Donishmand cho’pon

18. "Juftini toping" o`yini

Bu o`yin ijodkorlikka undovchi o`yinlardan bo`lib, undan yangi mavzuni mustahkamlashda, takrorlash va mustahkamlash darslarida foydalanish mumkin.

5 – sinfda "Morfologiya" bo`limining "So`zlarning tuzilish jihatdan turlari" mavzusi o`rganiladi. So`zlar tuzilish jihatdan sodda, qo`shma, juft va takroriy so`zlarga bo`linadi. “Qo`shma so`zlar” mavzusi o`rganilganda, shu o`yindan foydalanish yaxshi samara beradi. O`yin quyidagi tartibda o`tkaziladi. Sinf o`quvchilari beshta kichik guruhga bo`linadi. Har bir guruhga qo`shma so`zlarning bir qismi beriladi va ikkinchi qismini topish topshiriladi. O`quvchilarga bitta yoki bir nechta so`z berilishi mumkin. Agar bitta so`z berilib, shu so`zdan bir necha qo`shma so`zlar hosil qilish topshirilsa, o`quvchilar ko`proq izlanadilar. O`yin ikki bosqichda o`tkaziladi. Birinchi bosqichda qo`shma so`zning birinchi qismi berilib, undan qo`shma so`zlar hosil qilinadi. Guruh a’zolari topshiriqni quyidagi tartibda bajaradilar.

"Tengdosh"	"Yog`du"	"Tafakkur"	"Umid"	"Nihol"
gul gulbeor gulbahor gulbog` gulqaychi gultojixo`roz	ko`z ko`zoynak ko`zmunchoq ko`zbo`yamachi ko`zboyloqchi	qora qorabayir qorabotir qoramol qorakuya	oq oqsaroy oqtepa oqqo`rg`on oqsoqol	bir bir mahal bir oz bir ma’noli bir necha

G
22 3

uruhlar topshiriqni o`z o`rinlarida yoki yozuv taxtasida bajarishlari mumkin. O`qituvchi guruhlarning javoblarini ko`rib chiqadi va o`z munosabatini bildiradi. O`yinning ikkinchi bosqichida qo`shma so`zlarning ikkinchi qismi beriladi va undan qo`shma so`zlar hosil qilish topshiriladi. Bu bosqichda topshiriq murakkabroq bo`lib, guruh a’zolarini ko`proq fikrlashga, izlanishga va o`zaro maslahatlashishga undaydi. O`quvchilar berilgan so`z ishtirokida qo`shma so`zlar hosil qiladilar.

"Tengdosh"	"Yog`du"	"Tafakkur"	"Umid"	"Nihol"
gul qoqigul karnaygul pechakgul	kelmoq olib kelmoq borib kelmoq ko`rib kelmoq	qilmoq qabul qilmoq e’lon qilmoq ta’zim qilmoq	rang havo rang jigar rang bug`doy rang	suv oqsuv qorasuv yettisuv

O`quvchilar shu tartibda o`yinda ishtirok etib, berilgan so`zlarning juftini topadilar va qo`shma so`zlar hosil qiladilar. Bu o`yin o`quvchilarning o`rganilayotgan mavzuni yaxshiroq yodda saqlab qolishlariga yordam beradi, ularning ijodiy tafakkurini o`stiradi. "Juftini toping" o`yinidan "Juft so`zlar", "Antonim so`zlar", "Paronimlar" mavzularini o`rganishda ham foydalanish mumkin.