Экономический кругооборот

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi “Mamun Unversiteti” NTM

• Tekshirdi:
• Bajardi:Ozadov Diyorbek

Iqtisod 21/8-guruh
2- kurs.
Fan:Makroiqtisodiyot

Mavzu: Asosiy Makroiqtisodiyot ayniyatlari

• Reja:
• 1. Makroiqtisodiyotning predmeti
• 2. Makroiqtisodiy tahlil usullari va tamoyillari
• 3. Makroiqtisodiy agentlar

1. Makroiqtisodiyotning predmeti

Makroiqtisodiyot - bu butun iqtisodiyotning xatti-harakatlarini yoki uning yirik agregatlarini (agregatlarini ) o'rganadigan fan.

Makroiqtisodiyot jami qiymatlar bilan ishlaydi:

• yalpi ichki mahsulot
• milliy daromad
• yalpi talab, yalpi taklif
• yalpi iste'mol, investitsiyalar
• umumiy narx darajasi
• ishsizlik darajasi
• davlat byudjeti, davlat qarzi va boshqalar.

Makroiqtisodiyot — iqtisodiyot fanining butun iqtisodiyot faoliyatini (umumiy iqtisodiy hodisalar — inflyatsiya, ishsizlik, iqtisodiy oʻsish va tashqi dunyo bilan oʻzaro taʼsiri) oʻrganuvchi sohasi.

Makroiqtisodiy tahlil usullari va tamoyillari

• Mikro va makroiqtisodiyot uchun umumiy iqtisodiy tahlil usullari va tamoyillari : abstraksiya , (iqtisodiy jarayon va hodisalarni o'rganish va tushuntirish uchun modellardan foydalanish); deduksiya va induksiya usullarining kombinatsiyasi ; me'yoriy va ijobiy tahlilning kombinatsiyasi ; "ceteris paribus" tamoyilidan foydalanish shartlar " , iqtisodiy agentlarning xatti-harakatlarining ratsionalligi haqidagi faraz va boshqalar.
• xususiyati : umumlashtirish printsipi : alohida elementlarni bir butunga, agregatga, to'plamga birlashtirish . Birlashtirish har doim abstraktsiyaga asoslanadi , ya'ni . muhim bo'lmagan daqiqalardan abstraktsiya qilish va iqtisodiy jarayonlar va hodisalarning eng muhim, muhim, tipik belgilari, qonuniyatlarini ajratib ko'rsatish.

Birlashtirish sizga quyidagilarni tanlash imkonini beradi:

makroiqtisodiy agentlar, makroiqtisodiy bozorlar, makroiqtisodiy munosabatlar, makroiqtisodiy ko'rsatkichlar .

3. Makroiqtisodiy agentlar:

• Uy xo'jaliklari ( uy xo'jaliklari ) -Ushbu agentning iqtisodiy faoliyatining maqsadi foydani maksimal darajada oshirishdir , bu iqtisodiyotda:

a) iqtisodiy resurslar (mehnat, yer, kapital va tadbirkorlik qobiliyati) egasi. Iqtisodiy resurslarni sotish orqali uy xo'jaliklari daromad oladilar, ularning ko'p qismini iste'molga (iste'mol xarajatlari) sarflaydilar va shuning uchun quyidagilar ishlaydi:

b) tovar va xizmatlarning asosiy xaridori . Uy xo'jaligining qolgan daromadlari saqlanib qoladi va shuning uchun:

c) asosiy saqlovchi yoki qarz beruvchi , ya'ni . iqtisodiyotda kredit ta'minotini ta'minlash.

3. Makroiqtisodiy agentlar:

• firmalar _ _ _ - ushbu agentning iqtisodiy faoliyatining maqsadi foydani maksimal darajada oshirishdir. Firmalar quyidagilardir:

a) iqtisodiy resurslarning xaridori , uning yordamida ishlab chiqarish jarayoni ta'minlanadi va shuning uchun firmalar

b) iqtisodiyotda tovar va xizmatlarning asosiy ishlab chiqaruvchisi . Ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlarni sotishdan olingan daromadlar, firmalar uy xo'jaliklariga faktor daromadi shaklida to'laydi. Firmalar ishlab chiqarish jarayonini kengaytirish, kapital daromadlarini olish va kapital amortizatsiyasini qoplash uchun investitsiya tovarlariga (birinchi navbatda asbob-uskunalar) muhtoj, shuning uchun firmalar:

v) investorlar , ya'ni . investitsiya tovarlari va xizmatlarini xaridorlari. Va, qoida tariqasida, firmalar o'zlarining investitsiya xarajatlarini moliyalashtirish uchun qarz mablag'laridan foydalanadilar, ular quyidagicha harakat qilishadi:

d) iqtisodiyotdagi asosiy qarz oluvchi , ya'ni. kreditlarga talab.

3. Makroiqtisodiy agentlar:

• Davlat ( hukumat ) - iqtisodiy jarayonlarning borishiga siyosiy va huquqiy ta'sir ko'rsatish, iqtisodiyotni tartibga solish huquqiga ega bo'lgan davlat muassasalari va tashkilotlari majmui. Davlat mustaqil, oqilona harakat qiluvchi makroiqtisodiy agent bo'lib, uning asosiy vazifasi bozordagi nosozliklarni bartaraf etish va aholi farovonligini maksimal darajada oshirishdan iborat bo'lib, shuning uchun shunday qiladi:

a) jamoat mahsuloti ishlab chiqaruvchisi

b) davlat sektorining ishlashini va uning ko'plab funktsiyalarini bajarishini ta'minlash uchun tovar va xizmatlarning xaridori

c) milliy daromadni qayta taqsimlovchi (soliqlar va transfertlar tizimi orqali)

d) davlat byudjetining holatiga qarab - moliya bozorida kreditor yoki qarz oluvchi sifatida. Bundan tashqari, davlat quyidagilarni amalga oshiradi:

e) bozor iqtisodiyoti faoliyatini tartibga soluvchi va tashkilotchisi .

uy xo'jaliklari + firmalar = iqtisodiyotning xususiy sektori .

uy xo'jaliklari + firmalar = iqtisodiyotning xususiy sektori .

3. Makroiqtisodiy agentlar:
xususiy sektor + davlat sektori = yopiq iqtisodiyot
yopiq iqtisodiyot + xorijiy sektor = ochiq iqtisodiyot.

Butun xalq xo‘jaligi alohida xo‘jaliklarning sa’y-harakatlari yig‘indisidir; bir davlat doirasida vujudga keladigan alohida fermer xo'jaliklari o'rtasidagi iqtisodiy munosabatlar.