Dárilik ósimliklerdin’ sheyki zatlarin tayarlaw tiykarlari

2.1 DA’RILIK O’NIMLERDI TAYARLAW, QURTIW, IDISLARG’A JAYLASTIRIW HAM SAQLAW TUWRISINDA ULIWMALIQ TU’SINIK.
Biologiyalıq aktiv zatlar ósimliklerdiń hámme bo’limlerinde bir waqtıniń ózinde kóp muǵdarda to'planmaydi, sol sebepli xam olardı hár qıylı waqıtlarda tayarlawǵa tuwrı keledi.
Ósimlik shólkemlerin tómendegi múddetlerde jılawb alıw kerek:
Japıraqlar ádetde ósimlik gúllewi aldınnan yamasa gullegeninde jılawb alınadı. Japıraqlar júdá ástelik penen, ılajı bolǵanınsha ósimlikke zálel jetkizbesten jılawb alınadı (belladonna, oymaqgul hám basqa ósimlik japıraqları ).
Geyde sho’p ósimliklerdiń japirag’in tayarlaw ushın jer ústki bólegi o'rip alınadı, keyininen japıraqları teriladi yamasa jer ústki bólegi qurıtıp maydalanadı. Japıraqları ajıratılıp, paqali menen shaqaları tastap jiberiledi. Bunda shaqa hám guller qospası japıraqlarǵa qosılıp ketiwi múmkin (jalpız, qara dinshıl hám basqa ósimlikler).
Ósimliktiń jer ústki bólegi (sho’p ) ósimlik gullegeninde jıynaladı. Ósimliktiń jer ústki bólegi paqaldin’ tagidagi japıraqlar aldınnan o'rib alınıp, paqaldin’ japiraqsiz bólegine tiyilmiydi. Boyı bálent ósimliklerdiń bolsa paqaldin’ tóbe bólegi (10 -20 sm uzınlıqda ) hám shaqashalari kesip alınadı (ashshı shuvoq, dalachay hám basqa ósimlikler).
Bu’rtikler erte báhárde (ashılmastán ilgeri) ósimlik deneinde suyıqlıq ju’re baslaǵan waqıtta jıynaladı. Bu’rtikler ósimliklerden terip alınadı yamasa tuqimlı shaqashalardi qırqıp alıp keyininen shaqalardan tuqimlardi az-azdan qoqib toplandı.
Qabıqliqlar da erte báhárde, yaǵnıy ósimlik denesinde suyıqlıq júrip, taxta bólegiden ańsat ajraladi`ǵan dáwirinde, paqal hám juwan shaqalarınan sitip alınadı. Qabıqliq alıwdı ańsatlastırıw ushın paqal yamasa juwan shaqalardı bir-birinen 30sm aralıqda eki kúyewinen ótkir pıshaq menen kesesine, keyin uzınına kesiledi hám qabıqliq ajıratıp alınadı.
Gu’ller ósimlik qiyg'os gullegende jıynaladı. Kóbinese guller bólek--bólek kesip alınadı. Geyde gúl kompleksiniń hámmesi (dásterbosh, marjandaraxti hám basqalar ) yamasa gulnin’ ayırım bólimleri (siyirquyruq o'simligida tek gúl tojibarglari) jılawb alınadı.
Plantatsiyalarda o'stirilgen yamasa jabayı halda kóp ushraytuǵın mayda gulli ósimliklerdiń guli arnawlı ásbap menen jıynaladı (romashka hám basqalar ).