Әжинияз атындағы нөкіс мемлекеттік педагогикалық институты бастауыш тәлім кафедрасы

1.3 Өзіндік жұмысты ұйымдастыру әдістемесі

Тақырыптың жалпы құрылымын талдай отырып, мұғалім алдын ала өзі анықтайды: оқушылар қандай сұрақтарды өз бетімен меңгере алады, жалпы білім беру дағдыларын қалыптастыру үшін қандай тапсырмалар ұсынылады, дамытуға бағытталған репродуктивті және шығармашылық сипаттағы тапсырмалар. арнайы дағдылар, оқушылардың жеке ерекшеліктері, математика сабақтарында ұжымдық өзіндік іс-әрекетті ұйымдастыру формалары (жұптық жұмыс). Тақырыптық жоспарда сыныпта және үйде жүзеге асырылатын С/Қ-ны ұйымдастырудың негізгі түрлері мен формаларын ғана көрсетуге болады. Тақырыптық жоспарда жұмыстардың логикалық бірізділігін, олардың әртүрлілігі мен күрделілігін атап өту маңызды.

С/р жоспарлаудың екінші кезеңі. математика сабағында мұғалімнің нақты сабақтарға дайындығымен байланысты. Педагогикалық жағдайға және сыныптың ерекшеліктеріне байланысты ұйымдастыруды, әдістемелік құралдарды ойластыру маңызды. Сондықтан сабақ жоспарында мұғалімдер мыналарды көрсете алады: орын s/r. сабақтың құрылымында; тапсырмалар (олардың бағыты мен мазмұны); тапсырмаларды орындауға бөлінген уақыт; материалды баяндау процесінде дербес белсенділікті ынталандыратын әдістер. Озық тәжірибелерді талдау с/р. математика сабақтарында қазіргі сабақтың құрылымында оның өте мобильді элементі болып табылады. Сабақтың басында 5-10 минутқа есептелген қысқа жұмыс бүкіл сыныпты белсенді әрекетке тарту, оқушылардың зейінін, есте сақтауын, ойлауын жұмылдыру, жұмыс көңіл-күйін қалыптастыру мақсатында негізделеді. Оқушылардың үйде орындаған тапсырмаларына ұқсас тапсырмаларды ұсына отырып, мұғалім балалардың қайсысы тапсырманы өз бетімен орындайтынын, кім қателесетінін, қиын екеніне көз жеткізуге мүмкіндігі бар. Осымен қатар сыныптың жаңа материалды игеруге, күрделірек тапсырмаларды орындауға дайындығы нақтыланады. Өзіндік жұмыстың бұл түрі тестілеу және пропедевтикалық сипатқа ие, өйткені ол жаңа материалды игеруге дайындық қызметін атқаратын негізгі білім мен дағдыларды анықтауға және жаңартуға бағытталған.
Математика сабағының құрылымына s/r енгізу әлдеқайда қиын. жаңа білімді меңгеру мақсатында. Оқушылардың оқулықтан қандай оқу материалын сәтті меңгеретінін бағалау мұғалімге, әсіресе жас үшін оңай емес. Зерттеулер көрсеткендей, егер материал мүлдем жаңа, жалпылау деңгейі жоғары және бұрын оқылған материалмен кең байланысы болмаса, оны мұғалімнің өзіне түсіндіріп берген жөн. математиканы оқудағы студенттің өзіндік жұмысы
Орынды / r арқылы анықтаңыз. сабақта оны аяқтауға қажетті уақытты есептеуді де білдіреді. Жұмыс көлемі мен бөлінген уақыттың сәйкес келмеуі оны ұйымдастырудағы кемшіліктердің бірі болып табылады. Жұмыс көлемін асыра бағалау балаларда алаңдаушылық, іс-әрекеттегі асығыс, тапсырмалардың сапасына қанағаттанбау жағдайын тудырады. Екінші жағынан, жекелеген оқушылардың мүмкіндіктерін жете бағаламау да бар, соның нәтижесінде сынып бөлігі басқалардан бұрын тапсырмаларды орындайтын жағдайлар үнемі жасалады.
Көбінесе мұғалімдер студенттерге максималды жұмыс көлемінен мүмкіндігінше көп жұмыс істеуді ұсыну арқылы тығырықтан шығудың жолын табуға тырысады. Әрбір студент, әрине, барлық жұмыс көлемін еңсеруге тырысады. Кейбіреулер мұны оңай және іске нұқсан келтірмей жеңеді, басқалары асығыс, немқұрайлылық танытады немесе қателіктер жібереді, тапсырмалардың мазмұнын терең ойламай жұмыс істейді. Бұл мәселе оқушылардың жеке-типтік ерекшеліктеріне сәйкес келетін жүктемені анықтайтын тапсырмаларды саралау кезінде ең тиімді шешіледі.
С/қ мазмұны мен көлемін жоспарлау кезінде оқушыларға сараланған тәсіл. математика сабақтарында шамадан тыс жүктемені жоюдың мүмкін жолдарының бірі.
Оқытудың негізгі мақсаты – әр оқушыны өз бетінше білім алуға, дағдыны қалыптастыруға үйрету. Әрбір оқушы білімді өзінің ақыл-ой қабілетіне, есте сақтау қабілетіне, темпераментіне, оқу-тәрбие жұмысындағы дағдысына қарай игеретіні белгілі. Білім деңгейі мен танымдық қабілеті барлық балалардың бірдей емес болғандықтан, ұжымдық жұмыс түрі бар сыныпта тапсырмаларды таңдауда сараланған тәсіл қажет. Жоғарыда айтылғандай, сараланған тапсырмаларды с/р үшін математика сабақтарында қолдануға болады. Жаттығулар математикалық тілдің қарапайымдылығымен, қысқалығымен ерекшеленуі керек. Жұмысты қарапайым жаттығулардан бастау керек, бірте-бірте күрделірек жаттығуларға көшу керек.
Оқытуда оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеру жалпы дидактикалық принцип бола отырып, оқушыларды өздігінен білім алуға дайындау жұмыстарына да таралады. Оқытудағы жеке ерекшеліктерді есепке алудың тиімді әдістерінің бірі – сараланған әдіс. Оның танымдық дербестігін дамыту және оқушылардың өздігінен білім алуға құштарлығын қалыптастыру тұрғысынан да маңызды. Сараланған тәсіл оқушылардың әрқайсысының максималды танымдық мүмкіндіктерін ескере отырып, топтарға ойша бөлуді ұсынады. Студенттердің оқу дайындығын (күшті, орташа, әлсіз) ескере отырып, сол немесе басқа топқа бөлу жиі қолданылатын. Бірақ бұл студенттерді басқа негіздер бойынша топтастыруды жоққа шығармайды. Оқытудағы сараланған тәсіл оқушыларға әр түрлі қиындық деңгейіндегі тапсырмалар беруді білдіреді. Оның үстіне қиындықтың ең төменгі деңгейі оқу бағдарламасының талаптарына сәйкес келеді. Оқытуда мұндай тапсырмаларды жүйелі қолдану мектеп оқушыларының психикалық дамуын қамтамасыз етеді.
Айту керек, сараланған тәсіл жекемен біріктіріледі. Мұғалім, қажетіне қарай, сәйкес тапсырма алған белгілі бір топтың құрамындағы студентке жеке тапсырмалар береді. Танымдық дербестік ең табысты дамиды, егер студент алдымен жеңіл, содан кейін күрделірек тапсырмаларды орындай отырып, оған мүмкін болатын сұрақтарға тап болса, оларды жүзеге асырып, өз бетінше шешеді. Оқушының танымдық қабілетін қалай бағалайтыны көп жағдайда оның жұмысына байланысты.
Сараланған тапсырмаларды сабаққа алдын ала дайындау керек:
- тақтаға, кестелерге, карточкаларға жазылады. Оларды екі түрге бөлу керек:
1. Міндетті тапсырмалар. Олар есептеу дағдысын өңдеу үшін үйренген ережені дұрыс қолдана білуге ықпал етеді; олардың саны шектеулі болуы керек және олар әрбір оқушының қолы жететін жерде болуы керек.
2. Қосымша тапсырмалар. Олар міндетті тапсырманы орындаған және қосымша тапсырмаларды орындауға уақыты бар балаларға арналған. Бұл салыстыруды, талдауды және белгілі бір қорытындыларды қажет ететін зерттелетін ережені қолданудағы қиындығы жоғары тапсырмалар болуы мүмкін.
С/р ұйымдастыру. оқушыларға карточка түріндегі дидактикалық материал көмектеседі. Карточкалар оқушылардың дайындық деңгейіне байланысты жеке жұмысты қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. М.И.Моро мен Н.Ф.Вапнярдың «Математикалық тапсырмалары мен ойындары бар карталар» нұсқаулықтары осындай карталарды дайындауға көмектеседі. Әсіресе с/р ұйымдастыру қиын. студенттерге есептерді шешу кезінде және қажет болған жағдайда оларға дер кезінде көмек көрсету. C / r. егер балалардың жалпы есептерді шешу дағдылары дамыған болса, мәселені шешу мүмкін болады . Ең алдымен, оқушылардың жеке ерекшеліктері мен бар білім деңгейін ескере отырып, карточкалар қажет. Мәселен, мысалы, күшті оқушыларға тапсырма ұсынуға болады – есепті шешу, кері есеп құрастыру және шығару, басқа студенттер үшін мұндай тапсырма төзгісіз және оларға көмек қажет. Осы мақсатта есептің қысқаша жазбасы немесе иллюстрациясы бар бір картаны, ал екіншісіне мәселені шешу жоспары немесе дайын шешімі бар, бірақ әрқайсысын түсіндіру міндеті бар картаны ұсынған пайдалы. мәселенің әрекеті.
Карточканы құрастыру кезінде әрбір оқушының дайындығы мен жеке ерекшеліктерін ескеру қажет. Кейбір жағдайларда жұмыс көлемін ұлғайту қажет, басқаларында шығармашылық сипаттағы тапсырманы ұсыну қажет.
Математика сабақтарында сіз s / r үшін карталарды пайдалана аласыз. оқу үлгерімі күшті балаларға және «әлсіз» балаларға арналған.
Жұптық жұмыс ақыл-ой әрекетін белсендіруге, өз ойын жүйелі жеткізу қабілетін арттыруға жақсы әсер етеді. Шешім іздеу мұғалімнің бақылауында болмағандықтан, балалар өздерін еркін сезінеді. Студенттер қарым-қатынас процесінде алынған нәтижелерді талқылайды, қорытындылайды, қателерді табуда бір-біріне көмектеседі.
Осының бәрі оқытуды тек дайын білімді игеруге ғана емес, сонымен бірге таным процесіне де айналдырады. С/б ұйымдастыру кезінде. оқушылардың жұмысы қалай бақыланып, қажетті көмек көрсетілетінін қарастыру қажет. Осы мақсатта студентке ұсынылатын тапсырмалардың үлгі шешімдері бар карталарды дайындаған тиімді. Тапсырманы орындағаннан кейін оқушы оны үлгі бойынша өз бетінше тексере алады. Жауап үлгідегі жауапқа сәйкес келмесе, студент қатені және дұрыс шешімін өз бетінше таба алмаса, мұғалім көмекке келеді.
Ыңғайлы болу үшін мұғалім студенттерді орнатумен таныстыруы керек:
1. тапсырманы өзі шешуге тырысу;
2. оны қалай шешуге болатынын түсінген бойда оны шешуге кірісу;
3. мұғалімге тапсырманы өзіңіз шеше алатыныңызды хабарлау;
4. Негізгі тапсырмаларды шешіп, мұғалімнің шешімін күтпей, қосымша тапсырмаларды орындауға кірісіңіз.
Сіз құсбелгілерді пайдалана аласыз. Тапсырмаларды шешуді білетін балалар бірден жалаушаларды қояды, ал мұғалім тапсырмаларды орындауда кім қиналатынын көреді.
Карточкаларда ұсынылатын тапсырмалардың деңгейі көбінесе мұғалімнің кәсіби дайындығына, оның біліміне және әрбір студенттің жеке қабілетіне байланысты. Парадоксальды факт: жасөспірімнің тәуелсіз болуы және мұндай болуы оңай емес.
C / r. бастауыш сынып оқушыларының бағдарламалық материалды меңгеру нәтижелері туралы ақпарат алуға арналған. Дамыта оқытудың маңызды аспектісі – оқушының даму деңгейін анықтау.
Даму деңгейін диагностикалау мұғалімге білім қорын бағалап қана қоймай, білімдегі кемшіліктерді, олардың пайда болу себептерін анықтауға мүмкіндік береді, сондықтан оқу-тәрбие процесін уақытында түзетуге, оны дамыту мен қалыптастыруға бағыттайды. оқушы тұлғасы.
Тапсырмалар санында s / r. мыналарды қамтуы мүмкін: ойлаудың жалпылауын, оқушылардың әртүрлі құбылыстар мен фактілерді жалпылау, олардың арасында байланыс орнату қабілетін анықтауға бағытталған тапсырмалар.
Тапсырмалардың келесі түрі сыни тұрғыдан ойлаудың тереңдігін ашуға бағытталған, оның ерекше белгілері құбылыстың мәніне ену, мәселенің шарты, зерттелетін жағдайларды салыстыру, мазмұнды өзгерту. алға қойылған болжамдар, шешуге қатысы жоқты жоққа шығару. Осы мақсатта студенттерге тапсырманың сұрағымен тек сыртқы байланысы бар «қосымша» деректері немесе шарттары бар тапсырмаларды ұсынуға болады.
С/р-де қолдануға болатын тапсырмалардың тағы бір түрі ойлаудың икемділігін анықтауға бағытталған, ол белгілі шешу әдісіне байланбаумен сипатталады.
Дамыта оқыту үшін баланың шығармашылық ойлауын дамыту мәселесі үлкен маңызға ие, сондықтан s/r. Тапсырмалардың келесі түрлерін қамтуға болады:
1) осы сандармен есеп шығару;
2. осы сандар арқылы мүмкіндігінше көп есептер шығару;
3. шешімі берілген бірнеше әртүрлі есептерді шығару;
4) берілген шешімі жоқ ұқсас есепті шығару;
5. мәселенің осы шартына көбірек сұрақтар қою;
6. мәселенің осы шығарылымы үшін, мүмкін, көбірек шарттарды ойлап табыңыз.
Сабақтарды дербес-ұжымдық негізде ұйымдастырудың алғашқы қадамдары оқытудағы дайындық кезеңіне байланысты. Бұл жұмыс екі нәрседен тұрады. Олардың біріншісі тек қана мұғалімге қатысты, оның мойнында тапсырмалар картасын, үлестірмелі дидактикалық материалды дайындау жұмыстары жатады. s/r екінші қадам. жұптық картамен жұмыс жасаудан тұрады. Әр оқушы партада тұрған көршісіне карточка алады, оны тапсырмаларымен таныстырады, досының оны қалай орындайтынын сұрайды. Ой тізбегі қате болса, тапсырманы қалай дұрыс орындау керектігін түзетеді, түсіндіреді.
Үшінші қадам – мұғалім барлығын қолындағы карталарын алмастыруға шақырады және олар бойынша мұғалімнің алдын ала түсіндірмелері мен тұрақты жұптық жаттығулардан балаларға белгілі жұмысты орындауға шақырады.
Жігіттер тұрақты жұптарда жұмыс істеуді үйренгеннен кейін оқуға көшу басталады - ауысымдық жұптармен немесе динамикалық жұптармен қарым-қатынас. Бұл жұмыстың төртінші кезеңі. Ауыстырмалы жұптың бірінші түрі – төрт – екі партада отырған төрт оқушының бірігуі бар. Олар бір-біріне бет бұрады. Карталар келесідей ауыстырылады: 0x01 графикасы
Жұмыстың бұл құрылымы мұғалім үшін де, оқушылар үшін де өте қарапайым.
Ауыстырмалы композицияларды қалыптастырудың екінші түрі - ойын түріндегі диалогтық комбинация. Жігіттер бірінен соң бірі үш қатарда жұп болып отырады, алдымен карточкалардағы тапсырманы оқушылар жұп болып тұрақты композиция орындайды, содан кейін әр қатардың бірінші нұсқасының оқушылары арасында жұптың ауысуы жүреді.
Оқушыларға s/r туралы айтылғанда, мұғалім сыныптың қалай өзгеретінін біледі. Барлығы қозғалады: қолдар, оқулықтар, қаламдар. С/р әсерінен туындайтын ерекше мотивтердің бірі – тәуелсіздік танытуға, сырттан көмексіз тапсырманы орындауға ұмтылу.
Теориялық бөлімде өзіндік жұмысты оқыту әдісі ретінде қарастыра отырып, оның кіші жастағы оқушыларды дамыту мен тәрбиелеудегі маңызын анықтадық. Біз атап өткендей, Ш.А. Амоношвили, Б.Т. Лихачев, И.Р. Петрова, практика оқытушылары – Н.В. Ветрова, Д.С.
Яковлева, Ж.М. Демин. Өзіндік жұмыс дағдыларын қалыптастыру кезінде мұғалім өзіндік жұмыстың әртүрлі түрлерін қолданады: фронтальды, жеке, топтық және басқа да түрлерін. Бірақ дұрыс ұйымдастырумен ғана балалардың психикалық әрекетін белсендіруге болады. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, біз тапсырмаларды анықтаймыз.