«электрoн педaгoгикa aсoслaри» курси

• Mavzu: Yurak faoliyatining fizikaviy asoslari. Gemodinamika.

• SAMARQAND DAVLAT TIBBIYOT
• UNIVERSITETI

• FIZIKA, BIOFIZIKA VA TIBBIY FIZIKA KAFEDRASI

• Qon aylanishining mexanik va elektrik modellari.
• Puls (tomir urishi) to’lqini.
• Yurakning ishi va quvvati. Sun’iy qon aylanish apparati (SQAA)
• Qon oqimi tezligini aniqlash

• O.Frank taklif etgan qon yuradigan tomirlar sistemasining gidrodinamik modelini ko’rib o’tamiz. Qon aylanish sistemasi arterial qismi elastik rezervuar kabi modellashtiriladi (11.1- rasm, ER bilan belgilangan).

• Sistoladan so’nggi bosimning vaqtga bog’liqligini ifodalovchi formula:

• Oqib chiqayotgan qon miqdori:

• Bunda: Qs=P/X0 Bstola oxirida (diastola boshida) elastik rezurvuardan oqib chiqayotgan qonning hajmiy tezlig

U – Tok manbaiy (kuchlanish)	Yurak analogi
B – Diod (to’g’irlagich)	Yurak klapanlari analogi
C – Kondensator	Katta sig’imli qon tomirlari(aorta,arteriyalar) analogi
R – Rezistor (elektr qarshilik)	Mayda qon-tomirlar (kapillyarlar) analogi

• Qon aylanishining elektrik modeli

• PULS TO’LQINI
• Sistolalar yuz berishi davrida qonning chap qorinchadan itarib chiqarilishi tufayli yuzaga kelgan va aorta hamda arteriyalar orqali tarqaluvchi yuqori bosimli to’lqinga pulsli to’lqin deyiladi. Puls to’lqini 5-10 m/s va undan ortiqroq tezlik bilan tarqaladi. Demak, sistola davrida (0,3 s atrofida u 1,5-3 m) masofaga tarqalishi lozim, bu masofa esa yurakdan qo’l va oyoqlargacha bo’lgan masofadan ortiqroqdir.

• A-puls to’lqini o’tgandan so’ng,
• B-arteriya orqali puls to’lqinining o’tish payti,
• d-arteriyada puls to’lqini mavjudligi,
• e-ko’tarilgan bosimning pasaya boshlashi.

• Pulsli to’lqin uzunligini quyidagi formula yordamida topish mumkin:
• Katta tomirlarda puls to’lqinining tezligi tomirlar parametrlariga quyidagi ko’rinishda bog’liq (Mosner-Kerteveg formulasi):
• bu yerda E — elastiklik moduli; ρ — qon tomiri moddasining zichligi; h — qon tomiri devorining qalinligi; d—qon tomiri diametri.

• Yurakning ishi Ayu chap qorincha bilan o’ng qorincha bajargan ishning yig’indisiga teng: Ayu=Ach+Ao’ng . Chap qorincha bajargan ish bosim kuchini yengishga va kinetik energiyagaga yani qonga tezlik berishga sarflanadi:

• 1

• Yurakning ishi va quvvati

• Yurakning quvvati 1sistolik davr uchun:

• v – ultratovushning tarqalish tezligi

• QON OQIMINI TEZLIGINI ANIQLASh