Dunyodagi e

Dunyodagi eng yirik musobaqalar tarixi.

Sobiq itifoq dzyudo terma jamoasining Jahon chempionatlari va Olimpiya o′yinlaridagi o′yinlaridan ilhomlanib, Yaponiya sport rahbarlari 1965 yilda Yaponiya Sambo federatsiyasini tashkil etishdi (yaponlar sambo sportining 75 foizini dzyudo texnikasidan iborat deb ta′kidladilar) - shuning uchun G′arb kuzatuvchilarining fikriga ko′ra, "Davra yopildi" va uning ildizi yapon dzyudo va djujitsu-siga yaxshilangan shaklda Yaponiyaga qaytdi.


1966 yilda Toledoda bo′lib o′tgan Xalqaro kurash turi federatsiyasi (FILA) Kongressi Samboni xalqaro kurash turi sifatida tan oldi. 1968 yilda FILA samboni o′zi tomonidan tartibga solinadigan sport turlari ro′yxatiga kiritish va muntazam ravishda Jahon chempionatlari o′tkazish to′g′risida qaror qabul qildi. Sambo bo′yicha birinchi Jahon chempionati 1967 yilning ikkinchi yarmida Moskvada o′tkazilishi rejalashtirilgan edi, ammo xalqaro darajadagi barcha tashkiliy masalalarda kelishib olishning imkoni bo′lmadi va chempionat bo′lib o′tmadi.


1968 yilda Riga shahrida FILA homiyligida birinchi va 1969 yilda ikkinchi xalqaro Sambo turniri bo′lib o′tdi. 1969 yilgi musobaqada sobiq itifoq sambochilari birinchi o′rinlardan 10tadan 7tasini egallashdi. 1973 yilda Tehronda o′tkazilgan Jahon kurashlari bo′yicha sambo musobaqasidan oldin, xalqaro sambo turnirlari chet elda Jahon chempionati maqomiga ega edi, keyinchalik ular sambo Jahon kubogi musobaqasi sifatida qayta malakaga ega bo′lishdi
1972 yilda Rigada sambo bo′yicha 1-Evropa chempionati bo′lib o′tdi. 1973 yilda Tehron (Eron) kurash bo′yicha Jahon chempionati doirasida (klassik va erkin kurash bilan bir qatorda) sambo Jahon chempionatiga mezbonlik qildi. 1973 yilning bahorida Milan Ercegan boshchiligidagi FILA Kongressi sambo kurashini quyidagi uchta Evropa chempionati dasturiga kiritishga qaror qildi: 1974 yil Madridda (Ispaniya), 1975 yilda Lyudvigshafenda (Germaniya), 1976 yilda Turkiyada.


Shu bilan birga, FILA Kongressi 1974 yilda Poznan (Polsha)da o′smirlar o′rtasidagi Evropa chempionati va 1973 yilda Mayami (AQSh) da bo′lib o′tgan o′smirlar o′rtasidagi Jahon chempionatida sambo kurashini olimpiya kurash turlari bilan birlashtirishga qaror qildi. Shuningdek, u 1974 yilda Tehronda (Eron) kurash bo′yicha Jahon chempionatini o′tkazishi kerak edi, u erda sambo yana raqobatdosh yo′nalishlar qatoriga kiritilgan. Shu bilan birga, 1973 yilda Xalqaro Olimpiya qo′mitasi musobaqalarining rasmiy taqvimida sambo bo′yicha eng yirik xalqaro musobaqalar haqida ma′lumotlar nashr etila boshlandi. 1975 yilda Minskda kurash bo′yicha Jahon chempionati doirasida sambo bo′yicha Jahon chempionati musobaqalari o′tkazildi.

Minskda bo′lib o′tgan FILA Kongressi davomida kelajakda olimpiya kurashlari va sambo bo′yicha Jahon chempionatlarini alohida o′tkazishga qaror qilindi. 1977 yilda FILA rahbariyati musobaqani birlashtirish yo′nalishida yana bir qaror qabul qildi – Ovideda (Ispaniya) kurash bo′yicha qo′shma Jahon kubogini o′tkazish.

Yuqoridagi iqtibos sambo kurashi 1970-1980 yillar boshida qanchalik yaqin kelganini tavsiflaydi. Olimpiya sport turi sifatida tan olinishi. Shu kabi tarkibdagi ma′lumotlar Britannica Entsiklopediyasida 1998 yilgacha nashr etilgan. Shunga qaramay, kurash bo′yicha Jahon chempionatida kurashning dunyo tan olgan uchta turidan biri sifatida sambo bo′yicha so′nggi musobaqalar 1983 yilda Kievda (Ukraina) bo′lib o′tgan.


1984 yilda Madridda bo′lib o′tgan sambo Jahon chempionatida erkaklar musobaqasidan tashqari, ayollar musobaqalari ham qo′shildi. 1990 yilda sambo
1993 yilda Gaagadagi ButunJahon o′yinlarida o′tkaziladigan sport yo′nalishlari
orasida rejalashtirilgan edi. 2005 yildan beri FILA yana samboni o′z nazorati ostiga oldi va 2006 yildan buyon bo′lib o′tadigan Jahon chempionatlari, Jahon kubogi va sambo qit′a chempionatlarini o′tkazish bo′yicha tashkiliy masalalar bilan shug′ullanishni o′z zimmasiga oldi.


1970 yildan boshlab AQSh rais o′rinbosari, so′ngra AQShning havaskor sportchilar uyushmasi raisi Jozef Skalzo AQShda sambo rivoji bilan shug′ullana boshlaydi. 1972 yilda sambo Amerika havaskor sportchilar uyushmasi (AHSY) tomonidan ishlab chiqilgan sport turlari ro′yxatiga kiritilgan. 1973 yilda sambo bo′yicha AQSh milliy jamoasining birinchi tarkibi shakllandi. Amerikalik dzyudochilar va erkin kurashchilar (shu jumladan, dzyudochi Katsuji Nerio, erkin
kurashchilar Bob Anderson va Bak Dedrich) nomli Moskvadagi 1980 yilgi Olimpiada va Los-Anjelesdagi Olimpiada-84 dasturiga kiritilishi bilan Samboni ufqda kutilayotgan Olimpiya sport turi sifatida tan olish istiqbolidan beri va klassik kurashchi (Greg Gibson) samboga o′tishni boshlaydi. 1975 yildan beri (AHSY) homiyligida AQSh milliy chempionatlari, 1977 yildan - Panamerika chempionati (1977 Puerto-Riko, 1979 yil San-Diego) o′tkazilib kelinmoqda. 1977 yilda Mexiko shahrida bo′lib o′tgan kurash bo′yicha Panamerika chempionati sambo bo′yicha musobaqalarni ham o′z ichiga olgan. 1979 yil erkin va klassik kurash bo′yicha Jahon chempionati San-Diego shahridagi Kaliforniya shtati universiteti arenasida sambo bo′yicha Pan-Amerika chempionati bilan birgalikda o′tkazilgan. 1982 yilda AQSh Olimpiya qo′mitasi sambo kurashi bo′yicha musobaqalarni 1983 yilgi Milliy olimpiya festivalining kurash dasturiga Kolorado Springsdagi AQSh havo kuchlari akademiyasiningj Jamoatchilik markazida (erkaklar va ayollar uchun) tashkil etdi.


AQSh milliy sambo olimpiya jamoasi. Shuningdek, AQSh Olimpiya qo′mitasi samulni Seuldagi 88 Olimpiada dasturiga kiritish uchun ariza topshirishni o′z zimmasiga oldi. 1990 yilga kelib AQShda sambo bilan muntazam shug′ullanadigan sportchilar va murabbiylarning umumiy soni 250 kishiga kamaydi; shunga qaramay, 1990 yildagi intervyusida, Amerika Qo′shma Shtatlarining sambo uyushmasi raisi Jerri Matsumoto 1990-1998 yillar davomida shunday dedi. Sambo yana Olimpiya o′yinlarida hech bo′lmaganda namoyish sportiga aylanish imkoniyatiga ega.


O′zbekiston sambo federastiyasi 1964 yil tuzilgan. Ayol sambochilarning federastiyasi dunyoda faqat O′zbekistonda tashkil etilgan (1996) va u ham Jahon hamda Osiyo federastiyasiga a′zo bo′lib kirgan. 1971 yil Toshkentda xalqaro turnir, 1972 yil Evropa chempionati, 1998, 2001 va 2002 yilda esa o′smirlar, yoshlar va erkaklar o′rtasida Osiyo chempionati, 2001 va 2003 yillarda ilk bor ayollar sambo yulduzlarining Jahon chempionati musobaqalari o′tkazilgan.


Osiyo sambo federatsiyasi (AFS) Ta′sis kongressining qaroriga binoan 1991 yil 16 oktyabrda tashkil etilgan. Ta′sis etuvchi mamlakatlar qatoriga O′zbekiston, Qozog′iston, Qirg′iziston, Turkmaniston, Mo′g′uliston, Yaponiya va Rossiya kirdi. Federatsiyaning asl nomi Osiyo xalqaro sambo federatsiyasi. Birinchi ASF prezidenti Tomoyuki Xarimai (Yaponiya), bosh kotibi Aleksandr Prokopenko (Rossiya) edi.


2013 yilda AFSning shtab-kvartirasi Toshkentga (O′zbekiston) ko′chirildi va Osiyo Sambo Ittifoqi AFSning huquqiy vorisi sifatida tashkil etildi. Osiyo sambo ittifoqi Osiyo qit′asida samboning muntazam rivojlanishini amalga oshiradi, muntazam ravishda musobaqalar, shu jumladan Osiyo chempionatini o′tkazadi va tarkibiga 25 ta milliy federatsiyalar kiradi. Osiyo sambo Ittifoqining Prezidenti - Alamjon Mullaev (O′zbekiston), FSA Bosh kotibi - Fransua Saad (Livan), Vitse- prezident - Mahmud Abdulloev (Tojikiston)



O′zbekiston sambo terma jamoasi Jahon chempionatida 1-o′rinni egalladi (1993, Omsk), Osiyo chempionatida bir necha marta jamoa hisobida (ayollar va erkaklar, qizlar va o′smirlar) g′oliblikni qo′lga kiritdi. Sambo bo′yicha sport ustasi J. Sharapatov Osiyo sambo federastiyasining prezidenti (2001 yildan), xalqaro toifadagi sport ustasi Fazliddin Po′latov vitsiprezidenti va Osiyoda sambo kurashini rivojlantirish qo′mitasi raisi (2003 yildan) hisoblanadi. Sobir Qurbonov (Jahon va Evropa chempioni), Sayfiddin Xodiev, Bobomurod Fayziev (2 martadan), Shuhrat Xo′jaev, Akobir Qurbonov, faxriylar o′rtasida esa Fazliddin Po′latov, O′rol Jumaniyozov, Oston Cho′liev (2 martadan) Jahon chempioni bo′lishgan. O′zbekiston Respublikasining barcha viloyatlarida bolalar va qizlar sambo bilan muntazam shufullanadilar. Respublika oliy sport mahorati maktabi, viloyatlar sport mahorati maktablari, shuningdek, Olimpiya zaxiralari kollejlarida sambo kurashi bo′limlari bor.