Edebi usul
Edebi usul, edebiýatyň taryhy ösüşiniň islendik döwründe gaýtalanýan edebi döredijiligiň esasy aýratynlyklarynyň toplumydyr; çeper şekilleri we durmuş hadysalaryny suratlandyrýan ýazyjyny ugrukdyrýan ýörelgelerdir.
Edebi usul, stil ýa-da edebi hereket köplenç sinonim hökmünde kabul edilýär. Dürli ýazyjylarda şuňa meňzeş çeper pikirlenmä esaslanýar.
Edebi usul bilen edebi ugruň arasyndaky tapawutlar
Edebiýat yzygiderli üýtgeýän, yzygiderli ösýän hadysadyr. Dürli asyrlarda rus edebiýatynda bolup geçen üýtgeşmeler barada aýdanymyzda, biri-biriniň ornuny tutýan edebi usullar mowzugyna üns bermezlik mümkin däl.
Edebi usul düşünjesi köplenç edebi hereket we edebi stil düşünjeleri bilen baglanyşdyrylýar. Bu üç düşünje biri-biri bilen manydaş hasaplanýar, ýöne aslynda olaryň arasynda inçe bolsa-da tapawut bar.
Üç düşünjäniň hemmesi ýazyjylaryň çeper pikirlenişiniň görnüşine, hakykaty düşündiriş usulyna esaslanýar.
Çeper (edebi) usul, hakykat hadysalaryny, awtoryň ideýasynyň çeper keşbiniň özboluşlylygyny saýlamagyň we baha bermegiň usulydyr.
Edebi usul mazmun kategoriýasyna-da, görnüş kategoriýasyna-da degişlidir we olary bir sistema birleşdirýär. Her bir edebi usulyň edebi prosesde emele gelen özboluşly aýratynlyklary bar.
Edebiýatyň ösüşiniň dürli döwürlerinde birnäçe ýazyjynyň pikirlerini we pikirlerini beýan etmek, hakykata düşünmek üçin umumy tendensiýasyny synlap bileris. Çeperçilik usuly, edebi ugurdan tapawutlylykda belli bir wagt nokady bilen baglanyşykly däl. Bu ýa-da beýleki usullaryň seslerini dürli döwürlerden bolan ýazyjylaryň eserlerinde tapyp bilersiňiz.
Edebi ugur (edebi tendensiýa) - şol döwrüň köp ýazyjylarynyň eserlerine mahsus ideologiki we estetiki ýörelgeler toplumy.
Dürli döwürde dürli ugurlar biri-birini çalşyp, birek-birege bil baglap, edebiýatda agdyklyk edipdir. Belli bir ugruň aýratynlyklary köplenç belli bir taryhy döwrüň aýratynlyklary bilen baglanyşyklydyr.
Şeýle-de bolsa, ýokardakylaryň hemmesine garamazdan, edebi tankytda edebi ugur we edebi usul düşünjelerini manydaş hasaplamak adaty zat, şonuň üçin esasy ugurlary has jikme-jik öwreneris.
Edebi ugurlar
Iň uly edebi hereketler:
Klassisizm;
Romantizm;
Sentimentalizm;
Realizm.
Do'stlaringiz bilan baham: |