Ekonametrika fanida mustaqil ish Guruh 2-8 Bajardi; Abdujabbarov Bekzod

Ko’p omilli regressiyaning empirik jalval

Ko’p omilli korrelyasiya-regressiya modeli uchun omillarni tanlash

• Ko’p omilli regressiya modellarini tuzishdagi muhim masalalardan biri omillarni tanlash hisoblanadi. U ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarni statistik va matematik mezonlardan foydalangan holda sifatiy va miqdoriy jihatdan tahlil qilish asosida amalga oshiriladi.
• Ko’p omilli regressiya modeli uchun omillarni tanlash (saralash) uchta bosqichda amalga oshiriladi. Omillarni tanlab olish bosqichlari quyidagilardan iborat:
• 1 . y o’zgaruvchiga ta’sir ko’rsatuvchi omillar ruyxatini oldindan anikdash.
• 2. Omillarni qiyosiy baholash va ularning bir qismini ajratish.
• 3. Modellarning turli variantlarini tuzishda omillarni yakuniy tanlab olish va ular parametrlarining ahamiyatliligini baholash.

Multikollinearlik va uni bartaraf etish usullari

• Agar modelga ikki yoki undan ko’p zich chiziqli korrelyasion o’zaro bog’langan omil kiritilsa, u holda regressiya tenglamasi bilan bir qatorda boshqa chiziqli bog’liqlik ham paydo bo’ladi. Multikollinearlik deb nomlanuvchi bunday hodisa regressiya koeffisiyentlarining miqdorini buzib ko’rsatadi va ularning iqtisodiy talqinini kiyinlashtiradi.
• Multikollinearlik - bu modelga kiritilgan omillar o’rtasidagi jips bog’liqlik.
• Multikollinearlik ta’siri ostida yuzaga keldigan o’zgarishlar:
• - modeldagi oshish tendensiyasiga ega bo’lgan parametrlar miqdorini buzib ko’rsatadi;

regressiya koeffisiyentlari iqtisodiy talqini ma’noning o’zgarishiga olib keladi;

• regressiya koeffisiyentlari iqtisodiy talqini ma’noning o’zgarishiga olib keladi;
• - normal tenglamalar tizimining zaif shartlanganligini keltirib chiqaradi;
• - eng muhim omilli belgilarni aniqlash jarayonini murakkablashtiradi.
• Multikollinearlik muammosini hal etishda bir necha bosqichlarni ajratish mumkin. Multikollinearlik muammosini hal etish bosqichlari kuyidagilardan iborat:
• 1. Multikollinearlikning mavjudligini aniqlash,
• 2. Multikollinearlik paydo bulishining sabablarini aniqlash.
• 3. Multikollinearlikni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish.
• Omillar o’rtasida multikollinearlikning paydo bo’lishining asosiy sabablari sifatida quyidagilarni qayd etish mumkin.