Electr xa'm magnetizm lat

ko’leminde 
beti arqalı sırttan kiriwshi elektromagnit energiyasının’ esabınan ishki 
energiyanın’ o’simi orın aladı. 
Ken’isliktegi energiya ag’ısı haqqındag’ı birinshi ideya N.A.Umov (1846-1915) ta’repinen 1874-
jılı berildi. Sonlıqtan energiya ag’ısının’ tıg’ızlıg’ı vektorın Umov vektorı dep ataymız (a’dette 
energiya ag’ısının’ fizikalıq ta’biyatın aykınlastırmay-aq Umov vektorı haqqında ga’p etiledi). 
Bul vektor ushın ayqın an’latpa Umov ta’repinen serpimli ortalıqlar menen jabısqaq suyıqlıqlardı 
izertlew barısında alıng’an edi. Aradan 11 jıl o’tkennen son’ Umovtın’ bul ideyaları Poynting 
(1852-1914) ta’repinen elektromagnit energiyası ushın qollanıldı (joqarıda M-22-formulanın’ 
Poynting ta’repinen alıng’anlıg’ı atap o’tilip edi, sonlıqtan 
vektorın Poynting vektorı dep 
ataydı). Elektrodinamikadag’ı energiyanın’ saqlanıw nızamın an’g’artatug’ın (M-23)- ha’m 
(M-24)-an’lapalar Umov-Poynting teoreması dep ataladı. 
Maksvell ten’lemeleri og’ada ko’p sandı qubılıslardı ta’ripleydi. Sonlıqtan olar elektroteхnika 
menen radioteхnikanın’ tiykarında jatadı. Sonın’ menen birge olar ha’zirgi waqıttag’ı fizikanın’ 
mınaday a’hmiyetli tarawlarının’ rawajlanıwında a’hmiyetli orındı iyeledi:
plazma fizikası menen basqarılatug’ın termoyadrolıq sintez mashqalası,
magnit gidrodinamikası,
sızıqlı emes optika,
zaryadlang’an bo’lekshelerdi tezletkishlerdi konstruktsiyalaw,
astrofizika ha’m basqalar. 
 
«Tastıyıqlayman» 
Oqıw isleri boyınsha prorektor 
___________________ 
M.İbragimov 
2008-jıl 25-avgust 
 

---

129 
Fizika-teхnika fakultetinin’ fizika qa’nigeliginin’ (Ta’lim bag’darı: 5440100 - 
Fizika) 1-kurs studentleri ushın