Echki-jon, qassob- moy qayg’usida

Ijod falsafasi
Haqiqiy adabiyotga taalluqli har bir badiiy asarning o’z falsafasi bor. Buni kitobxon ham, hatto asar muallifi ham daf’atan sezmasligi mumkin.
Kitobxon o’qib, fikr-mulohaza yuritib o’qiydigan bo’lsa, asar falsafasi xuddi uning soyasi singari “meni men” deb turgan bo’ladi. Demak, har bir yetuk yozuvchi faylasuf hamdir. Biroq, hamma ijodkorlar ham faylasuf hisoblanavermaydilar, bunga ishonmaydilar. “Men faylasuf emas, oddiy ijodkorman”, deb qo’yaqoladilar. Aslida esa ular qo’llariga qalam olganlaridayoq faylasuflikka da’vogar bo’lgan edilar.
U ijodkorlar o’zlarini faylasuf sanamasliklari soxta kamtarinlikdan emas. Yozuvchi hayotni to’laqonli tasvirlashga intilar ekan, uning falsafasi qog’ozga tushganini sezmay ham qolishi mumkin. Badiiy asar o’z g’oyasi, falsafasi bilan bilan tug’iladi. Ular chambarchas, ajratib bo’lmaydi. Zero, ijod vaqtida adib yuksak parvoz etadi. Bir vaqtning o’zida sehrgar, olim so’z ustasi tarixchi, tilchi va faylasuf bo’la oladi. So’z san’ati buyukligi shundandir.
Buyuk inson
Salqin sunbula tongi. Nonushta tugayozgnda yetmishdan oshib qolgan bobo to’qqiz yashar nevarasidan so’rab qoldi:

• 
  Alisherbek, katta bo’lganingda kim bo’lmoqchisan?
  

Bola biroz o’ylanib turdi, so’ngra burro javob qoldi:

• 
  Katta bo’lganimda buyuk inson bo’laman! Chol bunday aniq javob kutgandi, shu boisdan andak o’ylanib kelgandi, nevara bobosi javobidan qoniqmaydigan xayolga borib, shosha-pisha qo’shimcha qildi:
  
• 
  Katta shoir ham bo’laman, bobojon!
  

Fikrlarini jamlab olgan bobo “Barakalla, og’lim. Niyating yo’ldoshing bo’lsin!, dedi. Bolakayning porlab turgan ko’zlariga boib, uning boshini siladi.

• 
  Men uchun yaxshi inson bo’lganingning o’zi kifoya, o’g’lim.
  

Cholning ovozi titrab chiqdi, diydalari