Electr xa'm magnetizm lat

alıng’an elektrodinamikanın’ tiykarg’ı aksiomaları dep qaraw kerek. Sonlıqtan bul paragrafqa 
«Maksvell ten’lemeleri» dep emes, al «Maksvell postulatları» dep at berildi. 

---

124 
Maydanlar statsionar bolsa 
=
= 0. Bunday jag’dayda maksvell ten’lemeleri eki toparg’a 
bo’linedi. Birinshi topardı elektrostatikanın’ ten’lemeleri quraydı: 
= 0 , = 4 . 
Ekinshi topardı magnitostatika ten’lemeleri quraydı: 
=
, = 0 .
Bul jag’dayda elektr ha’m magnit maydanları bir birinen g’a’rezsiz ha’m usıg’an sa’ykes elektr 
maydanının’ deregi elektr zaryadları, al magnit maydanının’ deregi elektr tog’ı bolıp tabıladı. 
Elektromagnit qubılısları barlıq inertsiallıq esaplaw sistemalarında birdey bolıp o’tedi (yag’nıy 
salıstırmalıq printsipin qanaatlandıradı). Usıg’an sa’ykes maksvell ten’lemeleri bir inertsiallıq 
esaplaw sistemasınan ekinshi inertsiallıq esaplaw sistemasına o’tkende eger 
, , , , ha’m 
shamaları Lorents tu’rlendiriwlerine sa’ykes tu’rlendiriletug’ın bolsa o’zinin’ formasın 
o’zgertpeydi (yag’nıy relyativistlik invariant). Elektromagnit protsessleri ushın salıstırmalıq 
printsipinin’ orınlanıwı ken’islik penen waqıtqa bolg’an klassikalıq ko’z-qaraslardı o’zgertiwge 
ha’m 1905-jılı Eynshteyn ta’repinen salıstırmalıq teoriyasının’ do’retiliwine alıp keldi. Maksvell 
ten’lemelerinin’ relyativistlik invariant forması elektr ha’m magnit maydanlarının’ bir pu’tin 
fizikalıq qubılıs ekenligin tastıyıqlaydı. 
Maksvell ten’lemelerinen bir qatar saqlanıw nızamları kelip shıg’adı. Olardın’ ayırımların qarap 
o’temiz. 
Zaryadtın’ saqlanıw nızamı en’ fundamentallıq nızamlardın’ qatarına kiredi. Bun nızamdı 
matematikalıq jollar menen mına makroskopiyalıq shamalar bolg’an zaryadtın’ tıg’ızlıg’ı 
ha’m 
elektr tog’ının’ tıg’ızlıg’ı
arqalı an’latamız. Ortalıqta ko’lemin qorshap turg’an ıqtıyarlı 
tu’rde alıng’an 
tuyıq betin alamız (78-su’wret). ko’leminen tuyıq beti arqalı ha’r bir 
sekundta o’tip atırg’an elektr zaryadlarının’ mug’darı 
∮
integralına ten’. Tap usı shamanı 
−
arqalı da an’latıwg’a boladı (
arqalı ko’lemindegi zaryad mug’darı belgilengen). Usı eki 
an’latpanı bir birine ten’lestirip, mınanı alamız 
= − ∮
. 
(M-10) 
Endi 
zaryadının’ = ∫ ekenligin eske alamız ha’m ∮
betlik integralın belgili 
formulalar tiykarında ko’lemlik 
∫ integralına tu’rlendiremiz. Na’tiyjede mına 
an’latpag’a iye bolamız: 
∫ = − ∫ . 
(M-11) 
Bul an’latpa qa’legen 
ko’lemi ushın orınlanadı. Sonlıqtan 
+ = 0. 
(M-12) 
(M-10)-(M-12) an’latpalar makroskopiyalıq elektrodinamikadag’ı elektr zaryadının’ saqlanıw