Дүнья-жүзилик экономикаға интeгрaциялaсыў Xaлық-aралық Вaлютa фoнды, дүнья-жүзиликбaнк

Талап шеңбери ҳәм олардың талаптағы үлесин анықлаў,ретроспектив мағлыўмат топлаў, прогнозластырыў усылынтаңлаў, тармақтың өнимине болған мүтәжлик бойыншаталаптың моделин дүзиў

Тармақтың экономикалық раўажланыўын прогнозлаў ушын ең дәслептармақтың өнимге болғанузақмүддетли талабын анықлаў керек.
Талап (мүтәжлик) ты прогнозлаў процесси төмендеги басқышлардан ибарат¹¹⁰:

• 
  Прогнозобъектин анықлаў.
  
• 
  Прогнозлаўдан көзде тутылған мақсет ҳәм ўазыйпаларды анықлаў.
  
• 
  Прогноз ўақтын анықлаў.
  
• 
  Талап шеңберлери ҳәм олардың талаптағы үлесин анықлаў.
  
• 
  Ретроспиктивмағлыўмат топлаў.
  
• 
  Прогнозлаў усылын таңлаў.
  
• 
  Тармақтың өнимине болған мүтәжликтиңтиң (талабтың) моделин дүзиў.
  

Талап өндирислик ҳәм өндирислик емес көринисинде болады. Ҳәр бир бағдар, есап-санақ исленетуғын,талапанықланатуғын тармақ ҳәм өндирислик группаларға бөлинеди. Талапты анықлаў ушын ҳәр қыйлы усыллардан пайдаланылады.Буларнорматив усыл, әпиўайы-орташа усыл,экстрополяцияусылы,морр-регрессусылы ҳәм басқалар.
Нормативусыл менен талапты анықлаўда ең тийкарғысы,нормативлерди анықлаў болып есапланады. Узағырақ дәўир ушыннормативлердиң өзи ең дәслепилимий – техникалық раўажланыў, өндиристиң структурасы ҳәм басқа да көплеген факторлардың тәсириндеги,функциялар ретинде ортаға шығады.Нормативлеранықланғаннан кейин өнимниң талабыг есаплаў қыйын емес.

n

^aij^Bi^ii1
талап(мүтәжлик)
A_ij-талап нормасы ij өним, i талап B_i-iталап
Қысқа мүддетлипрогнозлаўда айырым ўақытларда әпиўайы-орташа усыл да қолланылады.Бундай усылдаталапөткен жыллардағыреализацияның көлеминен келип шығыпанықланады.
Бундай усылда үйренип шығылып атырған дәўирдегиреализацияның муғдарлары қосылып,дәўирлердиң санына бөлинеди³⁵:

m

^ ^j
j1
_t_t1_

3.