Dolzarb masalalari

1. Yopiq test savollari 
O‘quvchi javob berishi kerak bo‘lgan savol yoziladi, keyin to‘g‘ri javobni aniq 
va lo‘nda qilib yoziladi, keyin javobdan kalit so‘z yoki formula, belgi, simvol, 
harflarni o‘zgartirib, tushirib qoldirib noto‘g‘ri javob variantlari tuziladi.

---

2. Ochiq test savollari 
O‘quvchi javob berishi kerak bo‘lgan savol yoziladi, bunda o‘quvchining 
vazifasi yetishmayotgan kalit so‘z yoki ma’lumotni yozish. Savolni Shunday tuzish 
lozimki, topilishi kerak bo‘lgan kalit so‘z gapning oxirida bo‘lsin, aks holda 
savolning mazmunini anglash qiyinlashadi. Topshiriq o‘quvchi uchun topshiriqni 
bajarishga ko‘rsatma bilan boshlanadi,masalan, “tushirib qoldirilgan so‘zni toping”, 
kabi.
3. Moslikni topish test savollari 
O‘quv materialiga asoslangan holda, bir xil xususiyatlarga ega bo‘lgan 
ma’lumotlardan ikkita ustun tuziladi. O‘ng tarafdagi ustunda so‘zlar chap tarafdagi 
ustundan bir nechta ortiq bo‘lishi ham mumkin. Javoblarni tekshirish qulay bo‘lishi 
uchun chap tarafdagi ustunni raqamlar bilan, o‘ng tarafdagi ustunni harflar bilan 
belgilang. O‘quvchi o‘ng tarafdagi ustunda berilgan ma’lumotlarga chap ustundagi 
qaysi ma’lumotlar mos kelishini topishi kerak. 
4. To‘g‘ri ketma-ketlikni topish test savollari 
O‘quvchiiga ko‘rsatma beriladi: “To‘g‘ri ketma-ketlikni toping”. O‘quvchi 
berilgan javob variantlarini to‘g‘ri ketma-ketlikda qo‘yib chiqishi kerak, bu ketma-
ketlik xronologik yoki boshqa mantiqiy tartib bo‘lishi mumkin. Bunda o‘quvchiga 
berilgan ko‘rsatma aniq bo‘lishi kerak, agar berilgan ro‘yxatda mantiqiy ketma-
ketlikka kirmaydigan (ortiqcha) elementlar bo‘lsa, bu ham ko‘rsatmada aytib 
o‘tilishi kerak. Topshiriqqa kiritilgan elementlar soni 5tadan 12 tagacha bo‘lishi 
mumkin. 
Testlar ham maktabda o‘zlashtirish darajasini baholash sistemalaridan biri 
bo‘lib, unda quyidagilarni hisobga olish mumkin: 
− uning yordamida o‘qitish natijalarini tekshirishda har bir 
o‘quvchining qobiliyatini hisobga olish; 
− o‘quvchilarning nazariy va amaliy bilimlari sifatini tekshirish; 
− turli testlar kiritish bilan o‘quv jarayonini jonlantirish; 
− o‘quvchilardan so‘rashga ketadigan vaqtni va o‘quvchilarning 
bajargan ishini tekshirishga ketadigan o‘qituvchi vaqtini tejash; 
− testlarni kompyuterda qo‘llash. 
Testlarni maktabda qo‘llaniladigan tekshirish usullari (nazorat ishi) dan farqi 
Shundaki, test yordamida katta hajmdagi o‘rganilgan mavzularni kichik, ya’ni 
ma’lum miqdorlar bilan o‘rganish va ko‘p sonli o‘quvchining o‘quv materiallarini 
o‘rganganligi darajasini tez diagnostika qilish. Demak, maktabda qo‘llanishi 
mumkin bo‘lgan testga quyidagicha ta’rif berish mumkin: 
Test tekshirilayotgan masalalarni har taraflama ifodalaydigan va kichik 
bo‘laklar orqali ifodalangan standartlashtirilgan topshiriqlar majmuasidir. 

---

Testlarni qo‘llanishi bo‘yicha quyidagi turlarga ajratish mumkin: keltirilgan 
jumla, ifoda, shakl yoki mulohazada qoldirilgan joylarni to‘ldirishga mo‘ljallangan 
testlar. Ular javoblarini erkin tanlash testlari jumlasiga kirib, u o‘rganilgan 
mavzuning ma’nosini tushunganligini tekshiradi. Masalan, ta’riflar, qoidalar va 
boshqalar. Bunday topshiriqlarni avvallari kimyoviy diktantlar deb yuritilar edi. 
Keltirilgan mulohazaning rost yoki yolg‘onligini aniqlash testlari. Bular muqobil 
usuldagi testlar orqali o‘quvchilarning mulohaza yuritishi, xulosa chiqarishi yoki 
umumiy qoida-qonunlar, xususiyatlar, ta’riflarga asoslanib, bajarilayotgan 
amallarning to‘g‘riligini aniqlay olishligi tekshiriladi. Keltirilgan ikki turdagi testlar 
nafaqat yozma holda, balki og‘zaki shaklda ham ifodalanadi.