Думалаш подшипниклари учун ўтказишларни танлаш

Тошкент давлат транспорт университети
“Темир йўл транспорти муҳандислиги” факультети “Материалшунослик ва машинасозлик” кафедраси
“Метрология, стандартлаштириш, ўзаро алмашинувчанлик ва сертификатлаштириш” фанидан
№ 1 ЛҲИ учун


1-ТОПШИРИҚ
______ гуруҳ талабаси _





Подшипник ўтқазишларини белгилаш. Ички ва ташқи халқалар ўтқазишларини танлаш ва уларни ҳисоблаш.
№______ли 6 класс аниқликдаги конуссимон бир қаторли роликли подшипникнинг циркуляцион юкланишдаги ички халқасининг айланаётган, диаметри d= ______мм бўлган тўлиқ(сплошной) валга ўтқазиш танлансин ва ҳисоблансин. Таянчга тушаётан ҳисобий реакция ______ Н, юкланиш зарбали, ўта юкланиш 300%, таянчга ўқ бўйлаб тушаётган юкланиш йўқ.
Ўқитувчи: _______________ Турсунов Ш.Э.
«___» ______________ 202 __й.

№	Подшипник №	Юкланиш F, H	Вал d
1	206	15000	30
2	208	15050	40
3	210	15100	50
4	212	15150	60
5	306	15200	30
6	308	15250	40
7	310	15300	50
8	312	15350	60
9	406	15400	30
10	408	15450	40
11	410	15500	50
12	412	15550	60
13	206	15600	30
14	208	15650	40
15	210	15700	50
16	212	15750	60
17	306	15800	30
18	308	15850	40
19	310	15900	50
20	312	15950	60
21	406	16000	30
22	408	16050	40
23	410	16100	50
24	412	16150	60
25	206	16200	30
26	208	16250	40
27	309	18000	45
28	209	19000	45
29	409	20000	45
30	311	20500	55
31	211	21500	55
32	411	22000	55
33	313	23000	65

ЛҲИ учун “МСС” фанидан топшириқлар вариантлари

Ҳар бир талаба гурух журналидаги тартиб рақамига мувофиқ ишлайди.


ЛҲИ № 1


Подшипник ўтқазишларини белгилаш. Ички ва ташқи халқалар ўтқазишларини танлаш ва уларни ҳисоблаш.


Подшипник турларининг сонини камайтириш учун ички ва ташқи халқаларнинг оғишлари улар ўрнатиладиган ўтқазмалардан қатъий назар, тайёрланади. Барча класслардаги подшипникларнинг бириктирилувчи диаметрларининг юқори оғишлари нолга тенг деб қабул қилинган. Бинобарин, ташқи халқанинг диаметри D_m ва ички халқанинг диаметри d_m асосий вал ҳамда тешик диаметрлари сифатида қабул қилинган, демак ташқи халқанинг корпус билан бириктирилиши вал тизимида ички халқанинг вал билан бириктирилиши эса тешик тизимида амалга оширилади.
Аммо, ички халқа тешигининг жойизлик майдони оддий асосий тешик жоизлик майдонидек номинал ўлчамдан “плюс”га эмас, аксинча “минус” томонда жойлашган, яъни халқанинг “танаси”да эмас, балки ноль чизиғидан пастга йўналган бўлади.
1-жадвал

Подшипникларнинг аниқлик класслари	0	6	5	4
Ички халқа ЕJ	-0,015	-0,012	-0,009	-0,007
Ташқи халқа ei	-0,015	-0,013	-0,010	-0,008

Подшипникларнинг ўтқазишларини танлаш ва ҳисоблаш.
Думалаш подшипникларининг валга ва корпусга ўтқазишлари подшипникнинг тури ва ўлчамларига, унинг ишлаш шароитига, таъсир қилаётган юкланишларнининг катталиги ва характерига, ҳамда халқаларнинг юкланиш турига қараб, танланади.
Думалаш подшипниклар халқаларини ўтқазишда асосий юкланишда бўлган халқа таранглик билан ўтқазилиши керак. Бундай шароитда халқа, валнинг ўтқазиш юзаси, ёки корпусдаги тешик бўйлаб думалаб сирпанмайди. Бошқа халқа эса, думалаш элементларини тиқилиб қолмаслиги ва йўналтирувчи йўлкаларда осон ҳаракатланишлари учун, бўшлиқ билан ўрнатилиши керак.
Вал айланаётганда ички халқа юкланишда бўлади, ташқи халқа эса, бир жойдан юкланишда бўлади. Бундай шароит редукторларнинг ишлаш жараёнида кузатилади.




Редукторларни лойиҳалашда ишлатиладиган думалаш подшипникларининг асосий ўлчамлари

2- жадвал

Подшипник №	d мм	D мм	B мм	r мм	SM мкм	SH мкм
206	30	62	16	1,5	33	13
208	40	80	18	2,0	34	14
210	50	90	20	2,0	40	16
212	60	110	22	2,5	46	20
306	30	72	19	2,0	34	14
308	40	90	23	2,5	40	16
310	50	110	27	3,0	46	20
312	60	130	31	3,5	53	23
406	30	90	23	2,5	40	16
408	40	110	27	3,0	46	20
410	50	130	31	3,5	53	23
412	60	150	35	3,5	58	23

Подшипник ички халқасини ўтқазишни ҳисоблаш.

Циркуляцион юкланишдаги подшипник халқаларини ўтқазишлари ўтқазиш юзасига тушаётган радиал юкланишнинг жадаллиги F_r – нинг катталигиги асосида ҳисобланади.

Радиал юкланиш жадаллиги F_r нинг, ўтқазиш тарангликларининг ўртача қийматлари асосида ҳисобланган, рухсат этилган қийматлари 2- жадвалда келтирилган.
3- жадвал

Подшипник ички халқаси диаметри		Ўтқазиш юзасига таъсир этаётган радиал куч жадаллигининг рухсат этилган қиймати Fr кН/м
		js6	k6	m6	n6	p6
юқори	гача
18	80	300 гача	300...1400	1400...1600	1600...3000	3000 дан юқори
80	180	600 гача	600..2000	2000...2500	2500...4000	4000 дан юқори
180	360	700 гача	700...3000	3000...3500	3500...6000	6000 дан юқори

Радиал юкланишнинг жадаллиги қуйидагича аниқланади:
F_r = k₁ k₂ k₃ (1.1)
бу ерда: R_i – таянчга тушаётган радиал юкланиш, кН;
b=В – 2r – ўтказиш юзасининг ишчи кенглиги, м;
В – подшиник халқасининг кенглиги, м;
r – тешик қирраларининг думалоқланиш радиуслари, м;
k₁ – юкланиш характерига боғлиқ бўлган ўтқазишнинг динамик коэффициенти. Ўта юкланишлар 150 % гача, тебранишлар ва секин турткилар бўлганда k₁ = 1; ўта юкланишлар 300% гача, кучли зарбалар ва вибрация бўлганда k₁ = 1.8;
k₂ – вал ғовак бўлгандаги ўтказишдаги тиғизликнинг пасайиш даражасини ҳисобга оладиган коэффициент ( ғовак бўлмаган вал учун k₂=1);
k₃ –таянчга ўқ бўйлаб юкланиш R_i мавжуд бўлганда, икки қаторли конуссимон роликли подшипникларда ёки ёнма-ён иккита шарикли подшипникларда радиал юкланишни тенг тақсимланмаслиги ҳисобга оладиган коэффициент (радиал ва радиал таяч подшипниклар учун k₃=1).
1.1 формуладан кўринадики, радиал юкланиш R_i нинг ошиши билан юкланишнинг жадаллиги F_r , бу нарсани ошиши эса бирикмадаги тарангликни оширади (2-жадвал).


Ечим

№ ____ подшипник учун 2-жадвалдан d = ___ мм, D=___ мм, В = ___мм, r =__мм ларни топамиз.

Шулар асосида b = В – 2r =..... мм
Коэффициентлар k₁ = 1.8 (вал тўлиқ бўлганлиги учун), k₃ = 1 (чунки таянчга ўқ бўйлаб қўналган куч нолга тенг).
Юкланиш жадаллиги 1.1 формула орқали топилади.