Doiralari,tushunchalari

O’tkazgichlar
Tolaraning ko’ndalang kesimi, mm^2
mis	Ayumin
Maishiy jihozlarini ulash uchun uzatmalar	0,35	-
Ko’chma va ko’tarib yuriladigan sanoat qurilmalarining elektr qabul qilgichlar uchun kabel uzatmalar	0,75	-
G’ildirakli stasionar yotqizish uchun eshilgan ko’p tolali ikki o’tkazgichli uzatmalar	1	-
Xonalar ichidiga stasionar uzatmalar uchun himoyalanmagan izolyasiyalangan elektr o’tkazgichlar:
to’g’ridan-to’g’ri poydevorlarda, g’ildiraklar, troslarda	1	2.5
To’liq berkitilgan lotoklar, qopqoqli qutilarda:
vintli qisgichlarga qotiriladigan tolalar uchun	1	2
Qalaylab ulanadigan tolalar uchun:
bir tolali	0,5	-
ko’p tolali (egiluvchan)	0,35	-

O’tkazgichlar	Tolaraning ko’ndalang kesimi, mm^2
	mis	Ayumin
Izolyatorlarda	1,5	4
Tashqi elektr uzatmalardagi himoyalanmagan izolyasiyali o’tkazgichlar:
tayanch izolyatorlarida, devorlar, konstruksiyalarda	2,5	4
Havo uzatish tarmog’idan ulanadigan tom ostidagi g’ildirakli kirish uzatmalari	1,5	2,5
Quvurlar, metall shlanglar va berk qutilarda himoyalangan va himoyalanmagan izolyasiyalangan simlar va kabellar	1	2
Stasionar elektr uzatgichlar uchun kabellar va himoyalangan izolyasiyalangan o’tkazgichlar (quvurlar, shlang va yopiq qutilarsiz):
vintli qisgichlarga qotiriladigan tolalar uchun	1	2
Qalaylab ulanadigan tolalar uchun:
bir tolali	0,5	-
ko’p tolali (egiluvchan)	0,35	-
Yopiq tuyniklarda, qurilish konstruksiyalarida yoki suvoq ostida yotqiziladigan himoyalangan va himoyalanmagan o’tkazgich va kabellar	1	2

Bir quvurlar, shlanglar, qutilar, lotoklarda uzaro zaxiralovchi uzatmalarni, ishchi va avvariya holati uchun yoritish uzatmalarni xamda kuchlanishi 42 Vgacha bo’lgan va 42 V yuqori bo’lgan boshqarish zanjir uzatmalarini (5 bo’lim 2.1.15-bandi va 1 bo’lim 6.1.16-bandi talablaridan tashqari) birga yotqizish taqiqlanadi. Ushbu zanjirlarni yotqizishga faqat yonmaydigan materialdan kamida alohida - alohida quvurlar, shlanglar, qutilar, lotoklarda yotqizishga ruxsat etiladi.

O’zaro zaxiralovchi uzatmalarni, ishchi va avvariya holati uchun yoritish uzatmalarni hamda kuchlanishi 42 Vgacha bo’lgan va 42 V yuqori bo’lgan boshqarish zanjir uzatmalarini tashqi fasadda (profil, kanal, burchak, va hokazo) yotqizishga ruxsat etiladi.
Kabel konstruksiyalar, kanallarida, ishlab chiqarish va elektr xonalarida usti yonmaydigan qobiqga berkitilgan uzatmalar foydalanish tavsiya etiladi.
O’zgaruvchan yoki to’g’rilangan tokli uzatmalar po’lat quvurlarda yoki po’lat niqobli izolyasion quvurlarda faza va nol (yoki to’g’ridan-to’g’ri va qaytish) o’tkazgichlari bitta umumiy quvurga o’rnatilishi kerak.
Uzoq vaqt 25 A gacha tok oqib o’tadigan, o’zgaruvchan yoki to’g’rilangan tokli uzatmalar alohida-alohida po’lat quvurlarda yoki po’lat qobiqli izolyasion quvurlarda faza va nol o’tkazgichlari yotqizishga ruxsat etiladi.
Quvurlar, berk qutilar, egiluvchan metal quvurlar va yopiq kanallar ichida yotqizilgan kabellar va simlar qo’yib qolgan taqdirda ularni almashtirish imkoni bo’lishi kerak.
Simlar va kabellar uchun yotqiziladigan bino va inshoatlarining kontruktiv elementlari, yopiq bo’shliqlari va berk kanallari yonmaydigan materillardan bo’lishi kerak.
Simlar va kabellarni ulash, shahobchalash va uchlik qismini bajarish (kokonsevaniye) belgilangan tartibda tasdiqlangan amaldagi ko’rsatmalarga muvofiq presslash, payvandlash, yelimlash yoki qisish yordamida amalga oshirilishi kerak.
Simlar va kabellarni ulash, shahobchalash va uchlik qismini bajarish (kokonsevaniye) joylarida simni (kabelni) ortiqcha qismi bo’lishi kerak, bu qayta ulanish, shahobchalash yoki uchlik qismini bajarish imkoniyatini ta’minlashi zarur.
Simlar va kabellarning ulangan va shahobchalangan joylarida tekshirish va ta’mirlash imkoniyati bo’lishi kerak.
Simlar va kabellarning ulangan va shahobchalangan joylari mexanik zo’riqish (og’irlik)lar ta’siri ostida bo’lmasligi kerak.
Simlar va kabellar, shuningdek, ulash va shahobcha qistirmalari va boshqalar. izolyasiyaga ega bo’lishi kerak, bu simlar va kabellarning barcha joylari uchun teng izolyasiyaga ega bo’lishi kerak.
Izolyasion tayanchlarga qo’yilgan sim va kabellardan tashqari, barcha simlar va kabellarni ulash va shahobchalash ishlari, ulash va shahobchalash uchun mo’ljallangan qutilarda, ulash va shahobchalash izolyasion korpuslarida, qurilish konstruksiyalarining maxsus tokchalarida, elektr buyumlari, apparatlar va mashinalar korpuslari ichida amalga oshirilishi kerak. Izolyasion tayanchlarga qo’yilgan sim va kabellarda simlarning ulanishi yoki shahobchalanishi to’g’ridan-to’g’ri izolyatorda, shuningdek g’ildirakchada amalga oshirilishi kerak.
Simlar va kabellarni ulash va shahobchalash qutilari va qistirmalarining kontsruksiyalari yotqizish usullari va atrof-muhit sharoitlariga mos kelishi kerak.
Ulash va shahobchalash qutilari hamda ulash va shahobchalash qistirmalarining izolyasion korpuslari odatda yonmaydigan yoki olovga chidamli materiallardan tayyorlanishi kerak.
Elektr o’tkazgichlari atrof-muhit sharoitlariga, binolarning maqsadi va qiymatiga, ularning konstruksiyasi va me’moriy xususiyatlariga mos kelishi kerak.
Elektr o’tkazgichining turini hamda simlar va kabellarni yotqizish usulini tanlashda elektr xavfsizligi va yong’in xavfsizligi talablarini hisobga olish kerak.
Elektr o’tkazgichlarining turlarini tanlash, simlar va kabellarni tanlash va ularni joylashtirish usuli ushbu qoidalar 2.1.2 jadvaliga muvofiq amalga oshirilishi kerak.
Bir vaqtning o’zida atrof-muhitni tavsiflovchi ikki yoki undan ortiq shartlar mavjud bo’lsa, elektr kabellari ushbu shartlarni barchasiga muvofiq tanlanishi kerak.

Jadval 2.1.2.