Elektr energiyasini ishlab chiqarish usullari

Elektr energiyasini ishlab chiqarish usullari

Soliddinov Asliddin
Kuchli eektron qurilmalar
ssss
Issiqlik energiyasini ishlab chiqarish, gidroenergetika ishlab chiqarish, atom energiyasini ishlab chiqarish, shamol energiyasini ishlab chiqarish, quyosh energiyasini ishlab chiqarish, magnit suyuqlik energiyasini ishlab chiqarish, to'lqinli energiya ishlab chiqarish, okean termoelektr energiyasini ishlab chiqarish, to'lqin energiyasini ishlab chiqarish, geotermal energiya ishlab chiqarish, biomassa energiyasini ishlab chiqarish va boshqa energiya ishlab chiqarish usullari.
Lozim bo‘lgan turdagi energiyani olish va u bilan iste’molchilarni ta’minlash energetik ishlab chiqarish jarayonida amalga oshiriladi. Bu jarayonni besh bosqichga ajratish mumkin.

• Energiya resurslarini olish va konsentratsiyalash: yoqilg‘ini qazib olish va tayyorlash, gidrotexnik inshootlar yordamida naporni vujudga keltirish va h.k.
• Energiya resurslarini o‘zgartiruvchi qurilmalarga uzatish: bu quruqlikda va suvda tashish orqali yoki suv, gaz va h.k.larni trubalarda haydash orqali amalga oshiriladi.
• Birlamchi energiyani ikkilamchi mavjud sharoitlarda taqsimlash va iste’mol qilish uchun qulay bo‘lgan energiya turiga (odatda elektr va issiqlik energiyalariga) o‘zgartirish.
• O‘zgartirilgan energiyani uzatish va taqsimlash.
• Energiyani uzatilgan va o‘zgartirilgan ko‘rinishlarda iste’mol qilish.

01.
Issiklik elektr stansiyalari (IES) — qattiq, suyuq va gaz holatdagi organik yoqilgʻilarning issiqlik energiyasini elektr energiyasiga aylantiradigan qurilmalar majmui. Asosiy energetik agregatlar qatoriga suv yuradigan quvurlar (trubalar) batareyasidan iborat qozon tizimi, bugʻ turbina (bugʻ dvigatel) lari va turbogeneratorlar kiradi. Qozon tizimiga yuborilgan suv yuqori bosimli bugʻga aylantirilib turbina parraklariga beriladi. Natijada turbina bilan mexanik bogʻlangan generator tegishli tezlikda aylantirilib, mexanik energiya elektromagnit induksiya qonuniga binoan generatorda elektr energiyasiga aylanadi. IESda ishlatiladigan yoqilgʻi issiqlik energiyasining faqat 30% gina foydali elektr energiyasiga aylantiriladi, yaʼni IES ning foydali ish koeffitsiyenti 30% ga tengdir.
Gidroelektr stanciya (GES) -suv oqimining energiyasini gidravlik turbinalar yordamida elektr energiyasiga aylantirib beradigan gidrotexnika inshootlari va energetika jihozlari majmui. Gidrotexnika inshootlari toʻgʻon yonidagi, derivatsion va aralash turlarga boʻlinadi. Toʻgʻon yonidagi GESlarda toʻgʻon yordamida suv sathi koʻtarilib, kerakli bosim hosil qilinadi. GES binosi 3 xil joylashtiriladi: 1) toʻgʻon yonida; 2) toʻgʻondan chetroqda; 3) toʻgʻondan pastda, daryo oʻzanida.
02.
03.
Yadro energiyasini ishlab chiqarish: Atom yadrolarining bo'linishi paytida hosil bo'lgan energiyadan foydalanib, reaktordagi suv bug' hosil qilish uchun isitiladi. Bug 'bilan boshqariladigan bug' turbinasi generatorni elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun aylantiradi.
04.
Shamol elektr stansiyasi — shamol oqimining kinetik energiyasini elektr energiyasiga aylantiruvchi qurilma. Shamol dvigateli, elektr toki generatori, generator va dvigatelning ishini boshkaruvchi avtomatik qurilma xamda ular oʻrnatiladigan inshootlardan iborat. Shamol elektr stansiyasidan, koʻpincha, shamol oqimining oʻrtacha yillik tezligi yuqori boʻlgan hududlarda elektr energiyasi manbai sifatida foydalaniladi. Shamol elektr stansiyasidax 8 kVt dan 1,2 mVt gacha quvvatli elektr energiyasi hosil qilish mumkin.
05.
Quyosh fotoelektr stansiyalari — ekologik toza, xavfsiz va ekonomik tejamkor stansiya hisoblanadi. QFS ning ish prinsipi quyidagicha: Quyosh nurlari quyosh panellari (fotoelektrik oʻzgartirgich) ga tushadi, quyosh nurlari doimiy tok (foydalanish uchun noqulay) koʻrinishiga aylantiriladi va akkumulyator batareyalarida saqlanadi. Invertor yordamida doimiy tok oʻzgaruvchan tokka (biz uchun odatiy 220 V) aylantiriladi va elektr tarmogʻiga uzatiladi.