Do‘stlik-oltindan qimmat Reja

82- topshiriq. So‘z)arning imlosiga diqqat qilib yozing. 
A c h c h iq -c h u c h u k , e rta -in d in , m a y d a -c h u y d a , b irin -
k e tin , c h a r s - c h u r s , k a m - k o ‘s t, k e c h a - k u n d u z , o t a -
o n a , o c h in - to ‘q in , o c h -y a la n g ‘o c h , k e tm a -k e t, k o kr p a -
y o stiq , s e k in - a s ta , sovg‘a -s a lo m , a ft- b a s h a r a , s h a r a q -
s h u ru q . 
83- topshiriq. Berilgan so‘zlarni tahlil qilib, birinchi ustunga
qo'shib yoziladigan qo'shma so‘zlarni, ikkinchi ustunga ajratib
yoziladigan qo ‘shma so‘zlami, uchinchi ustunga juft so‘zlarni
guruhlab yozing. 
Saylanma d ik ta n t 
ASALARI 
Asal a s a la ri uyasidagi m u m k a ta k la rid a n o lin is h in i
h a m m a y a x sh i b ila d i. A s a la rila rn i b o la r ila r d e b h a m 
5 — G ‘. A bdurahm onov, D. Xo'jayeva
6 5 

a ta sh a d i. A sa la ri n e ’m atidan q a d im z a m o n la rd a n beri

fo y d alan ib k e lin a y o tg a n ig a q a ra m ay , y a q in -y a q in g a c h a
o d am u n ing fe ‘l-a tv o ri haq id a deyarli h e c h narsa bilm as
edi. K u z a tis h la rd a n shu narsa m a ’lum b o ‘ldiki, „razved-
k a c h i“ a s a la r ila r n in g raqsga tu s h is h ig a q a ra b b o s h q a
asalarilar u y a d a n q a n c h a m asofa u z o q d a g u lzo r borligini,
u lar q an d ay g ui ekanligini va o z -k o ‘pligini bilib olishar
ekan! B o ‘la ja k o n a a sala rin i b o q a d ig a n m ax su s a ra -
lashm a — a sala ri su ti ham q im m a tb a h o shifobaxsh dori
hisoblanib, u y u ra k faoliyatini yaxshilaydi. 
DASHT 
D a s h tn in g q a y e r ig a q a ra m a n g , h a m m a y e rd a o ‘t -
o ‘lan la m i k o ‘rasiz. N a m yetishm asligidan u y erda d arax t-
la r o ‘sm ay d i. E r ta b a h o rd a , q o r e rish i b ila n d astlab k i
o ‘sim lik lar p a y d o b o ‘ladi. U la r y irik e m a s, b o 'y i atigi
10—20 s a n tim e tr, ildizi ham qisqagina — 10 san tim etrga
y aq in . B ir o y m o b a y n id a b u o ‘tla r riv o jla n ib , gu llab,
u ru g 4 tu g ib , q o v jira sh g a h am ulgurad i. K e y in c h alik bu
o ‘tla r o ‘rn in i u y q u li o ‘tla r, su m b u l, m u s h u k o ‘t eg al-
laydi. U la rn in g g u lla ri och rangli, k o 'rk a m . 
84-  
topshiriq. So‘zlarda u harfini qo'llamaganda ham, ma’no
anglatadigan sokzlam ing tagiga chizing. 
L u g 'a t diktan t 
1. Y igit, y il, y iro q , yirtiq, y irtq ic h , yig‘ilish, yig‘im -
te rim , y ig‘in , y ig ‘in d i, yirik, yigkiq, yig‘m a, yod, y o ‘l,
y o ‘l-y o ‘l, y o klk a, y o ‘ldosh, oy, oyi, q iy in , kiyik, o 'y in ,
qayiq, ayiq, v a y ro n , y o ‘g‘on. 
2. Z iy ra k , b iy ro n , siyla, tu y n u k , jiy d a , m ay n a , jiy -
r o n , q iy m a , x a y r , fay z , tiy ra k , k o ‘y la k , z e b -z iy n a t,
oilaviy, siyosiy, o m m av iy , adabiy, tarbiyaviy. 
3. Asliy, a x lo q iy , axloqli, aqliy, aqlli, qadim iy, m a ’-
noli, lim o n , lirik a , bolalik, bolali, litr, vodiy, gerbariy,
gulli, d o im iy , te o r e m a , yeyishli, y o w o y i, d o im , p o em a,
d ia m e tr, N a im a , fid o y i, jism oniy, m ay n a , n in a, milliy,
ilohiy, hiyla, iy la m o q . 

17-
mashq. y harfi talaffuzda eshitilib, ammo yozilmaydigan

so‘zlaming tagiga chizing. 
N azorat diktanti 
Y IL FA SL L A R I 
Y e r quyosh atrofini b ir yilda b ir m arta ay la n ib c h iq a d i.
S h u d av rd a u o ‘z sirtini Q uyoshga h a r xil v a z iy a td a ,,tu -
tib “ beradi. Q uyosh o sm o n g a b a la n d k o 'ta rilg a n d a , u n in g
n u rla ri Y erga t o ‘g ‘ri tu sh ib , u n i k u ch liro q q iz d ira d i va
Y er yuzi issiq b o ‘ladi. Q u y o sh u n c h a b alan d k o ‘ta rilm a y ,
u n in g n u rlari Y erga qiyalab tu sh g a n d a , Y ern i p a y p a sla b
o ‘tib ketgandek b o ‘Iadi va Y er yuzida sovuq tu ra d i. 
Q ish d an keyin b a h o r, b a h o rd a n keyin yoz k elad i. Y o z -
n in g q o q o lrtasi — 22- iy u n d a yozgi Q uyosh tu ris h i yuz
b e ra d i. E n d i yoz o ‘zin in g h a q iq iy k u c h in i k o ‘rsa ta d ¡.
K u n la r ju d a isiydi, b o la la r su v d a n c h iq m a y q o lis h a d i.
B iroq h ad em ay kuz y aq in lash ib , u n in g b a ’zi a lo m a tla ri
p ay d o b o ‘la boshlaydi... K u n la r qisqarib, tu n la r u z a y ad i.
A sta-sek in d a rax tlam in g bargi sarg‘ayib t o ‘kila b o sh la y d i.
H a d e m a y d a ra x tla r y a p -y a la n g 'o c h b o ‘lib, s h u m s h a y ib
qo lad i, tab iat q o m i k u ta b o sh lay di. S h u ta rz d a fasllar a l-
m a sh in a -a lm a sh in a yil o ‘tad i. A zald an b u ja ra y o n ta k r o r -
lan g a n i-ta k ro rla n g a n . 
Lekin Y er sharining h a m m a jo y id a h am yil fasllarining
b ir-b irid an farqi un chalik sezilarli em as, shim oliy va ja -
nubiy q u tb lar atroflarida yil davo m ida sovuq: u y erla rd a
Q uyosh nurlari h a r d o im y e r sirtini yalab o ‘tg a n d e k tu -
yuladi va uni u n c h a qizdirm aydi. E k v ato m in g ik kala to -
m onida, tropiklarda esa yilning h a m m a fasllarida h a m issiq.
U y erda Q u yo sh h a r d o im tik te p a d a tu ra d i, s h u n in g
u c h u n h am bu yerlar Q uyosh issiqligini k o ‘p q a b u l q iladi. 
(„