Morfologik tasnif tillarning tuzilish tomonidan o'xshash-ligiga asoslanadi. Bu tasnifga ko'ra tillar ikki turga ajratiladi:
1. Qo'shimchali (affiksli) tillar. Bunday tillarda nutqdagiso'zlar bir-biri bilan turli qo'shimchalar orqali beriladi. Bu tillarham o'z navbatida yana ikki guruhga bo'linadi:
-
Agglutinativ tillar. Ushbu guruhga turkiy, fin-ugor, dravid.yunon, manjur tillari kiradi va ularning xususiyati shundaki,qo'shimchalar o'zak yoki negizga qo'shiladi. Masalan, o'zbektilidagi suv so'ziga turli qo'shimchalar qo'shganda ham uningshakli o'zgarmaydi. Masalan, suvchi, suvla, suvsiz kabi va hokazo.
-
Flektiv tillar. Bu guruhga hind-yevropa, son tillari kiradi,ularda so'z yasash va turlash so'z tarkibidagi undoshlarnio'zgartirish yo'li bilan amalga oshiriladi.
2. Qo'shimchasiz tillar. Bu guruhga amorf va polisintetiktillar kiradi.
-
Amorf tillarga xitoy, tay, birma kabi tillar kiradi. Bu tillardama'no so'z tartibi ohang va urg'u bilan beriladi.
-
Polisintetik tillar - Amerika hindilari. chukot, korik kabitillar kiradi. Gap bir so'z shaklida ifodalanadi.
III. Geneologik tasnif. Bu tasnifga ko'ra tillar quyidagioilalarga bo'linadi. 1) hind-yevropa; 2) xom-som; 3) kavkaz-iberiy; 4) ugor-fin; 5) xitoy-tibet; 6) oltoy; 7) dravid; 8)indonezkabi til oilalaridan iborat.
Shulardan oltoy tillari oilasi ikki guruhga bo'linadi: 1) turkiy tillar; 2) mo'g'ul-manjur tillari. Turkiy tillarga o'zbek, qozoq, qirg'iz, turkman, qoraqalpoq, uyg'ur, ozarbayjon tillari kiradi. Ammo hozirgi vaqtda tarixi o'rganilib, bir-biri bilan qarindosh ekanligi aniqlangan tillar oilasi quyidagilardan iborat deb qaraladi.
-
Hind-yevropa tillari oilasi: bunda hind, eron, slavyan,boltiq, german, kelt, yunon, alban, ahman kabi til guruhlari kiradi.
-
Xom som tillari oilasi: abxaz, abazin, adigey, kabardin-cherkas, chechen, ingush, avar, dargin, lazgin, lak, gruzin kabi tillardan iborat.Ugor-jin tillari oilasi turkumiga: ugofm, venger, (mojar),mansi, xanti, eston, komi-nermyak, komi-ziryan, udmurd, marikabi tillar kiradi.
-
Oltoy tillari oilasiga: ozarbayjon, turk, turkman, o'zbek,qozoq qirg'iz, tatar, boshqird, uyg'ur, chuvash, yoqut, qoraqalpoq,tuva, qumiq; mo'g'ul-manjur guruhiga esa mo'g'ul, buryat,qalmiq, tugus, evan, nanay, udey kabi bir qancha tillar mavjud.
-
Do'stlaringiz bilan baham: |