«Elektr texnologik qurilmalar» fani bo‘yicha tuzilgan ushbu O‘quv-uslubiy majmua dts talablari asosida tuzilgan

Nazorat savollari
1. Elektr yoyi kanday sodir bo‘ladi?

2. Elektr yoyi necha turga bo‘linadi?

3. O‘zgarmas tok elektr yoyi?

4. O‘zgaruvchan tok elektr yoyi?

5. YOy ustuni bo‘lagi nima?

MAVZU -11

Elektr yoy pechlarining ishlash prinsipi.

REJA:

1. 
   Elektr yoyning xarakteristikalari.
   
2. 
   O‘zgaruvchan tok elektr yoyi
   
3. 
   YOyni yonishi.
   

Tayanch so‘zlar va iboralar: yoyning barqaror yonish nuqtasi, yoyning barqaror yonishini yoy uzunligini o‘zgartirish, aktiv qarshilikni o‘zgartirish va manba kuchlanishini o‘zgartirish orqali boshqarish, ballast qarshilik, o‘zgaruvchan tok elektr yoyining xususiyatlari, o‘zgaruvchan tok elektr yoyi zanjirida induktivlik, yoyning barqaror yonishiga ta’sir qiluvchi boshqa faktorlar.

11.1 Elektr yoyning xarakteristikalari.
Elektr yoyining quvvatini bir necha usul bilan boshqarish mumkin. quyidagi rasmda yoy quvvatini manba kuchlanishini o‘zgartirish orqali (a) va ballast qarshilikni o‘zgartirish orqali (b) boshqarish oqibatida olingan v.x. lar keltirilgan (10-rasm)
- rasm

1. YOy quvvatini manba kuchlanishi orqali boshqarishda ( bunda ballast qarshilik o‘zgarmas qiymatga ega) boshqarish I₁, I₂,I₃ toklar va ularga mos U₁, U₂, U₃ kuchlanishni o‘zgartirish orqali amalga oshiriladi. Bunda manba kuchlanishini, masalan, transformator chulg‘amidagi o‘ramlar sonini o‘zgartirish yoki generator qo‘zg‘atish chulg‘ami zanjiridagi qarshilikni o‘zgartirish orqali boshqarish mumkin ( 10-rasm, a ).

2. Manba kuchlanishini o‘zgartirmagan holda ballast qarshilikni o‘zgartirish orqali boshqarishda zanjirga bosqichma-bosqich o‘zgartiriluvchan qarshilik ulash maqsadga muvofiq (10-rasm,b).

3. Manba kuchlanishi va ballast qarshiligining o‘zgarmas qiymatlarida yoyga ta’sir etuvchi boshqa faktorlarni o‘zgartirish orqali yoy quvvatini boshqarish mumkin, bunga yoy yonayotgan muhit bosimini o‘zgartirish orqali yoki yoy uzunligini o‘zgartirish orqali boshqarish usullarini misol qilish mumkin.