Elekтr o‘lchovlari

O‘lchov mexanizmlari
Har qanday asbobning asosiy baholanadigan qismi o‘lchov mexanizmi bo‘ladi. Masalan, magnitoelektr sistemalarda (1.62-rasm) aylantiruvchi moment alumin ramkaga o‘ralgan g‘altak (2) bilan o‘zgarmas magnit (1) maydoni orasidagi o‘zaro ta’sir tufayli hosil bo‘ladi. Qutblar orasidagi bo‘shliqda (3) — qutblar bilan po‘lat silindr (4) orasida g‘altak joylashtirilgan bo‘lib, bu yerda bir xil magnit maydoni hosil bo‘ladi.
Ramkaga ta’sir qilayotgan aylantiruvchi moment M_ayl. g‘altakdan o‘tayotgan I tokka proporsional: M_ayl. = k I.
Prujinalar (5) hosil qilayotgan qarama-qarshi moment burchak burilishiga proporsional:

M_qar. = K_qar. • a.


Strelkaning to‘xtagan holatida momentlar bir-biriga teng bo‘ladi. U holda strelkaning burilish burchagi:


bu yerda: S — asbobning o‘zgarmasligi (1/S — uning sezgirligi).

Magnitoelektr sistemaning asboblari juda sezgir va miqdorlarni aniq ko‘rsatadi. Ularning shkaladagi chiziqlarining oralari bir xil masofada. Lekin bu asboblarni o‘zgarmas tok zanjirlarida ishlatish mumkin. Magnito-elektr sistemadagi asboblarni o‘zgaruvchan tokda ishlatish uchun o‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilagichlar yordamida o‘zgarmas tokka aylantirish kerak. U holda ularni o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatish mumkin. O‘zgaruvchan tokni diodlar yordamida o‘zgarmas tokka aylantiriladi.

Elektromagnit sistema asboblari
Elektromagnit sistema asboblarida (1.63-rasm) o‘lchanadigan tok qo‘zg‘almas (1) g‘altakdan o‘tganda, asbobning qo‘zg‘aluvchan qismiga mahkamlangan (3) o‘qqa o‘rnatilgan po‘lat o‘zakni (serdechnikni (2)) magnitlaydi va uni g‘altakka tortadi. G‘altakdan o‘zgaruvchan tok o‘tganda o‘zak ikki tomonga ham surilishi mumkin, shuning uchun bunday asbob o‘zgaruvchan va o‘zgarmas tokni o‘lchash uchun ishlatilishi mumkin.
Elektromagnit sistema asboblari ishlash uchun ko‘p quvvat oladi, lekin konstruksiyalari sodda, arzon va har xil og‘irliklarga bardosh beradi. Shuning uchun ham amalda kuchlanish va tok kuchini o‘lchash uchun elektr shitlarga o‘rnatiladi.