Dori moddalari miqdorini aniqlash usullari

Mor usulida xlorid va bromidlarni, ularning neytral eritmalaridan kaliy xromat indikatori ishtirokida kumush nitratning eritmasi bilan bevosita titrlab aniklanadi. Reaksiyaning ekvivalent nuktasi kizil-gishtsimon rangli, kumush xromat chukmasi xosil bulishi buyicha aniklanadi.

Xlorid va bromidlarni Mor usulida kislota va ishk,oriy muxitda aniklab bulmasligining sababi, kislotali muxitda indikator kaliy xromat, kaliy bixromatga utishi, ishvdriy muxitda esa kumush nitratning kungir rangli kumush oksidi
Xosil bulishidadir. .
2K₂Cr0₄ + 2HN0₃ -> K₂Cr₂Or + 2KN03-f Hi'O. 2AgN0₃ + 2NaOH -> Ag₂0| +2NaN0₃ + H₂0.
Davlat farmakopeyasi Mor usuli buyicha kaliy, natriy xlorid va bromid tuzlarini aniklashni tavsiya kiladi. Bu usul buyicha yodidlarni aniklash lozim kurilmaydi. CHunki reaksiya natijasida xosil buladigan sarik, rangli kumush yodid chukmasi titrlashning ekvivalent nuktasiga etmasdanok,, eritmadan indikatordagi ionini uziga shimib olib, reaksiyaning oxirini anik, belgilashga xalakit beradi.
Farmatsevtika taadilida xlorid, bromid va yodidlar-ning mikdorini aniklashda Fayans usulidan keng foydalani-ladi. Bunda titrlash neytral yoki kuchsiz sirka kislota muxitida flyuoressein yoki natriy eozinat adsorbsion indikatorlari ishtirokida olib boriladi.

Flyuoresseinning indikator sifatida 0,1—0,2 % li spirtdagi eritmasi asosan xloridlarni aniklashda ishlati-ladi. Tekshiruvchi moddani titrlash jarayonida flyuoressein eritmada sarik-yashil rang xosil kiladi va titrlashning ekvivalent nuktasida u kumush xlorid chukmasiga shimilib (adsorbsiyalanib) uni pushti rangga buyaydi.
Bromid va yodid tuzlarini aniklashda indikator sifatida asosan natriy eozinatning 0,1 % li suvdagi eritmasi ishlatiladi. Bunda xam reaksiyaning ekvivalent nuktasida eritmadagi kizil rangli eozinat ioni kumush bromid yoki kumush yodid chukmasiga shimilib, ularni pushti rangga buyaydi. Flyuoressein va natriy eozinatni titrlash jarayonida eritmada bulishi va titrlashning ekvivalent nuktasida esa chukma shimilib, uni pushti rangga buyash jarayonini kuyidagicha tushunish mumkin,
Flyuoressein (HJnd) va natriy eozinat (NaJnd), biri kislota, ikkinchisi esa tuz sifatida eritmalarda dissotsi-langan xolda buladi:


Galogenlarni, masalan, natriy xloridni kumush nitrat eritmasi bilan titrlash jarayonida xosil bulayotgan AgCl chukmasi atrofiga, eritmadagi xali reaksiyaga kirishmagan xlor ionlarini shimib (adsorbsiyalab) olib, manfiy zaryadlangan bulib koladi.

Bu xolda eritmadagi manfiy zaryadli indikator (Jnd~) ioni chukmaga nisbatan bir xil zaryadli bulganligi uchun unga shimilmasdan eritmada koladi. Kachonki eritmadagi xamda chukma atrofiga shimilgan xlor ioni tula chuktirilib, ya’ni titrlashning ekvivalent nuktasiga etgach, eritmaga bir tomchi ortikcha kushilgan kumush nitrat tarkibidagi kumush ioni chukma atrofiga adsorbsiyalanib, uning musbat zaryadli bulishiga olib keladi.

SHu sababli xam manfiy zaryadli indikator ioni (Jnd~) musbat ionlashgan chukmaga intilib, unga adsorbsiyalanadi va chukmani pushti rangga buyaydi. Bunda chukma atrofidagi kumush ioni, floressein yoki eozinat ionlari bilan uzaro birikib tuz xosil kiladi.
Fayans usuli buyicha Davlat farmakopeyasida kaliy va natriy yodidlarni, ditilinni bevosita titrlab aniklash tavsiya kilinadi. Yodpanoy kislotaga uxshash tarkibida organik birikkan yod saklovchi preparatlarni esa avval kislota yoki natriy gidroksid va rux kukuni yordamida parchalantirib, ulardagi yodni ion xoliga utkazib, sungra Fayans usuli buyicha aniklanadi. Reaksiyani kuyidagi tenglama buyicha ifodalash mumkin.

Argentometriyaning ushbu usuli flyuoressein va natriy eozinat indikatorlaridan tashk,ari, bromfenol kukining 0,1% li spirtdagi yoki uning natriyli tuzining shu konsentratsiyali suvdagi eritmasi, organik asoslarni, jumladan, alkaloidlarni gidroxlorid, gidrobromid va gidroyodid tuzlarini aniklashda birmuncha kulay xisobla-nadi.

Bromfenol kuki indikatori ishtirokida titrlash xam kuchsiz sirka kislota muxitida xlorid va bromidlarni aniklashda chukma kuk-binafsha rangga, yodidlarni anik-lashda esa xira yashil rangga buyalguncha olib boriladi. Reaksiyaning ekvivalent nuktasigacha indikator eritmada yashil-sarik rangga buyalgan buladi.
Argentometriyaning