Elektron jadvallar bilan ishlash bo’yicha dasturiy ta’minotlar

1-jadval

FANLAR
F.I.SH.	Inform	Mat.analiz	Analitik geom.	Fizika	Algebra	Ingliz tili	Tarix	Jami
Alimov S.	30	25	32	36	30	26	36	215
Ahmadjonov H	22	15	25	25	22	21	21	151
Valiev P.	36	26	27	30	31	29	38	217
O`rinboev L.	37	25	30	37	32	36	32	229
Norqulov A.	23	22	25	21	21	21	29	162
Otajanov B.	38	36	30	30	32	30	31	227
Otaev R.	30	13	16	22	22	20	30	153
Po`latov L.	36	26	32	33	33	25	33	218
O`rdashev N.	32	26	25	35	30	29	29	206
Hojiev T.	34	27	27	36	34	30	37	225
Oraliq Nazorat	84,18	65,65	70,94	80,1	76,8	69,2	79
Dastlabkn nazorat	70	54	59	76	61	57	69

12-rasm. Doriaviy diagramma 13.rasm. Gistogramma

14-rasm. CHiziqli diagramma

Diarpamma turiga qarab siz har xil qaralayotgan masala bo`yicha ma`lumotlar olishingiz va xulosa chiqarishingiz mumkin.

Aytaylik chiziqli va gistogramma ko`rinishidagi diagrammalar, masalan sotuv hajmlarni taqqoslashga qulay bo`lsa, doiraviy diagram­malar sohalar orasidagi bog`liqlikni taqqoslashga o`ng`ay. Excel ning yana bir imkoniyati shundaki, diagrammani uning to`rini tanlab ol­dindan ekranda ko`rish mumkin. Buning uchun siz Prosmotr rezul’tata(Press and hold to view samp1e) tugmasini bosishingiz mumkin va diagrammalar turi va ko`rinishini o`zingizga qulay qilib tanla­shingiz va so`ngra chop qilishingiz mumkin.

Diagramma turi va ko`rinishini tanlash.

Master diagramm muloqot oynasida Standartno`e (Standart type) ni tanlaymiz .

Tip (Chart type) guruhida siz Gistogramma (Solimn) tanlasangiz, Vid(Chart subtype) guruhida gistogrammalar ko`rinadi. Dalee (Next) tugmasi orqali diagramma ko`rinishini almashtirishingiz mumkin.

Alohida varaqqa diagpamma chizish uchun Vstavka (Insert) menyusiga kirib Diagramma (Chart) buyrug`ini tanlang. Master diagramm ning muloQot oynasi ochiladi, unda Siz diagramma to`rini va ko`rininishini tanlang. Ctandarno`e guruhi tanlab, Tip gypyhida Krygovaya (Pie )ni, Vid gypyhida yuQori Qatordagi birinchi diagrammani Tanlang, Dalee > tugmasini bosing. Natijada Master diagrammning muloQot oynasi ochiladi. Nazvanie diarpammo` (Chart title) maydonida Siz diagrammaga nom qo`yishingiz mumkin. Podpisi danno`x (Data tabels) va Podisi znacheniy (Data tabels) guruhi yordamida diagrammaga izohlar berishingiz mumkin.

Formatlash bo`limi bandlari vazifalari.

Exeel dasturida formatlash, asosan, kataQ satr va ustunlarning ustida bajariladi. Bo`lim bandlarida satrning balandligi, ustunning eni, katak chiziqlarini hosil qilish va yo`qotish, yangi varaq hosil qilish, o`nga nom berish vazifalari amalga oshiriladi 15-rasm).

15-rasm. 16-pasm.

Stil’ bandida satr yoki ustun nomi belgilanishi, katakda ma`lu­motlarning berilish va to`ldirish usullari aniQlanadi. Katakda yozuv­larning alifbosi va o`lchamini belgilash mumkin (16-rasm).

Servis bo`limi. Mazkur bo`lim bandlari Office muhitidagi amaliy dasturlarnikiga o`x­shash bo`lib, mazmuni quyidagicha aniQlanadi:

matnning xatosini ainqlash;

belgini avto almashtirish,o`zgartirishlarni saqlash,kitobga kirish,o`zgartirishlarni belgilash,kitoblarni birlashtirish,dasturni himoyalash,katak qiymatiii tahrir qilish,yangi yo`nalishlariii berish,bog`lanishlar bilan ishlash,makro ma`lumotlar,yangi ustqurmalar kiritish,uskuna panelini tahrir qilish,Jadval xususiyatlari,Web sahifasida ishlash.

18-rasm. Excel jadvallarida ranglarni tahrir qilish

19-rasm. Excel jadvali xossalarini tanlash.

Excel dasturida ko`p foydalanuvchilarga ish jarayonini tartibga solish ularga ustivorliklar belgilash, kitobga kirish uchun ruxsat berish kabi vazifalarni DOSTUP K KNIGE bandi bajaradi.

Parametro` bandi dastur haqida umumiy, qiymatlar, hisob ishlari, diagrammalar, o`zgartirish xususiyatlari haqida esa batafcil ma`lumotlar beradi, ba`zi xossalarini taxrir qilish imkoni­yatlarini ta`minlaydi (18-19- rasm).

EXCELda qymatlar ustida amallar .

Danno`e bo`limii bandlari kataklardagi qiymat­lar ustida amallar bajarishga mo`ljallangan:

qiymatlarini tartiblash,biror belgi bo`yicha saralash,biror shaklda tartiblash,

yakuniy natijalarni aniqlash,ma`lumotlarni tekshirish,qiymatlarni jadvalga solish,

matnni ustunlarga bo`lish,qiymatlarni birlashtirish,yangi to`zilmalar olish,natijaviy jadvallar to`zish,tashqi ma`lumotlarni kiritish.
Mazkur bandning dastlabki ikki bandi ustun yoki satr elementla­rini biror belgisi bo`yicha saralash va taptiblash vazifasini bajarish.

Forma bandi tanlab olingan hisobot shakli bo`yicha satr element­larini tekshirish va tahrir qilish ishlarini amalga oshiradi.

Itogi bandi ustun yoki satr bo`yicha umumiy natijalarni olish shaklini belgilaydi.

Qyyilgan masala bo`yicha kiritilayotgan ma`lumotlarning to`g`pili­gini tekshirish Proverka bandi orqali amalga oshiriladi. Bunda muloqot oynasi hosil bo`lib, kiritilishi zarur bo`lgan ma`lumotlar xususiyatlari va hosil bo`lgan xatoliklar haqidagi xabarnoma mazmu­ni belgilanadi.

Elektron jadvalda ma`lum qiymatlarning tanlab olingan nomi bo`yicha, biror qonuniyat bo`yicha yangi jadvallar hosil qilish vazifa­sini Tablitsa podstanovki bandi bajaradi.

Keyingi bandlar jadval elementlarini birlashtirish, yaxlitlash va ajratish, tashqi tarmoqlardan ma`lumotlar to`g`rilash uchun xizmat qiladi.

EXCEL da formula va funktsiyalar buan imlash hamda hisob ishlarini bajarish.

Formula berilishi

Excelda tayyorlanadigan ma`lumotli jadvallar matn yoki sonlar bilan to`ldirilishini aytib o`tdiq ba`zan yacheykalardagi qiymatlar ustida ayrim hisoblashlarni bajarish zaruriyati tyg`iladi, bunday vaziyatda formulalardan foydalaniladi.

Excel yacheykasidagi formulaning dastlabki simvoli hamma vaqt ,,=" (tenglik) hisoblanadi. So`ngra, arifmetik operatsiya belgilari bilan o`zaro bog`langan arifmetik ifodalar teriladi. Masalan, N8 yacheykasida

=A5 + 4 * V6

formula yozilgan bo`lsa, N8 ning qiymati A5 va To`rtta V6 ning yig`indisidan iboratligidan dalolat beradi.

Excelda ishlatiladigan arifmetik amal belgilari quyidagilar:

+ (qo`shish);

- (ayirish);

* (ko`paytirish);

/ (bo`lish);

^ (darajaga ko`tarish)

Matematik funktsiyalar

PRODUCT «argumentlar ro`yhati> (PROIZVED) - argument qiymatlarining ko`paytmasini hisoblaydi;

SQRT (son) (ildiz) - sonning kvadrat ildizini hisoblaydi;

FACT (son) (FAKTOR) - argument sifatida berilgan butun songacha bo`lgan natural sonlar ko`paytmasini hisoblaydi;

RAND (tasodifiy son) - 0 va 1 oralig`idagi tasodifiy soni hisoblaydi;

AVS (son) - argument qiymatining modulini hisoblaydi;

LN (son) - sonning natural logarifmini aniqlaydi;

EXR (son) - sonning eksponentasini hisoblaydi;

SIN (son) - sonning sinusini hisoblaydi;

COS (son) - sonning kosinusini hisoblaydi;

TAN (son) - sonning tangensini hisoblaydi (radianda);
Statistik funktsiyalar

AVERAGE «argumentlar ro`yhati» - barcha argumentlar qiyma­tining o`rta arifmetigini hisoblaydi;

MAX «argumentlar ro`yhati» - argumentlar ro`yhatidan eng kattasi (maksimal son)ni topadi;

MIN «argumentlar ro`yhati» - argumentlar ro`yhatidan eng kichigi (minimal son)ni topadi;

SUM «argumentlar ro`yhati» - barcha argument lar qiymatining yig`indisini hisoblaydi.

DISP(

DOVERIT(a;b; n) a - ishonchlilik darajasi uchun tanlab olingan qiymat.

Masalan, a 0 ga teng bo`lsa, ishonchlilik 100% ni tashkil qiladi, agar a 0,05 bo`lsa, ishonchlilik darajasi 95% ni tashkil qiladi.

b - tanlab olingan tajriba natija to`plami uchun o`rtacha farqla­nish bo`lib, oldindan ma`lum deb faraz qilinadi.

p - tanlanmadagi elementlar soni.

KVADROTOK «argumentlar Ro`yhati»- barcha argumentlar uchun kvadrat farqlanishni aniqlaydi.

Mantiqiy funktsiyalar.

Ayrim amaliy masalalarni echishda hisoblashlar u yoki bu shartlarga bog`liq bo`lishi mumkin. Bunday holatda IF shartli funktsiyasidan foydalanish mumkin. Bu funktsiyaning formati quyidagicha:

IF «mantiqiy ifoda>;I-ifoda;2-ifoda)

Uning ishlash printsipi quyidagicha:ning qiymati "chin" (1) bo`lsa, < l-ifoda >, "yolg`on" (0) bo`lsa, <2-ifoda> bajariladi.

MICROSOFG EXCELda ishlash uchun qisqacha ma`lumotnoma.

	Ishmazmuni	Bajarish tartibi
	Excel ni yuklash.	Windows 98 yuklangandan so`ng, Pusk (Start) tugmasi ko`magida "PROGRAM­MO`" bandini oching, dasturlar ro`yhati­dan Microsoft Excel ni "sichqoncha"ko`rsat­kichi yordamida tanlang va "sichqoncha" ning chap tugmasini bosing .
	Ma`lumotlarni kiritish.	Dastlab kerakli yacheykani ajrating, so`ngra uni yangi ma’lumot bilan to`ldiring, co`ngra Enter klavishini: bosing yoki boshqa yacheykada "sichqoncha" tugmasini bosing.
	Ma`lumotlarni tuzatish.	Ma`lumot o`zgartirilishi lozim bo`lgan yacheykada "sichqoncha" Tugmasini ikki marta bosing. Kursor (ko`rsatkich)ni o`zgaradigan joyga keltirib, yangi matnni tering yoki Backspase klavishi orqali eski matnni o`chirib yangisini kiriting.
	YAcheykani tozalash.	YAcheykani ajrating va Del klavishini bosing yoki Pravka (Edit) menyuciga kirib, Ochistit’ (C1ear) buyrug`ini bering, nati­jada hosil bo`lgan menyuda Soderjimos (Contents) qatorida "sichqoncha" tugmasini bosing.
	Tuzatmalarni bekor qilish.	Pravka menyusida Otmena (Undo) buyrug`ini bering.
	Tuzatmalarni takrorlash.	Vernut’ (Redo) yoki Vernut’ (Repeat) bandini Pravka menyusida bering.
	Varaqni qayta nomlash.	Varaq yorlig`ida "sichqoncha" tugmasini ikki marta bosing, yangi nomni kiriting, so`ngra Enterni bosing.
	Ish kitobida biror varag`ini o`chirish.	"Sichqoncha"ning o`ng tugmasini o`chiri­layotgan varaq yorlig`ida bosing va menyu Udalit’ (De1ete) buyrug`ini tanlang.
	Ish kitobiga yangi varaq qo`yish.	"Sichqoncha" ning o`ng tugmasini varaq yorlig`ida bosing va menyuda Vstavit’ (In­sert) buyrug`ini bering.
	Ish kitobini xotirada saqlash.	Soxranit’ (Save) buyrug`ini bering. Muloqot oynasida paydo bo`lgan imya fayla (Rile Name) so`rovga nom(imya) bering va Soxranit’ tugmasini bosing
	Ish kitobini yopish.	Fayl buyruqlar to`plamidan Zakro`t’ (Close) buyryg`ini bering yoki ish kitobi­ning o`ng yuqori burchagida joylashgan Zakro`t’ tugmasini bosing.
	Microsoft Exse1 ishini tugallash.	Fayl (File) buyruqlari to`plamida Vo`xod (Exit) buyrug`ini bering.
	Ish varag`ini chop qilish.	CHop qilinadigan yacheykalar blokini ajrating. Fayl menyuga buyruqlar to`pla­midan Pechat’ (Print) buyrug`ini tanlang. Vo`vesti na pechat’ (Print what)ni V’he­lenno`y diapazon (Selection) bilan ajra­ting va OK tugmasini bosing.
	Ustun va qator kengligini ajratish.	Fayl menyusi buyruqlar to`plamida Parametro` stranitso` (page Setup) buyrug`ini tanlang. Muloqot darchasi yordamida Polya (Margins)ni ustida "sichqoncha" tugmasini bosing. Uctyn va qator (yo`llar) kengligini yuqoridan, quyidan, chap va o`ngdan kerakli miqdorda bering va OK tugmasini bosing.
	Diagramma chizish.	Vstavka menyusida Diagramma (Chart) buyrug`ini tanlang, Master diagramm (Chart Wizagd)ning dastlabki qadami (SHag) ochiladi. Bu erda diagramma (1 dan 4 gacha qadami) turi tanlanadi. Dalee (Ne­xt) tugmasini bosing va diagramma chizi­ladigan qatordagi ma`lumotlarni ajra­ting. Oxirgi qadamda Na novom liste yoki Na otdel’nom liste bandining kerakli­gini ajrating.
	Diagpammani xotirada	Fayl menyusida Soxranit’ buyrug`ini bering.
	Diagrammani chop qilish.	Fayl menyusida Pechat’ buyrug`ini bering.