Ekonomikalıq reformalar. Bazar munasábetleriniń qáliplesiwi

Social tarawdaǵı reformalar.

Ekonomikalıq reformalardı ámelge asırıwdıń tiykarǵı faktorlarınan biri bazar ekonomikasınıń huqıqıy negizin jaratıwdan ibarat esaplanadi. Sol sebepten reformalardıń huqıqıy tiykarların jaratılıwma bólek itibar berildi. Ózbekstan Respublikası birinshi Prezidenti I. A. Karimov aytıp ótkeni sıyaqlı,

«Ekonomikalıq reformanı ámelge asırıwdıń tiykarǵı noqatlarınan biri bazarekonomikasınıń huqıqıy negizin jaratıwdan ibarat esaplanadi». SHu noqatı názerden dáslepki waqtıniń ózinde ekonomikalıq munasábetlerdiń huqıqıy negizin júzege keliw etetuǵın 100 ga jaqın tiykarǵı nızam hújjetleri qabıl etilgen. Bul nızamlardı mazmun - mánisi tárepinen tómendegi jóneliske bolıw múmkin:

1. Ózbekstannıń mámleket hám onıń ekonomikalıq ǵárezsizliginiń huqıqıy negizlerin

jaratıw, mámleketti basqarıw qaǵıydaların tártipke soluvchi nızamlar. Áne sol jóneliste

«Ózbekstan Respublikası mámleket ǵárezsizliginiń tiykarları tuwrısında», «Er astı baylıqları tuwrısında», «Ózbekstan Respublikası Ministrler Mákemesi tuwrısında», «Jergilikli mámleket hákimiyatı tuwrısında», «Puqaralardıń ózin- ózi basqarıw shólkemleri tuwrısında» hám basqa nızamlar qabıllandı.

2. Múlkshilik munasábetleri hám kóp ukladli ekonomikanı qáliplestiriwshi nızamlar.

Bul jónelis sheńberinde múlkshilik tuwrısında, mulkni mámleket ıqtıyarınan shıǵarıw hám menshiklestiriw tuwrısında, er tuwrısında, ijara tuwrısında, mámleket úy - jay fondini menshiklestiriw tuwrısında hám basqa nızamlar qabıllandı.

3. Xojalıq júrgiziwdi tártipke soluvchi nızamlar, yaǵnıy menshiklestiriw, múlkshilik, isbilermenlik, kárxanalar, fermer xojalıǵı, dıyxan xojalıǵı, shirkat xojalıǵı tuwrısında nızamlar qabıl etildi. Bazar infratuzilmasini jaratıwshı hám onıń iskerligin tártipke salıp turıwshı bankler hám bank iskerligi, pul sisteması, isbilermenlik, qamsızlandırıw, birjalar hám birja iskerligi tuwrısında, qımbatlı qaǵazlar hám fond birjası tuwrısında hám basqa nızamlar qabıllandı. Kárxana menen mámleket ortasındaǵı, kárxanalar ortasındaǵı munasábetlerdi jolǵa qo'yuvchi nızamlar, Salıq

kodeksi, Bajıxana kodeksi, monopolistik iskerlikti sheklew, kárxanalardıń bankrot bolıwı haqqında nızamlar qabıllandı, Xojalıq - protsessual kodeksi islep shıǵıldı, xojalıq sudı tuzildi.

4. Ózbekstannıń sırtqı ekonomikalıq iskerligin belgilep beretuǵın huqıqıy normalar jaratıldı. Sırtqı ekonomikalıq iskerlik tuwrısında qabıl etilgen nızamlar, xalıq aralıq pakt hám pitimler, olardıń Ózbekstan tárepinen imzolanishi mámleketimiz sırtqı baylanıslarınıń rawajlanıwı tariyxında jańa bet ashtı.

Respublika ekonomikasınıń huqıqıy tiykarları Prezident húkimlerinde, húkimet qararları hám basqa normativ hújjetlerde jáne de rawajlanıwlashtirib

barıldı.

Bazar ekonomikasına basqıshma - basqısh ótiw bazardıń kóp buwınlı infratuzilmasini jaratıwdı talap etedi. Sebebi arnawlı bir infratuzilmaga iye bolmaydıden bazar mexanizmleri tolıq isley almaydı. Ótiw dáwirinde bazar infratuzilmasini qáliplestiriw hám keńeytiw boyınsha kóplegen ámeliy ilajlar ámelge asırıldı. Bazar infratuzilmasi degende bazar munasábetlerin formaantirish hám olardı nátiyjeli júrgiziwge xızmet etiwshi shólkem, shólkem hám kárxanalar kompleksi túsiniledi.

Tiykarǵı ádebiyatlar

1. 
   Odilqoriev H. T., Tulteev I. T. Eki palatali parlament. T.: Ózbekstan Respublikası IIV Akademiyası. 2005.
   
2. 
   Milliy ǵárezsizlik ideyası : tiykarǵı túsinikler hám atamalar. Tashkent: Jańa ásir áwladı, 2002.
   
3. 
   Elshiov M. Bazar ekonomikası tiykarları : Joqarı oqıw jurtı studentleri ushın sabaqlıq.- Tashkent: Ózbekstan, 1999.
   
4. 
   Erkaev A. Ózbekstan jolı. Tashkent: Ruwxıylıq, 2011. B. 272
   
5. 
   Ózbekstan Respublikasınıń Konstitusiyası.-Tashkent: Ózbekstan, 2012.
   
6. 
   Ǵárezsizlik: Túsindirmeli ilimiy-kópshilikke arnalǵan sózlik// M. Abdullaev hám basqalar : toldırılǵan úshinshi nashda.-T.: SHarq, 2006.-B 528.