Doping vositalarini qo’llash sabablari

7-20 SF BOKS GURUHI TALABASI KARIMOV FIRDAVSMIRZO 7-20 SF BOKS GURUHI TALABASI Jismoniy madaniyat fakulteti 7-2 SF kurash guruhi talabasi Boboqulov Bahrom

Doping (ing . doping, dope — narkotiklar bermoq) — organizmning ruhiy va jismoniy faoliyatini qisqa muddat kuchaytiradigan moddalar. Sport oʻyinlari natijalarini yaxshilash maqsadida qoʻllanilgan. Sportchilar orasida dopingdan zaharlanish va oʻlim holatlari kuzatilganligi uchun 1967-yildan Xalqaro olimpiada qoʻmitasi sport oʻyinlari chogʻida Doping qabul qilishni man etgan va qatʼiy nazorat oʻrnatgan. Doping ishlatgan sportchilar oʻyindan chetlashtiriladi.

Doping olamshumul g‘alabalarga erishish vositasigina bo‘lib qolmasdan, chempionlarni umrbod diskvalifikatsiya qilish sababiga ham aylanadi.

Rio-2016 sovrindori Diyorbek Oʻrozboyev doping sabab 3 yilga sportdan chetlatildi

• Sportdagi doping — bu sportchilar tomonidan har xil turdagi farmakologik preparatlarni qabul qilishi yoki ulardan foydalanishidir. Sportda doping XIX asrning oxiridan boshlab faol ravishda qo’llanila boshlandi va ulardan birinchisi striknin bo’lib, u kichik dozalarda ijrochilarda qisqa muddatli rag’batlantiruvchi ta’sir ko’rsatdi. Ko’plab kofe ichish sportchilarning qobiliyatlarini oshirishga olib kelishi ham ma’lum. Dopingdan foydalanish sohasida va qonun nuqtai nazaridan hal qilinmagan yoki to’liq hal qilinmagan bir qator muammolar mavjud. 

Sportda dopingdan foydalanish xalqaro huquq uchun normativ nuqtai nazardan muammo hisoblanadi. Ushbu muammo yuridik nuqtai nazardan to’liq hal qilinmagan, chunki taqiqlangan farmakologik vositalardan foydalanish uchun ham xalqaro sportda, ham ayrim davlatlarda davlat tomonidan belgilangan jarimalar tizimi etarli darajada samarali emas yoki umuman yo’q. Ya’ni, ba’zi davlatlarning qonunlarida dopingdan foydalanganlik uchun javobgarlik va jazo to’g’risidagi normalar mavjud emas.

Dopingga qarshi qonuniy kurash 1989 yilda Strasburgda Doping qo’llanilishiga qarshi kurash to’g’risidagi konvensiyasining qabul qilinishi bilan boshlandi (Strasburg, 1989). Uning maqsadi musobaqaning yaxlitligini va sportchilarning sog’lig’ini ta’minlashdir. Konventsiya ishtirokchilari o’zlarining davlat tashkilotlarining sportdagi doping bilan shug’ullanadigan faoliyatini muvofiqlashtirmoqdalar. O’z navbatida, davlatlarning vazifasi dopingning mavjudligi va aylanishini cheklaydigan tegishli qonunlarni qabul qilishdir. 1989 yilgi Konvensiyaning ishtirokchilari bo’lgan mamlakatlar ham o’zlarining sport tashkilotlariga antidoping nazorati mablag’larini jalb qilishda yordam berishadi.

Butunjahon antidoping kodeksida barcha sport turlarida dopingga qarshi choralar istisnosiz berilgan. Har yili Butunjahon antidoping agentligi har tomonlama tadqiqotlar olib borish, taqiqlangan dorilar ro’yxatini tuzish, dunyo bo’ylab laboratoriyalarni akkreditatsiya qilish, ko’rib chiqilayotgan muammoga bag’ishlangan turli xil simpoziumlarni o’tkazish bo’yicha katta ishlarni amalga oshiradi. Butunjahon antidoping kodeksi sport musobaqalari deb tasniflangan barcha sohalarga nisbatan qo’llaniladi.

Dopingdan foydalanish faktini aniqlash uchun doping nazorati o’tkaziladi. Doping nazorati — bu sportchilarning tanalarida ishlatilishi taqiqlangan moddalar mavjudligini aniqlash yoki musobaqalarga tayyorlanishning taqiqlangan usullaridan foydalanishni aniqlash maqsadida biologik namunalarni olish va tadqiq qilish. Bunday holda, qoidabuzarlik sportchining doping qabul qilishda ko’rsatgan niyatidan qat’iy nazar qayd etiladi. Motiv, beparvolik yoki xato — bu muhim emas, eng muhimi, tanada tekshirilgan taqiqlangan moddalarning mavjudligini ko’rsatadigan doping nazorati natijasidir.