Elektr kattaliklarni o’lchash asboblari

Elektr kattaliklarni o’lchash asboblari

O’lchash asboblari – deb, kuzatish (kuzatuvchi) uchun qulay ko’rinishli shaklida o’lchash informatsiyasi signalini ishlab berishga mo’ljallangan o’lchash vositasiga aytiladi
Voltmetr
Voltmetr — elektr zanjiridagi kuchlanishni oʻlchaydigan asbob. Kuchlanishni volt yoki millivoltlarda koʻrsatadi. Asbob shkalasi voltlarda, millivoltlar va mikrovoltlarda koʻrsatadigan darajalarga boʻlingan. Shuning uchun voltmetrning bir yoki koʻp diapazonli ampermetr, ommetr va baʼzi boshqa kattaliklarni oʻlchashga moslashtirilgan qurilmalar bilan birga yasalgan universal va raqamli xillari bor. Ular magnitoelektrik, elektromagnit, issiqlik, elektrostatik, elektrodinamik, lampali, yarimoʻtkazgichli va mikrosxemali boʻladi. Oʻzgaruvchan tok elektron voltmetrlari diodli toʻgʻrilagichlar, kuchaytirgich va oʻlchash mexanizmidan tashkil topgan. Oʻzgaruvchan tok voltmetrlarining asosiy qismlari: toʻgʻrilagich (T), oʻzgaruvchan tok kuchaytirgichi (K), oʻzgarmas tok kuchaytirgichi (OʻTK) va oʻlchash mexanizmi (OʻM)dan iborat. Oʻlchash mexanizmlari koʻpchilik hollarda raqamli qilib yasaladi.
Toʻgʻrilagichlarda yuqori chastotali diodlardan foydalanilganda elektron voltmetrlar 20—30 Gs dan 100—300 MGs gacha chegarada aniq ishlaydi. Oʻzgarmas tok elektron voltmetrining asosiy qismini modulyator (M), kuchaytirgich (K), toʻgʻrilagich (T) hamda oʻlchash mexanizmi tashkil etadi. Universal elektron voltmetrlar ham shunday tuzilgan. Yuqorida koʻrsatilgan sxemalarda asosan zamonaviy yarimoʻtkazgichli elementlar (diodlar, tranzistorlar va turli integral mikrosxemalar) ishlatiladi. Raqamli voltmetrlarning turli xillari, masalan, F 219, F229, V7-38 rusumlilari kundalik turmushda va ishlab chiqarishda ishlatiladi.

Ampermetr
Ampermetr (amper va ...metr) — o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok kuchini o‘lchaydigan asbob; elektr zanjiriga ketma-ket ulanadi. Shkalasi asbobning o‘lchash chegarasiga muvofiq mikroamperlarda, milliamperlarda, kiloamperlarda darajalarga bo‘linadi. O‘lchash chegarasini oshirish uchun shuntlab yoki transformator orqali ulanadi. Tok ta’sirida asbob mili buriladi; milning burilish burchagi tok kuchiga mutanosib bo‘ladi. Ishlash tarziga qarab, ampermetrlar magnitoelektrik, elektro-magnit, elektrodinamik, ferrodinamik, induksion, issiqlik, termoelektrik, to‘g‘rilagichli tizimdagi ampermetrlarga bo‘linadi.