлимида 2016 йил сентябрдан 2018 йил октябрга қадар даволанишган, улардан 112 нафари аёллар ва 14 нафари эркаклар бўлиб, ёшлари 48 дан 89 ёшгача, ўртача ёш медианаси 67 ёш бўлган. Апноэ-гипопноэ индекси (AHI)ни ҳар соатда 5 марта қўллаб, беморлар икки гуруҳга ажратилди, 31 ҳолатда сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ва 95 ҳолатда тўсиқ синдроми содир бўлди, беморларнинг демографик характеристикалари, респиратор симптомлари, ўпка фаолияти, эхокардиография (E/e') ёрдамида юрак қон-томир тизими ва юрак фаолияти, юрак чап бўлмаси диаметри (LAD) ва чап қоринча фракцияси (LVEF) ўрганилди; бунинг учун Т-тестдан фойдаланилди.
Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ва уйқудаги обструктив апноэ-гипопноэ синдроми (тўсиқ синдроми) билан оғриган беморларнинг демографик характеристикалари, респиратор симптомлари, ўпка фаолияти, юрак фаолиятларида сезиларли ўзгаришлар кузатилмади, аммо тунда қондаги кислород даражаси ва чап қоринча массаси индекси ўртасида сезиларли ўзгаришлар аниқланди. Уйқудаги гипопноэнинг оғир синдроми бўлган беморларни (AHI≥30) уйқудаги гипопноэ синдроми бўлган беморлар (AHI<30) билан таққосланганда статистик жиҳатдан муҳим бўлган эхокардиографик ўзгаришлар аниқланди E/e'(P=0. 013), LAD (P = 0.006), LVMI (P=0.051) и LVEF (P=0,030). шунингдек, ушбу икки гуруҳдаги беморларда Ўпканинг сурункали обструктив касаллиги касаллиги ва юрак етишмовчилиги каби касалликларда статистика жиҳатдан муҳим бўлган ўзгаришлар аниқланди (P = 0,025, P < 0,001).
Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриган беморларнинг уйқудаги обструктив апноэ-гипопноэ синдроми (тўсиқ синдроми) билан биргаликдаги ҳолати фақатгина сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриган беморлар билан таққосланганда юрак чап қоринча диастолик фаолиятининг бузилиши ва юрак етишмовчилигига олиб келганини намойиш қилди. Бундан ташқари, юрак чап қоринча диастолик фаолиятининг бузилиши сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг оғирлиги билан боғлиқлиги маълум бўлди [2.36].
Ривожланаётган мамлакатларда кўчаларни кўкаламзорлаштириш ва аҳолининг нафас йўллари соғлиғи билан алоқасини ўрганишга кам эътибор қаратилади. Хитойдаги аввалги тадқиқотлар эса ўпка фаолиятининг бир ёки икки функциясига қаратилган, холос.
Ушбу тадқиқотнинг мақсади одамлар яшовчи туманларни кўкаламзорлаштириш ва аҳолининг нафас йўллари соғлиғи ўртасидаги алоқани ўрганишда сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг аҳамиятини баҳолашдир.
Умуммиллий кесишма тадқиқотида Хитой ўпка соғлиғини тадқиқ қилиш иштирокчиларидан 50 991 нафар беморни ўз ичига олди. Ўпка фаолияти кўрсаткичлари 4 та категориядан иборат. Обструктив ҳаво айланиш дисфункцияси кўрсаткичлари (FEV1, FVC ва FEV1/FVC); йирик ҳаво йўллари кўрсаткичлари (PEF); майда ҳаво йўллари кўрсаткичлари (FEF25-75 % ва FEV3/FEV6) ва бошқа кўрсаткичлар. Одамлар яшовчи туманларни кўкаламзорлаштириш ўсимликларни турларга ажратиш индекси (NDVI) бўйича баҳоланди. Кўпўлчамли чизиқли регрессион моделлар ва логистик регрессион моделлар кўкаламзорлаштириш даражаси билан ўпка фаолиятининг сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан алоқасини таҳлил қилиш учун қўлланди.
500 метр масофада ўсимликларни турларга ажратиш индекси (NDVI) ўзгарди ва обструктив ҳаво айланиш дисфункцияси кўрсаткичлари FEV1 (24,76 мл), FVC (16,52 мл), FEV1/FVC (0,38), FEF 50 % (56,34 мл/с), FEF75 % (33,43 мл/с), FEF25-75 % (60,73 мл/с), FEV3 (18,59 мл) и FEV6 (21,85 мл) кўрсаткичлари билан боғлиқ бўлди. Аммо ўсимликларни турларга ажратиш индекси (NDVI) йирик ҳаво йўллари кўрсаткичлари (PEF)нинг паст даражасини кўрсатди. Бундан ташқари, ўсимликларни турларга ажратиш индекси (NDVI) сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг 10 % га кўпайиши билан боғлиқ бўлди. Таҳлиллар шуни кўрсатдики, одамлар яшовчи туманларни кўкаламзорлаштириш ва аҳолининг нафас йўллари соғлиғи ўртасидаги алоқа ўрта ёшдагилар, аёллар ва тамаки чекмайдиган аҳолида эътиборга лойиқ экан. Бундай алоқага географик ҳолат ҳам таъсир кўрсатди.
Хитойда одамлар яшовчи туманларни кўкаламзорлаштириш ўпка фаолиятининг яхшиланиши ва сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг камайиши билан боғлиқ эканлиги маълум қилди. Бу натижалар соғлом жамиятни режалаштириш учун илмий асос бўлиши мумкин [2.47].
Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) бутун дунё соғлиқни сақлаш тизими учун муҳим муаммодир. Сурункали ўпка обструктив касаллигини даволаш Глобал ташаббуслари 2020 йилнинг кўрсатмаларига биноан асосий даволаш бронхоэктазларни ингаляцион кортикостероидлар ва узоқ таъсирли антимускарин дори препаратлари билан биргаликда қўллаш ҳисобланади. Аммо бу симптоматик даволаш бўлиб, иложсиз чекловларга эга, чунки сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) патогенезининг кўп сонли механизмларини инкор қилади. Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)ни даволашда хитой анъанавий тиббиёти (ХАТ) буюрадиган дори воситалари ўрнига Bufei Jianpi (BJG) гранулаларини қўллаш СЎОК билан оғриган беморлардаги ўткир ҳолатларнинг давомийлиги ва частотасини камайтириши мумкинлиги маълум бўлди. Олинган маълумотлар шуни кўрсатдики, BJG нафас йўлларини қайта тиклаш, балғам кўчирувчи, тромбларни бартараф қилувчи ва митохондрий фаолиятини яхшилаш учун даволовчи восита сифатида таъсир қилар экан. Аммо кенг кўламли молекуляр механизмни ўрганиш зарур.
Ушбу тадқиқот фаол фармакодинамик ингредиентларни аниқлаш ва фаол фармакодинамик ингредиентлар билан даволаш механизмини ўрганишга бағишланган.
Фармакодинамик баҳолаш асосида сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриган каламушларда Bufei Jianpi (BJG) гранулаларини қўллаш учун молекуляр тармоқ, метабономика, протеомика ва биоинформатикани ўз ичига олган мультиомик таҳлил ўтказилди. Бундан ташқари, фаол бирикмаларга эътибор қаратган ҳолда молекуляр биология усулларида молекуляр ядро механизми текширилди.
Пахим кислота, шионон, пейминин ва астрагалозид А воситалари сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриган беморларнинг аҳволини яхшилаш учун даволовчи восита сифатида текширилди.
Ушбу тадқиқот натижаларига кўра Bufei Jianpi (BJG) гранулаларини қўллаш СЎОКнинг ўпка фаолияти, шиллиқ ишлаб чиқариш, ўпка эмболияси ва энергетик метаболизм билан боғлиқ бўлган патологик жараёнларини енгиллаштиради ва бу, ўз навбатида, Сурункали ўпка обструктив касаллигини даволаш Глобал ташаббуслари 2020 йилнинг кўрсатмаларини тўлдиришга асос бўлади [2.38].
Баъзи беморлар астма ва сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) кўринишларига эга бўладилар (бронхиал астма ва СЎОК устма-уст келиши) ва маълумотлар шуни кўрсатадики, бундай беморлар фақатгина битта касаллик билан оғриган беморларга нисбатан ёмонроқ натижалар кўрсатадилар.
Бронхиал астма ва сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг устма-уст келишининг генетик архитектурасида бронхиал астма ва сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)нинг устма-уст келиши билан оғриган 8 068 нафар беморлар билан геном боғлиқлик тадқиқоти ва 40 360 нафар беморлар билан астмасиз ёки СЎОКсиз назорат тадқиқоти ўтказилди (1-босқич). Улар 12 та мустақил гуруҳларда таҳлил қилинди (2-босқич).
2-босқичдаги тадқиқотлар учун 31 нафар мустақил вариант танлаб олинди ва астма ва СЎОК устма-уст келиш ҳолати учун 8 та янги ўзгаришлар аниқланди (1- ва 2-босқичлар учун тадқиқотлар мета-таҳлили). Бундай сигналлардан баъзилари бронхиал астмага таъсир этувчи умумий генетик таъсир спектрини, бошқалари эса ҳаво оқимининг аниқ обструкциясини намоён қилади. Кичик гуруҳлар таҳлили шуни кўрсатдики, ушбу 8 та янги ўзгаришлар астма ташҳиси қўйишда чекиш ёки ёшга боғлиқ эмаслиги маълум бўлди.
Бронхиал астма ва СЎОК устма-уст келиш ҳолати учун 8 та янги ўзгаришлар аниқланди, улар локусни намоён қилиши мумкин, бу эса, ўз навбатида, иккинчи турдаги яллиғланиш ва бронхиал астманинг давомий асоратларини келтириб чиқариши мумкин [2.35].
Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК)га пиоглитазоннинг таъсири кам ўрганилганда ретроспектив обсервацион тадқиқотда қандли диабетнинг 2-тури билан оғриган беморларда сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ривожланиши хавфига проглитазоннинг таъсири ўрганилади.
Тайвань миллий тиббиёт суғуртаси маълумотлари базаси 9 487 нафар ушбу икки касаллик билан оғриган, проглитазон қабул қилган ва қабул қилмаган беморларни рўйхатдан ўтказди. Рўйхатдан ўтган беморларга 1999 йилдан 2008 йилгача бўлган даврда қандли диабетнинг 2-тури ташҳиси қўйилган, уларда 2009 йил 1 январга қадар сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) бўлмаган. Бундан кейин 2009 йил 1 январдан 2011 йил 31 декабрга қадар улар сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан кузатувда бўлишган. Халқаро касалликлар классификаторининг тўққизинчи йиғилиши, клиник модификаторига асосан, сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ташҳиси сурункали бронхит учун 491 код билан, эмфизема учун 492 код билан қўйилган. Хавфлар нисбатини аниқлаш учун Кокс регрессиясидан фойдаланилди. Пиоглитозан ва сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) хавф омиллари ўртасидаги ўзаро алоқа пневмония, туберкулёз ва тамаки чекиш билан биргаликда ўрганилди.
9 487 нафар пиоглитозан қабул қилмаган ва қабул қилган беморлар орасида сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриш ҳолатлари: қабул қилмаганлар – 359 нафар ва қабул қилганлар – 295 нафарни ташкил этди. Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) билан оғриш ҳолатлари кўрсаткичлари ҳар йили ҳар 100 000 кишига1484,73 ва 1167,61 нафарни ташкил этди. Сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) учун хавф коэффициенти (95 %) пиоглитозан қабул қилган ва пиоглитозан қабул қилмаган беморларни таққослаганда 0,778 (0,667–0,908)ни ташкил этди. Пиоглитозан ва сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) хавф омиллари ўртасидаги ўзаро алоқа пневмония, туберкулёз ва тамаки чекиш билан биргаликда ўрганилганда фарқлар аниқланмади.
Пиоглитозанни қўллаш сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) хавфини камайтириши мумкинлиги аниқланди [2.37].
Ўта хавфли сурункали ўпка касалликларини пишиқ конволюцион тўр қўллаш орқали кўкрак радиографиясида ташҳислаш ўпка билан боғлиқ касалликлар, шунингдек, бронхиал астма, сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК), туберкулёз, пневмония, фиброз ва бошқалар кенг тарқалган касалликлар бўлиб, бутун дунёда кенг тарқалгандир ва ҳозирги кунда COVID-19 бу рўйхатга қўшилди [2.41].
Сурункали ўпка обструктив касаллиги ва инсульт асоратлари ўртасидаги боғлиқликнинг мойиллик даражаси таҳлилида Таиланд миллий маълумоти бўйича 2005-2017 молиявий йиллар оралиғида Таиланд Универсал Соҳа Дастури мойиллик даражаси ва мослашувчан омон қолиш модели параметрларини қўллаган ҳолда инсульт асоратлари бўлган беморлар билан сурункали ўпка обструктив касаллиги (СЎОК) ва сурункали бўлмаган ўпка обструктив касаллиги (СБЎОК) билан оғриган беморлар ҳақидаги маълумотларни таққослаган [2.39].