Dramatik va liro-epik asarlarni ifodali o`qish Reja

Dramatik va liro-epik asarlarni ifodali o`qish Reja

Dramatik va liro-epik
asarlarni
ifodali o`qish

Reja:

• 
  Dramatik tur. Drama, tragediya, komediya.
  
• 
  Liro-epik tur. Doston, ballada, masal va ularning ifodali o`qilishi.
  
• 
  Replika, remarka. Replikaning ifodali o`qilishi. Remarkaning ifodali o`qilishi
  

Dramatik asarlarning asosiy janrlari.

• 
  Drama-badiiy adabiyotning epos, lirika bilan bir qatorda 3 asosiy turidan biri.
  
• 
  Dramaa teatrga ham taalluqli. Syujetlilik, harakatlarning ziddiyatga asoslanishi va ularning sahna, epizodlarga bo'linishi, bayonning yo'qligi, personajlar munosabatlarining o'zar so'zlashuvga asoslanishi dramaning o'ziga xos xususiyatidir.
  
• 
  Ijtimoiy (konkret tarixiy va umuminsoniy) muammolarni aks ettiruvchi dramatik ziddiyatlar qahramonlarning xatti-harakatlarida, avvalo dialog va monologlarda ifodalanadi.
  
• 
  Drama matni ko'rishga (imo-ishora, harakat), shuningdek, eshitishga mo'ljallanadi.
  

Drama

• 
  Badiiy adabiyotning asosiy janrlaridan biri. Odatda sahnada namoyish
  

  etilishi rejalashtirilgan asarlardir.

• 
  Bu eng keng tarqalgan hukm, dramaning aniq
  

  amaliy ta'rifi bo'lib, u nafaqat uning mohiyatini ochib bermaydi, balki uni adabiyot

  bilan ham bog'laydi.

TRAGEDIYA

• 
  -TRAGEDIYA (yun. tragos — echki, ode — qoʻshiq; tragodia — echki qoʻshigʻi)
  
• 
  -Tragediya qahramonlar oʻrtasidagi kuchli ziddiyatlar asosiga quriladi.
  
• 
  -Tragediyada voqelik ancha jiddiy, ichki qaramaqarshiliklar oʻtkir tarzda tasvirlanadi.
  
• 
  -Tragediya badiiy gʻoyani ifodalovchi qahramonlar xarakterining yorqinligi, ichki harakatning yuksakligi hamda personajlararo konfliktning kuchliligi bilan oʻziga xoslik kasb etadi.
  
• 
  -Tragediyaning janr xususiyatlari tragik konflikt, tragik holat va tragik qahramon tushunchalari bilan belgilanadi.
  

Komediya

• 
  Komediya qahramonlar, vaziyatlar vaharakatlar kulgili, hazil va shirildan foydalanadigan adabiy dramatik ish.
  
• 
  Odatda, komediya barcha yomon va kulgili va to'liq bo'lmagan, kulgili jamoatchilik yoki uy xo'jaligining lazzatlarini anglatadi.
  

Liro-epik janrlar

• 
  -Liro-epik janrlar - voqelikni badiiy mujassamlashtirishda ham lirik, ham epik tasvir vositalari foydalanilgan sheʼriy asarlar.
  
• 
  -Bu jumladagi asarlarga xos asosiy xususiyat syujetlilik bilan lirik his-tuygʻu va kechinmalarning oʻzaro uygʻunlashishidir.
  
• 
  -Liro-epik sheriyatning sheʼriy roman, doston, lirik qissa, ballada, sheʼriy ertak, qasida, masal singari janrlarida yaratilgan asarlar, nasriy asarlar singari, syujet oqimiga ega boʻlsa-da, ulardan lirik his-tuygʻu va kechinmalar tasviriga katta oʻrin ajra-tilganligi bilan farqlanadi.
  
• 
  -Abdulla Kodiriyning "Oʻtgan kunlar" yoki Oybekning "Qutlugʻ qon" ro-manlarida ham qahramonlarning ruhiy kechinmalari va tabiat manzaralari tasviriga alohida eʼtibor berilgan.
  

Doston

• 
  Doston, poema — liro janr; shu janrdagi badiiy asar.
  
• 
  Oʻzbek xalq ogʻzaki ijodi va oʻzbek mumtoz adabiyotida keng tarqalgan. Dostonda muayyan voqea liro-epik tasvir vositalari yordamida hikoya qilinadi.
  
• 
  Xalq ogʻzaki ijodidagi Dostonlar nazm va nasrav., yozma adabiyotdagi Dostonlar nazmda boʻladi, bunda nasr voqealarni bogʻlovchi vazifasini oʻtaydi.
  
• 
  Yozma adabiyotdagi Dostonlarda lirizm kuchliroq, ayniqsa, hozirgi zamon Dostonlarida lirik asos yanada salmoqliroqdir.
  

Ballada

• 
  Dramatik, tarixiy-afsonaviy, fojiaviy yoxud qahramonlik mavzularida yozilgan, muayyan shakldagi lirik, liro-epik sheʼr; sheʼriy janr.
  
• 
  Ballada syujetiga koʻpincha insonlar hayotida tasodifan roʻy berib, ularning taqdirini hal etadigan yoki hayotida burilish yasay oladigan keskin voqealar asos qilib olinadi.
  

Replika

• 
  Maʼnoviy xususiyatlari-tahrirlash
  
• 
  Sahna dialogida partnyorning javob nutqi, biror personajning oxirgi, yaʼni boshqa personaj nutqi boshlanishidan oldingi soʻzi.
  
• 
  Musiqa frazasining boshqa ovoz bilan yoki boshqacha ton bilan takrorlanishi.
  

Remarka

• 
  Remarka (frans. remargue — belgi, izoh) —
  
• 
  Dramatik asarda muallif tomonidan beriladigan izohlar.
  
• 
  Remarkada asar ishtirokchilarining tashqi qiyofasi, yoshi, xulqi, xattiharakati, qiliqlari, intonatsiyasi, sahna manzarasi va h.k. yoritiladi.
  
• 
  Kitob, qoʻlyozma, xat va boshqa matnga muallif tomonidan (aniqlash, toʻldirish maqsadida) kiritilgan izohlar, mulohazalar.
  

http://fayllar.org